‘Wil je mij weg hebben?’, vraagt Fleur Agema aan Dick Schoof

Posted on by admin

Om negen uur, dinsdagochtend, zit premier Dick Schoof in het Catshuis. Zoals elke dinsdag heeft hij overleg met zijn vier vicepremiers: Fleur Agema van de PVV, Sophie Hermans van de VVD, Eddy van Hijum van NSC en Mona Keijzer van BBB. Er zijn ook medewerkers bij. Dat een kabinetscrisis dreigt, weten ze. En dus is het overleg nog niet echt begonnen, ze wachten. Fleur Agema komt wat later binnen, dat valt de anderen op. Ze denken: zíj weet het al wel.

Het is nog niet helemaal zeker, toch begint Schoof alvast over het scenario dat PVV-leider Wilders niet verder wil met het kabinet. Ambtenaren hebben voor hem uitgezocht hoe dat in het verleden ging: de ministers en staatssecretarissen van de partij die het kabinet ten val bracht, stapten dan zelf ook op. Hij vraagt aan Agema: „Wat doen jullie?” Agema heeft geen idee.

Om tien over negen horen ook Hermans, Van Hijum en Keijzer dat Geert Wilders het kabinet niet meer steunt. Ze horen ook dat Wilders Schoof erover zal bellen, en daar wachten ze op. Om kwart over negen ziet een van hen het bericht van Wilders op X: ‘PVV verlaat de coalitie’. Aan tafel is er irritatie over, verontwaardiging: éérst X, dan pas de premier. Meteen daarna gaat de telefoon van Schoof. „Daar zul je ’m hebben”, zegt hij. Hij staat op om met Wilders te bellen.

Verbijsterd en boos

Schoof begint tegen Wilders ook over voorbeelden uit het verleden en vraagt aan hem hetzelfde als aan Agema: wat is de PVV van plan met de eigen bewindslieden? Wilders heeft er nog niet over nagedacht, hij belooft om erover terug te bellen.

Voorbeelden uit het verleden: in juni 2006 liet D66 het kabinet-Balkenende II vallen en alle D66’ers verlieten het kabinet. In 2010 viel Balkenende IV omdat de PvdA niet verder wilde en vertrokken ook de ministers en staatssecretarissen van de PvdA.

Wilders belt er niet veel later over terug, hij heeft het nagevraagd en hij heeft er een beslissing over genomen: al zijn bewindslieden stoppen. Agema, zien de anderen, kan het eerst niet geloven. Ze denkt dat Schoof dit heeft bedacht. Wil hij haar weg hebben? Nee, zegt Schoof. Hij weet, maar dat zegt hij niet, dat de andere partijen al klaar zijn met de PVV. Politiek is het nu niet meer te doen, met z’n allen in één kabinet blijven zitten, al is dat demissionair.

Yesilgöz had op de kamer van Wilders nog willen redden wat er te redden viel

In de Tweede Kamer staan VVD-leider Dilan Yesilgöz, NSC’er Nicolien van Vroonhoven en Caroline van der Plas van BBB om kwart over negen op de gang van de PVV, net buiten het beveiligde deel. Ze zijn verbijsterd en boos. Van Vroonhoven had ’s ochtends vroeg nog „een klein sprankje hoop” gehad. Van der Plas nauwelijks, bij BBB lag het persbericht over de kabinetsval al klaar. Yesilgöz had op de kamer van Wilders nog willen redden wat er te redden viel. Ze had willen voorstellen om namens de vier partijen met een motie te komen over de extra asielplannen van Wilders, waaruit de steun van de hele coalitie zou blijken voor een nóg strenger asielbeleid. Maar Wilders had haar niet laten uitpraten. Hij eiste een handtekening van alle drie, en die kwam er niet. Voor hem was het klaar.

In de gang zegt Yesilgöz: „We staan voor schut.” Nu gebeurde waar de VVD al een tijdje bang voor is: een kabinetscrisis net voor de NAVO-top in Den Haag, eind juni, met de leiders van alle NAVO-landen en Mark Rutte als gastheer.

