In Haarlem is zaterdagochtend een brand uitgebroken bij een auto- en scheepssloperij. Dat meldt de lokale brandweer. Een schroothoop heeft urenlang in brand gestaan, maar het vuur zou inmiddels weer onder controle zijn. De brandweer is bezig met nablussen.
Vanwege de flinke rook die de brand veroorzaakte, werden twee NL-alerts afgegeven. Die waren aanvankelijk bedoeld voor omwonenden in Kennemerland en werden later ook uitgestuurd naar inwoners uit Velsen-Zuid, Driehuis en Velserbroek. Er raakte niemand gewond, en de oorzaak is nog onbekend. Wie last had van de rook moest ramen en deuren dichthouden en de ventilatie in huis uitzetten. Inmiddels is de rook afgenomen, maar kan de brandlucht nog wel geroken worden in de omgeving tot in de Zaanstreek.
Het schroot bestond uit oude auto’s en schepen. „We hebben de rook zorgvuldig gemonitord, om te kijken of er verhoogde waardes giftige stoffen in zaten”, zegt een woordvoerder van de Regio Kennermerland. „Maar dat was niet het geval.” Bewoners in de omgeving moeten volgens de woordvoerder niet lang in de rook blijven staan, want „rook is altijd giftig”, maar door de sterke zuidoostenwind „verwaaide” die snel. Om die redenen zag de regio geen noodzaak om op te roepen om de buitenactiviteiten op koningsdag te staken. Toch zal de omgeving naar verwachting „nog enkele uren” de stank kunnen blijven ruiken.
Het coalitieakkoord staat overeind, maar de formatie is nog lang niet klaar. Nog geen week na de presentatie van het akkoord Hoop, lef en trots, krijgen de formerende partijen opnieuw een tegenvaller te verstouwen. Wilders’ beoogde premierskandidaat Ronald Plasterk (PvdA) heeft zich maandag teruggetrokken. In een verklaring liet hij weten dat verhalen die zijn „integriteit in twijfel” trekken het „mogelijk functioneren als minister-president” belemmeren. Hij verwijst daarmee naar de berichtgeving in NRC.
Begin deze maand werd duidelijk dat het Amsterdam UMC, naar aanleiding van onthullingen in NRC, een onderzoek ging instellen naar de manier waarop Ronald Plasterk patentaanvragen voor een kankertherapie verkreeg. Hij zou zich publieke kennis van het AUMC en een andere wetenschapper hebben toegeëigend, wat hem miljoenen opleverde. In De Telegraaf reageert Plasterk maandag: „De gedane beschuldigingen zijn in essentie onwaar en voor het overige futiel.” Ook zou hij bereid zijn geweest „die integriteit uitputtend te laten toetsen door de formateur en zijn adviseurs”.
De keuze voor Plasterk als kandidaat bleek een wezenlijke inschattingsfout van Wilders
De positie van Plasterk als beoogd minister-president werd afgelopen dagen in toenemende mate onhoudbaar. Zo was het oorspronkelijk de bedoeling om tijdens de presentatie van het coalitieakkoord afgelopen week ook de premierskandidaat naar voren te schuiven, maar die bekendmaking bleef uit na twijfels bij NSC.
Al langer was de relatie tussen Plasterk en Omtzigt moeizaam, onder meer doordat Plasterk in een Kamerdebat onthulde dat de NSC-leider zijn dienstauto had geleend om naar een hotel te gaan waar hij later journalisten vertelde dat hij uit de formatie stapte. Ook klonken bij NSC twijfels over de gevolgen van de verwikkelingen van Plasterk bij het Amsterdam UMC. Bewindslieden zouden een „voorbeeldfunctie” moeten „vervullen door integriteitsnormen ten volle na te leven”, hadden de formerende partijen eerder dit jaar in een document over de grondwet en de democratische rechtsstaat met elkaar afgesproken.
Lees ook Hoe Ronald Plasterk miljonair werd – en de universiteit had het nakijken
‘Steun van de rest’
Plasterk probeerde zich nog te redden door vrijdag in De Telegraaf excuses te maken aan Omtzigt met een ingezonden briefje. Maar na de nieuwe publicatie van NRC zaterdag, waaruit bleek dat de juridische en financiële risico’s van de patentenkwestie voor Plasterk steeds groter werden, klonk de kritiek op Wilders’ keuze steeds luider. VVD-prominent Johan Remkes liet in WNL op Zondag merken dat hij de resultaten van het onderzoek bij het Amsterdam UMC niet zou afwachten en eerder „zelf mijn conclusies [zou] trekken]”. In datzelfde programma legde Yesilgöz de verantwoordelijkheid voor het voordragen van een kandidaat „bij de grootste partij”, die zou moeten inschatten of een kandidaat kan rekenen op „de steun van de rest”.