In Parijs

De ministers en staatssecretarissen van de PVV zien het nieuws van hun onmiddellijke vertrek uit het kabinet op hun telefoon, niemand van hen had dáárop gerekend. Minister Reinette Klever voor Buitenlandse Handel ziet het bericht in Parijs, ze loopt op straat, onderweg naar een bijeenkomst van de OESO met andere ministers. Staatssecretaris van Koninkrijksrelaties en Digitalisering Zsolt Szabó is op zijn ministerie. Hij had veel zin in de presentatie van de Nederlandse digitaliseringsstrategie, deze vrijdag in de ministerraad en op dinsdag hoopt hij de hele ochtend nog dat hij misschien toch in het kabinet kan blijven zitten, om zijn werk af te maken. Dirk Beljaarts, minister van Economische Zaken, wil dat ook.

Het is vooral Ingrid Coenradie, PVV-staatssecretaris van Justitie, die er in de extra ministerraad van dinsdagmiddag, in het Catshuis, een punt van maakt. Zij voelt zich al een tijdje geen PVV’er meer, ze heeft geen contact meer met Wilders sinds hun ruzie over de overvolle gevangenissen en het eerder vrijlaten van gevangenen, omdat er te weinig personeel is. Ook Coenradie wil in het kabinet blijven. Maar daarvoor heeft ze de steun nodig van VVD, NSC en BBB.

Ze krijgt van de vicepremiers van die partijen te horen dat er dan over gestemd zou moeten worden. Ze hopen, zeggen ze, dat het zover niet hoeft te komen. Ze bedoelen: je maakt geen kans. Coenradie huilt.


Lees ook

Coenradie wilde liever aanblijven als staatssecretaris: ‘Ik zie mezelf niet meer als PVV’er’

Ingrid Coenradie, staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, arriveert bij het Catshuis voorafgaand aan een ingelaste ministerraad.

‘Onverantwoord’

Bij de deur van het Catshuis staat om half vier een katheder klaar, en een microfoon. Er is ook speciale belichting. Schoof, die is geschminkt, pakt een papier uit zijn binnenzak. Hij zegt dat hij de vier partijleiders de dagen ervoor een paar keer heeft laten weten dat de val van het kabinet wat hem betreft „onnodig en onverantwoord” was. Er was „daadkracht” nodig, geen „uitstel”. Hij begint ook nog over zichzelf: hij blijft aan als demissionair premier, totdat er een nieuw kabinet is, met een nieuwe premier.

Ik doe een korte broek aan, neem een glas witte wijn. En ga doen wat ik nooit doe: talkshows kijken, een beetje zappen

Barry Madlener
opgestapt minister

’s Avonds belt hij met fractievoorzitters in de Tweede Kamer: hoe willen ze nu verder? Op woensdagochtend om kwart over tien is daar een debat over. PVV’er Barry Madlener, tot dinsdagmiddag minister van Infrastructuur en Waterstaat, is van plan om lang uit te slapen. „Dat heb ik net in de ministerraad bedacht”, zegt hij bij het Catshuis, net voordat hij voor de laatste keer in zijn dienstauto stapt. „Ik zet géén wekker.” En als hij straks thuis is: „Ik doe een korte broek aan en neem een glas witte wijn. En dan ga ik doen wat ik nooit doe: talkshows kijken, een beetje zappen.” Hij zal zijn werk gaan missen, zegt hij, en ook de ambtenaren op zijn ministerie. „Ik ben een emotioneel mens.”

Het verdriet dat niemand ziet, zit bij de partners van de PVV-ministers en staatssecretarissen. In het kabinet-Schoof organiseerden de ‘partners van’ om de paar maanden etentjes in het Catshuis, soms met een quiz. Ze kookten samen, ze deelden lief en leed, zíj begrepen elkaar. De partners van de PVV’ers deden daar voluit aan mee, ze vonden het geweldig. Ook dat is nu voorbij.


Lees ook

Het kabinet dat zou opkomen voor de burger ging ten onder aan amateurisme en onvermogen

Het kersverse kabinet-Schoof tijdens de traditionele foto op het bordes van Paleis Huis ten Bosch. Foto Bart Maat

Related Posts

Als Schroeder moet sluiten, verdwijnen voor kwetsbare Hagenaren meer dan de kringloopwinkels: ‘Ik doe hier elke dag mijn bakkie’

Er staan ongeveer tweehonderd mensen in het atrium van het stadhuis van Den Haag. Ze houden een A4’tje omhoog met daarop het gezicht van Jacobus Schroeder van der Kolk. Aan zijn oog hangt een grote traan. Hij huilt, want de stichting die naar deze negentiende-eeuwse arts is vernoemd, is failliet.

En dat betekent dat de acht kringloopwinkels van Schroeder – die ook fungeren als buurthuis –, de weggeefwinkel én de sociale werkplaats in de stad volgende week hun deuren moeten sluiten. Dat nieuws hakt erin. „Behoud Schroeder,” zegt een vrijwilliger. Ze snikt. „Ik kan nergens anders heen.” De meeste mensen met de A4’tjes werken bij de stichting. Maar er zijn ook bezoekers van de winkels gekomen. Een oudere man stond net nog bij de kringloopwinkel om de hoek toen hij hoorde van deze bijeenkomst. „Ik dacht: dat is belangrijk jongen, even doorlopen.”

Behoud Schroeder. Ik kan nergens anders heen

Een vrijwilliger

De aanwezigen willen de raadsvergadering van de gemeente bijwonen, aan het begin van de middag, waar het faillissement op de agenda staat. En de groep biedt de raad een petitie aan, die door 6.500 mensen is ondertekend. Met de sluiting van Schroeder staan straks bijna driehonderd mensen op straat: honderd vrijwilligers, honderd mensen bij de dagbesteding en negentig medewerkers. Vrijwel allemaal mensen met een fysieke of psychische beperking.

Ze kunnen straks niet meer werken, maar ook niet meer aanschuiven aan de keukentafels van de buurthuizen voor bijvoorbeeld een lunch. En ook de omwonenden kunnen dat niet meer. „Ik doe daar elke dag mijn bakkie”, zegt een man met weinig tanden. Hij zit aan een tafeltje vlak bij de gemeenteraadszaal. Het is zo druk dat niet alle bezoekers naar binnen kunnen. Hij ook niet. „Geeft niet. Ik kom hier voor de steun. Al 38 jaar kom ik bij de winkels.”

Schulden

Het gaat al geruime tijd financieel niet goed met de stichting. Ze heeft coronaschulden bij de Belastingdienst, de huren van de panden stegen, vervoerskosten werden hoger, evenals de lonen, zegt operationeel manager Marcel Marskamp. „We zijn ook een belangrijke aanbesteding misgelopen. En de gemeentesubsidie bleef al die tijd gelijk.” Nu heeft de stichting een jaarlijks tekort van 1,2 tot 1,6 miljoen euro.

De gemeente liet onlangs in een raadsmededeling weten dat de stichting al meer dan honderd jaar een veilige plek biedt aan veel Hagenaars, en dat het college het zeer betreurt dat een doorstart niet mogelijk is. De gemeente schrijft dat Schroeder geen inzage wilde geven in de boeken, waardoor ze niet kon beoordelen of de financiële situatie betrouwbaar genoeg was voor een doorstart. Bovendien stelde de bewindvoerder als voorwaarde dat de gemeente garant zou staan voor kosten die konden oplopen tot boven de drie ton. Dat was geen optie, omdat dit zou neerkomen op ongeoorloofde staatssteun.

Marskamp spreekt die lezing tegen. „We hebben samen met de gemeente een plan voor een doorstart gemaakt.” Schroeder zou 33 mensen ontslaan en één kringloopwinkel en de sociale werkplaats sluiten, legt hij uit. „De finish was in zicht.”