De keuze voor Ronald Plasterk bleek een wezenlijke inschattingsfout van Wilders. Na het terugtrekken van Gom van Strien als kandidaat-informateur, blijkt opnieuw dat Wilders verlegen zit om kandidaat-bewindsleden. In de eigen gelederen heeft de PVV weinig ervaren bestuurders die zulke functies kunnen dragen. Wilders reageerde maandag op X op het besluit van Plasterk. „Ik heb heel veel respect voor je Ronald. Je verdient dit niet, maar ik begrijp je besluit. Je zou wat mij betreft een fantastische MP zijn geweest.”
Valse start
Nu Plasterk als kandidaat-premier is afgevallen, is vlak voor het begin van de formatiefase onduidelijk wie dan wel premier moet worden. De oppositiepartijen zullen het Kamerdebat van komende woensdag ongetwijfeld gretig gaan gebruiken om, naast het akkoord inhoudelijk te bekritiseren, ook de chaotische gang van zaken rond de premierskeuze te benadrukken. De nieuwe coalitie oogt met deze valse start al instabiel voordat er überhaupt een kabinet is.
Voor de volgende fase in de formatie moet beoogd formateur Richard van Zwol (CDA) ministers zoeken en zullen de portefeuilles tussen de partijen moeten worden verdeeld. Dat daarbij PVV-leider Geert Wilders als leider van de grootste partij niet de premier zal worden, is al sinds 1982 niet voorgekomen. Vorige week lieten Omtzigt en informateur Van Zwol al weten dat de kabinetsvorming meer tijd vereist dan gebruikelijk, zeker „vier tot vijf weken”.
Het wegvallen van Plasterk vertraagt mogelijk het hele formatieproces: willen bewindslieden toezeggen als ze niet weten wie de premier wordt?
De vertraging die nu optreedt, is daarbij mogelijk nog niet meegerekend. Een trendbreuk ten opzichte van de vorige kabinetten is te zien: afgelopen coalities kwamen aanzienlijk sneller met een kabinet (Rutte I: 7 dagen, Rutte II: 6 dagen, Rutte III: 14 dagen, Rutte IV: 25 dagen, inclusief kerstvakantie).
Intussen lijkt de route afleggen naar de bordesfoto voor Paleis Huis ten Bosch, het symbolische einde van een formatieperiode, voor deze vier partijen nog een hele opgave. Aangezien ten minste de helft van de ministers van buiten de politiek moet komen, zal dat naar verwachting extra tijd kosten, hoewel mogelijk lijstjes klaarliggen. Die bewindslieden staan daarna voor de taak de „hoofdlijnen” van het coalitieakkoord uit te werken tot een concreet ‘regeerprogramma’.
Die concrete uitwerking van het akkoord lijkt op dit moment ver weg. Het wegvallen van de premierskandidaat vertraagt mogelijk het formatieproces, want willen potentiële bewindslieden al toezeggen als ze nog niet weten wie het rechtse kabinet gaat leiden? Of Wilders een reservekandidaat heeft, zal daarin uitmaken. En of de andere drie formatiepartijen zich nu met de keuze voor de premier willen bemoeien. Wie het uiteindelijk ook wordt, het afbreukrisico is bij voorbaat groot.
Vader: „Wij hebben twee dochters van 15 en 18, op wie we zuinig zijn. Om te weten dat ze veilig zijn, volgen we graag waar ze uithangen. Daarom delen we een app waarin we hun live locaties zien. Als er iets is, kunnen ze bellen, en weten we waar ze zijn. Onze zoon van 20 wil niet in die app, hij hecht aan een eigen levenssfeer. Onze dochters vinden het prima, en ergens ook wel prettig. Hoewel die van 18 laatst wel grapte dat ze me overbeschermend vond. Zij gaat straks een paar maanden in Midden-Amerika studeren. Laten we die app dan ‘aan’? Ik hoor van andere ouders dat zij hun kinderen ook live volgen als die in het buitenland zijn. Is dat verantwoord? Of maken we zo toch inbreuk op haar privacy?”