Er bleek een kink in de kabel te zitten. Schroeder bestaat namelijk uit twee stichtingen, zegt Marskamp. „En we zouden een doorstart maken met één stichting. Maar plots konden de vier subsidies niet van de ene naar de andere stichting worden overgeheveld. Dat zou juridische problemen geven.” En toen was daar het faillissement.

De gemeente laat de stichting keihard vallen, zegt raadslid Coen Bom van Hart voor Den Haag. „De kringloop heeft zoveel meer te bieden dan alleen tweedehands spulletjes. Het is een plek voor eenzame en kwetsbare mensen, die elders in de maatschappij niet functioneren.” Er is volgens Bom „weinig liefde en begrip” voor de situatie. Deze donderdag hoopte hij met een meerderheid in de raad ervoor te zorgen dat het college het doorstartplan nog eens onder de loep neemt. Maar volgens DENK-wethouder Nur Icar is dat station gepasseerd. De huurcontracten zijn opgezegd. „En we gaan ervoor zorgen dat er passende begeleiding naar ander werk komt, voor iedereen.”

Een blik met daarop koning Willem-Alexander en koningin Máxima in een kringloopwinkel van Schroeder.

Foto Bart Maat

‘Levenswerk’

Even verderop, in de Torenstraat, zit een van de kringloopwinkels van Schroeder. Khaled Selim (66) werkt al 29 jaar bij de stichting en is hier sinds veertien jaar filiaalmanager. Dertig jaar geleden kreeg hij een auto-ongeluk en kon niet meer werken. Via via kwam hij bij de kringloop terecht. Dit is zijn „levenswerk, zijn levensvreugde”. Hij zou nog één jaar doorgaan tot aan zijn pensioen. „En daarna blijven als vrijwilliger.”

Selim kan het allemaal niet bevatten. „Ik vind het zo zielig voor alle mensen met een beperking. Er wordt wel gezocht naar nieuwe plekken. Maar het is niet deze plek, snap je?”

Er wordt wel gezocht naar nieuwe plekken. Maar het is niet deze plek, snap je?

Khaled Selim
filiaalmanager van Schroeder

Hij wijst naar Marianne, een vrouw in een rood shirt. „Ik nam haar veertien jaar geleden aan”, zegt hij. „Ze was schuw en praat lastig. Maar hier is ze blij,” zegt hij. „Ja, toch Marianne?” Marianne knikt. Wat ze doet? „Boeken, speelgoed en cd’s sorteren. En dat doet ze heel goed.”

Het is druk. Bij de rij voor de kassa praat iedereen over het faillissement. „Ik kom nog even snel inkopen doen”, zegt een vrouw in de rij. „Ik ben heel erg geschrokken”, zegt bezoeker Annelen van de Giessen. Ze komt hier naar eigen zeggen al jaren. „Ik heb elektrohypersensitiviteit, ik kan niet tegen straling en zodoende zit ik in de ziektewet.” De teenslippers aan haar voeten kocht ze hier laatst nog. „Mooi hè, maar 3 euro. Waar ga ik dat straks nog vinden?”

Een demonstratie tegen het stopzetten van de gemeentesubsidie voor Schroeder, in het stadhuis van Den Haag.

Foto Bart Maat

Lees ook

Domweg gelukkig in de kringloopwinkel

Domweg gelukkig in de kringloopwinkel


VVD-bestuur draagt Yesilgöz opnieuw voor als lijsttrekker

Het VVD-bestuur heeft Dilan Yesilgöz (47) opnieuw voorgedragen als lijstrekker van de partij bij de komende Tweede Kamerverkiezingen. Dat heeft de VVD donderdagmiddag bekendgemaakt. Naast een persbericht werd ook direct een campagnevideo gelanceerd, met aandacht voor de oorlog in Oekraïne en burgerlijke vrijheden. Het onderwerp asiel kwam in de video niet aan bod.

„Er komt veel op ons af in de wereld”, aldus Yesilgöz. „Meer dan ooit moeten we bouwen aan een Nederland dat weer hét baken wordt van vrijheid, veiligheid en groei. Dat doen we met een rechts-liberale agenda.”