Onbespied oefenen
Loes Keijsers: „Op korte termijn kan het geruststellend zijn om jongeren live te volgen, maar op langere termijn pak je ze daarmee ontwikkelingskansen af. Jongeren moeten zich praktisch en emotioneel zelfstandig kunnen ontwikkelen. Het gevoel dat ze op zichzelf kunnen vertrouwen is voor de rest van hun leven heel belangrijk.
„Dat kunnen ze alleen oefenen als ze leren hun problemen zelf op te lossen, en ze onbespied van alles kunnen uitproberen, ook enge dingen. Als ze ervaren: ik dacht dat ik dit niet kon, maar het lukt me toch! Voor de meeste kinderen draagt live gevolgd worden door ouders niet aan die autonomie-ontwikkeling bij.
„Vraag u af waarom u uw dochters wil volgen. Als het uw eigen angst is, leer uw zorgen dan te tolereren in belang van de ontwikkeling van uw kind. Als het uw dochters zijn die het fijn vinden, probeer dan uit te stralen: ‘Jullie hebben me helemaal niet nodig, jullie kunnen dat prima zelf af. En als er iets is, kunnen jullie me altijd bellen.’ „Het gevaar bestaat namelijk ook dat u onbewust angstig makende boodschappen meegeeft, zoals ‘Ik denk dat jij het niet redt zonder mij’ en ‘De wereld is niet te vertrouwen.”
Neus leren stoten
Peter Nikken: „Veel jongeren hebben een snapchat app waarin zij precies zien waar hun vrienden en gezinsleden zijn. Ze ervaren dat delen van hun gegevens met bekenden minder snel als een inbreuk op hun privacy. En hoewel de oudere generatie het vroeger niet zou doen, gaan zij nu ook mee met de sociale norm dat we alles met apps en camera’s moeten kunnen controleren.
„Dat wil nog niet zeggen dat het een goed idee is als ouders tieners en jongvolwassen kinderen op die manier volgen. Het is belangrijk dat jongeren een vrije ruimte kunnen verkennen, en leren oplossen wat ze daar aantreffen. Jongeren moeten leren wat het is om hun neus te stoten, om dingen te proberen. Zelfs als ze met dat volgen instemmen missen ze die vrije ruimte om volledig zelfredzaam te worden.
„Bij ouders creëert die technologie alleen maar meer onzekerheid. Want wat voegt dat volgen aan de veiligheid van kinderen toe? Als er iets heel ergs gebeurt, ben je alsnog te laat. Hooguit kan de politie sneller in actie komen.
„Probeer andere manieren om uw kinderen te ondersteunen in hun zelfstandigheid, zoals ze bevragen op mogelijke scenario’s. Bijvoorbeeld: ‘Wat zou je doen als je telefoon geen bereik of batterij meer heeft?’ Of laat ze eens zelfstandig op pad gaan zonder app. Zo kan iedereen evalueren of dat volgen noodzakelijk is.”
De jarenlange juridische strijd van klokkenluider Julian Assange (52) tegen zijn uitlevering aan de Verenigde Staten is nog niet voorbij. Het Hoge Hof in Londen besloot maandag dat hij in beroep mag gaan tegen het besluit om hem uit te leveren aan de Verenigde Staten, waar hij vervolgd wordt voor spionage.
Het Britse gerechtshof besloot dat de VS niet voldoende garanties hebben gegeven dat de Australiër aanspraak kan maken op het eerste amendement van de Amerikaanse grondwet, waarin de vrijheid van meningsuiting is verankerd.
Het is een grote overwinning voor Assange die al ruim tien jaar strijdt tegen zijn uitlevering. Na de uitspraak sprak zijn vrouw en grootste pleitbezorger Stella Assange honderden aanhangers toe buiten het High Court in Londen. „Deze uitspraak markeert een keerpunt. Iedereen ziet dat de Amerikaanse zaak tegen Assange in strijd is met onze democratische principes, ons recht op informatie en de vrijheid van meningsuiting. De vervolging is een aanval op journalisten overal ter wereld”, zei ze tegen een juichende menigte, zoals dat via een livestream van de krant The Independent te volgen was.