Yesilgöz is fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. In de zomer van 2023 volgde ze Mark Rutte op als partijleider van de liberalen. Yesilgöz voerde direct daarna een belangrijke koerswijziging door binnen de partij: ze sloot de PVV van Geert Wilders, in tegenstelling tot Rutte, niet langer uit als coalitiepartner.

Zetelverlies

Bij de vorige verkiezingen, met Yesilgöz voor het eerst als lijsttrekker, verloor de VVD tien zetels. De partij zakte van 34 naar 24 zetels. Een deel van de oude VVD-achterban stapte over naar de PVV, die met 37 zetels de grootste partij werd. Het daarna gevormde kabinet met ook NSC en de BBB viel deze week na onenigheid over het te vormen asielbeleid.

In het Kamerdebat woensdag over de kabinetsval werd de VVD-leider meermaals gevraagd of ze spijt had van haar regeringsdeelname met de PVV. Daar reageerde ze ontkennend op.

Binnen de VVD vroegen leden zich eveneens af of Yesilgöz er goed aan had gedaan om de regeringsblokkade tegen de PVV op te heffen. Het had de partij immers zetels gekost en Wilders mogelijk aan een verkiezingswinst geholpen. Deze week kreeg ze de vraag of ze de PVV wél zal uitsluiten na de volgende verkiezingen, maar dat liet Yesilgöz nog in het midden. Ze zei daarover nog te willen nadenken. „Het zal een zwaar besluit zijn.”

Lees ook

‘Kom tot inkeer’, zegt Frans Timmermans tegen Dilan Yesilgöz, met nadruk op elk woord

Dilan Yesilgöz (VVD) en Geert Wilders (PVV) tijdens het debat over de val van het kabinet-Schoof. Foto Bart Maat


Na twee jaar heeft Ronald Koeman eindelijk een nieuwe ‘norm’ bij Oranje

Tijjani Reijnders ziet het vernieuwde Oranje-middenveld helemaal voor zich. Frenkie de Jong wordt „de meest controlerende” middenvelder die het spel verdeelt en de „aanvallen richting ons opzet”. ‘Ons’ is Ryan Gravenberch en Reijnders zelf: zij moeten het spel versnellen met hun dribbels, acties, passing en voor doelpunten en assists zorgen.

Door blessures speelden de drie nog maar één keer in die samenstelling bij Oranje, in november tegen Hongarije. Toch vinden ze elkaar makkelijk, deze week op de trainingen in Zeist ter voorbereiding op de WK-kwalificatieduels tegen Finland zaterdag in Helsinki en tegen Malta dinsdag in Groningen. Omdat ze „in de top” spelen gaat de afstemming „automatisch”, zegt Reijnders. „We ‘lezen’ van elkaar vrij snel wat we willen.”

Het is dit soort ontwikkelingen waardoor de verwachtingen rond Oranje toenemen. Na twee jaar met veel blessures, vormverlies, veranderingen in speelwijze, slechte optredens en zeer wisselvallige resultaten, kent bondscoach Ronald Koeman voor het eerst een periode zonder tegenslag. En een kwalificatiepoule die – met Polen, Finland, Litouwen en Malta – geen probleem mag zijn. Een jaar voor de start van het WK in de Verenigde Staten, Canada en Mexico, kan Koeman in relatieve rust bouwen aan een ploeg die onbetwistbaar veel potentie heeft – maar dat nog te weinig laat zien.

Reijnders werd blij van de lijst met opgeroepen spelers. Van de huidige selectie van 23 internationals, speelt meer dan de helft in de Europese top. Dinsdag in Zeist meldden veel spelers zich met een titel op zak, anderen maken mooie transfers – Jeremie Frimpong van Bayer Leverkusen naar Liverpool FC, Reijnders vrijwel zeker van AC Milan naar Manchester City.