Publieke belang
De zaak-Assange krijgt internationale aandacht omdat het volgens velen voor veel meer staat dan slechts het lot van één man. Volgens zijn aanhangers is Assange een journalist en uitgever en heeft hij overheidsgeheimen onthuld die in het publieke belang zijn. Een vonnis tegen die praktijk schaadt volgens hen de internationale persvrijheid. Onder zijn aanhangers die zich bij het High Court hadden verzameld was onder meer de Britse oud-oppositieleider Jeremy Corbyn. „Ik ben hier met een heel belangrijke boodschap: journalistiek is geen misdaad”, zei hij.
Dat betoogde ook Alan Rusbridger, voormalig hoofdredacteur van de Britse krant The Guardian die nauw met Assange en Wikileaks samenwerkte. In een opiniestuk voor de Amerikaanse zender CNN schreef hij dat Julian Assange een journalist is en als zodanig behandeld moet worden. „Zijn vervolging lijkt op een poging om klokkenluiders te straffen en te voorkomen dat journalisten hun neus in zaken steken waar ze niet welkom zijn”, aldus Rusbridger.
Al sinds 2010 is Assange verwikkeld in een juridisch gevecht vanwege de publicatie van Amerikaanse staatsgeheimen. In 2010 en 2011 publiceerde WikiLeaks meer dan een kwart miljoen diplomatieke documenten en video’s waaruit onder meer bleek dat de VS wandaden hadden gepleegd tijdens de oorlogen in Afghanistan en Irak.
Vooral de video ‘Collateral Murder’ schokte de wereld. Te zien was hoe Amerikaanse militairen in 2007 tijdens de oorlog in Irak vanuit een helikopter zeker twaalf ongewapende burgers doodschoten, onder wie twee journalisten van persbureau Reuters. Volgens de VS bracht Assange met zijn onthullingen de levens van Amerikaanse militairen in gevaar. Assanges aanhangers spreken echter van een ‘politiek proces’.
Lees ook In Australië vinden ze dat Julian Assange naar huis moet kunnen komen
Bij de publicatie werkte Assange onder meer samen met de Amerikaanse ex-militair Chelsea Manning, die geheime informatie doorspeelde die vervolgens werd gepubliceerd op de WikiLeaks-website. Voor het lekken van de informatie werd Manning veroordeeld tot 35 jaar cel. Ze kwam na zeven jaar vrij toen oud-president Obama haar in 2017 gratie verleende.
Maar de zaak tegen Assange werd alleen maar uitgebreid. Naast een aanklacht wegens computermisbruik, omdat hij Manning zou hebben geholpen met het hacken van een overheidscomputer, kwamen er nog 17 aanklachten wegens spionage bij. Amerikaanse aanklagers haalden een stokoude Spionagewet uit 1917 van stal. Als Assange schuldig wordt bevonden kan hij een gevangenisstraf tot 175 jaar krijgen, hoewel de Amerikaanse autoriteiten hebben gezegd dat de straf waarschijnlijk veel korter zal zijn.
Gezondheid
Assange was niet in de rechtbank vanwege gezondheidsredenen. Tijdens de afgelopen vijf jaar die hij in de beruchte Belmarsh-gevangenis in Londen heeft doorgebracht is zijn mentale en fysieke gezondheid hard achteruit gegaan. Eind 2021 kreeg hij een TIA (een kort herseninfarct) en volgens deskundigen is hij depressief en suïcidaal. Zijn naasten zijn bang dat hij nog langere opsluiting niet gaat overleven.
Toch lijkt de zaak voorlopig nog niet ten einde. Een datum voor het hoger beroep is nog niet vastgesteld. Als hij dat beroep verliest, zeggen zijn advocaten naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te stappen.
Tegelijkertijd is de hoop op een diplomatieke oplossing nog niet vervlogen. De Australische regering van premier Anthony Albanese heeft al meerdere keren bij de Amerikaanse regering aangedrongen op Assanges vrijlating. WikiLeaks-hoofdredacteur Kristinn Hrafnsson richtte zich maandag tijdens een toespraak bij het High Court direct tot de Amerikaanse president Joe Biden. „Dit is een teken dat je aan het verliezen bent. Als je verder gezichtsverlies wilt voorkomen, laat de zaak tegen Assange dan meteen vallen. Het is de enige juiste beslissing, en het zal de toekomst van de journalistiek veiligstellen.”
Lees ook Biden overweegt zaak tegen Julian Assange te laten vallen – dit is wat er op het spel staat