Dat de concurrentie toeneemt, laat de status van PSV’ers Jerdy Schouten en Joey Veerman zien. Waar zij een jaar geleden bij het eerste duel op het EK in Duitsland nog het blok op het middenveld vormden, is dat nu ondenkbaar. Veerman, toch de regisseur van landskampioen PSV, is gepasseerd. Schouten herstelt van een blessure, maar zou nu niet meer in de basis staan. Ook voor Eredivisie-topscorer Sem Steijn heeft Koeman – vooralsnog – geen plek.

Europees topland

Dinsdagavond sprak Koeman met zijn groep over het mooie tweeluik tegen Europees kampioen Spanje, in de kwartfinale van de Nations League in maart. Dat eindigde, na een 5-5 stand over twee duels, met een verloren strafschoppenserie. Belangrijk was dat Oranje, voor het eerst in Koemans’ tweede termijn, in langere fases kon domineren tegen een Europees topland.

Die duels tegen Spanje hebben „veel gedaan” met de groep, zei Koeman dinsdag tegen de pers. „De wijze waarop er gespeeld werd: hoe er druk is gezet op Spanje, de energie, het blijven lopen, echt als team spelen”, zei hij. „Ik merkte aan de jongens dat dit een lijn is die we vast moeten houden, ten koste van alles. Ongeacht de naam van de tegenstander.”

Zoals ze speelden tegen Spanje moet „eigenlijk normaal worden”, vindt Reijnders. „Als je ziet wat wij hebben aan kwaliteit, moeten wij dat ook kunnen.” Volgens Koeman is „de norm gezet”. Dat werd, na twee jaar, ook wel tijd. Zo heeft ‘Koeman III’ – na zijn eerste termijn in 2018-2019 en het EK vorige zomer – de ingrediënten uit te groeien tot een veelbelovend project.

Het geraamte van de ploeg is – op goede dagen – solide met centrale verdediger Virgil van Dijk en de weer volledig fitte Frenkie de Jong. Van belang is de koppeling tussen Van Dijk en middenvelder Gravenberch. Bij Liverpool FC draait de opbouw voor een belangrijk deel om de wisselwerking tussen die twee: Gravenberch die ruimte zoekt in de as, de inspeelpass van Van Dijk, vaak gevolgd door een snelle wegdraai-actie van Gravenberch.

Reijnders wordt mede door Manchester City gekocht – voor 55 miljoen euro volgens The Athletic – omdat hij in staat is het hele middenveld te bestrijken: van opbouw tot eindfase van de aanval. Eenmaal in die zone, is hij regelmatig beslissend met goals en assists. De speler waar hij vroeger veel naar keek was Kevin De Bruyne, de Belgische spelmaker van City, die vertrekt naar Napoli.

Nu moet hij hem opvolgen, na een goed jaar (beste middenvelder in de Serie A) bij een matig AC Milan. De relatief late en tegelijk ook snelle ontwikkeling van Reijnders, in juli wordt hij 27, is opvallend: nog maar twee jaar geleden stond hij onder contract bij AZ. Zijn vrouw zegt wel eens dat doordat hij later doorbrak, hij minder snel is opgebrand.

Probleem is de spitspositie

Op de flank heeft Koeman met Denzel Dumfries een van de beste aanvallend ingestelde rechterverdedigers ter wereld. Op de linkerzijde beschikt hij over goede opties met Nathan Aké en Micky van de Ven. Alleen de spitspositie blijft een probleem, die is dun bezet met Memphis Depay en Wout Weghorst.

De vraag is hoe Koeman het potentieel gaat ontwikkelen richting de zomer van 2026. Gaat hij elementen, zoals opbouwpatronen, van Liverpool gebruiken, nu vier belangrijke internationals – Van Dijk, Gravenberch, Cody Gakpo en Frimpong – daar komend seizoen spelen? „Ik heb nou niet het idee dat we allemaal in de war moeten raken, dat we allemaal ineens zo moeten gaan spelen als Liverpool”, zegt hij. „Want ja, met [Liverpool-sterspeler] Salah wordt het ook iets makkelijker.”

Heeft Koeman toch nog iets te klagen, want inderdaad: zo’n aanvaller heeft hij niet bij Oranje.