Sint Maarten toont koninklijk drietal zijn veerkracht na orkaan Irma

Een spookstad was Philipsburg. Na orkaan Irma, die met windsnelheden van 298 kilometer per uur in september 2017 over Sint Maarten raasde en negen op de tien huizen verwoestte. Maar ook tijdens de twee coronajaren, waarin toeristen wegbleven. Nu ligt er in de Great Bay een cruiseschip, de opvarenden slenteren over de boulevard. Cafés zijn open, souvenirwinkels.

Een week na de orkaan was koning Willem-Alexander ook hier. „Dit gaat alle verbeelding te boven”, zei hij toen tegen de NOS. „Overal waar je kijkt zie je vernieling, zie je ontreddering.” Wat hem ook trof, was dat de bevolking hard bezig was alles op te ruimen. „Die zeggen: we staan samen, schouder aan schouder gaan we het eiland weer opbouwen.”

Die veerkracht is wat Sint Maarten wil laten zien, nu prinses Amalia dezer dagen kennismaakt met het Caribische deel van het Koninkrijk en de eilanden met haar. Dat het heus – ondanks aanhoudende politieke onrust en met een begrotingstekort van ruim 60 miljoen euro, 58 procent van het bruto binnenlands product – goed gaat met het land, met de wederopbouw. Het is de dag dat in Turkije en Syrië zich een volgende dodelijk natuurramp heeft voltrokken. De koning en koningin laten weten „intens” mee te leven met alle getroffenen.

In Philipsburg worden ze met een toeristentreintje rondgereden. Langs muurschilderingen die voor wat levendigheid moeten zorgen in de binnenstad. Ze kunnen niet maskeren dat er veel leegstaat.

„We hebben geteld, in de Voorstraat staan er zeker vijftig winkels leeg”, zegt kunstenares Annemiek van Kerkhof-Posthuma, die een van de muurschilderingen maakte. Ze woont al ruim twintig jaar op het eiland en vertelt dat na Irma bewoners en ondernemers „met veel hard werken” zelf veel opknapten. Maar de lockdown veroorzaakte nieuwe faillissementen, op een eiland dat grotendeels afhankelijk is van toerisme.

Lees ook: Sint Maarten minder afhankelijk maken van toerisme? Hoe dan?

Stormbestendig

Loop weg van de Voorstraat, met z’n winkels waar je belastingvrij kunt shoppen, naar de Achterstraat. Naar wat vóór Irma het Government Administration Building was. Het dak ligt er sindsdien af, de ramen zijn dichtgetimmerd. Door schimmel zou het te duur zijn om te renoveren. Dus is er elders een nieuw gebouw gekomen.

Maar de sloop van dit pand, midden in het hart van de hoofdstad, laat ondertussen op zich wachten. Het is het eerste waarover vier vrouwen op een bankje beginnen. Ze willen hun naam niet geven, want ze werken voor een ministerie. Eén van hen zegt: „De koning moet de regering bij de lurven pakken.”

Of neem het vliegveld. De slogan ‘Built Back Better’ staat overal in de aankomsthal, waar het plafond nog open ligt en tijdelijke wanden zijn geplaatst. Het koninklijke drietal krijgt, met helm op en gele vestjes aan, een rondleiding door de nieuwbouw: een betonnen ruimte die alleen met uitleg herkenbaar is als vertrekhal. De herbouw heeft vertraging opgelopen. Optimistisch zegt de CFO van het Princess Juliana International Airport, Ben van der Klift, dat de hal „eind dit jaar” af moet zijn. En in het tweede kwartaal van 2024 de rest van het vliegveld.

De rest is nog in uitvoering

In een brief aan de Tweede Kamer schreef staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties, D66) in december dat van de elf grote wederopbouwprojecten er 5,5 jaar na dato één is afgerond, de rest is nog in uitvoering.

Na Irma was het eerst zaak mensen onderdak te bieden. Maar tussen de kleine onafhankelijke winkeltjes in de Achterstraat staat bijvoorbeeld een geel vervallen huisje met rood dak. Ingezakt. Nooit opgeknapt.

Het Rode Kruis, dat helpt bij het stormbestendig maken van woningen, zegt dat huizen alleen kunnen worden gerepareerd als er toestemming is van de eigenaar. Die is niet altijd bekend. Of het huis was niet verzekerd tegen stormschade. En verder telt het eiland veel illegalen, die in houten huisjes wonen, en niet aanklopten voor hulp.

De koning moet zien wat er écht gebeurt. Er zijn mensen hier op het eiland die niet kunnen eten

Cornelia McCleary inwoner Philipsburg

Nadia Chirlias, directeur van het Rode Kruis, vertelt dat de wederopbouw in fases heeft plaatsgevonden. En ja, misschien langzamer dan sommigen willen. Zelf zal ze nooit vergeten hoe de wind aan haar deur rammelen. Ze zegt dat ze tijdens het orkaanseizoen altijd alert is. Dat alleen mensen die in veilige huizen wonen, durven te gaan slapen.

Naaister Cornelia McCleary, die iets verderop in de Achterstraat schooluniformen en avondjurken maakt, zegt: „De koning moet zien wat er écht gebeurt. Er zijn mensen hier op het eiland die niet kunnen eten. Hij moet naar het Dutch Quarter gaan of naar St Peter’s.”

Lees ook: De daken op Sint Maarten zijn nog lang niet hersteld, drie jaar na orkaan Irma

Sint Maarten heeft, net als de twee landen (Aruba en Curaçao) en de drie bijzondere gemeenten (Bonaire, Sint Eustatius en Saba), zélf een programma samengesteld met wat kroonprinses Amalia volgens hen van de (ei)landen moet weten. Volgens de autoriteiten zijn de hulpdiensten voorbereid op een nieuwe orkaan. Het koninklijke drietal woont op de brandweerkazerne een rampenoefening bij, waarbij een elektriciteitsmast in een voorruit is terechtgekomen. De acteurs leven zich uit met hun gekreun.

Veel mensen hebben tijdens Irma alles verloren. Ze werden depressief. Sommigen krijgen nog steeds therapie

Yves Maccow geneeskundige dienst

Ploegcommandant Eric Chase vertelt dat dit na Irma de werkelijkheid was. Hij wijst naar waar de orkaan deels de kazerne vernielde. Eén ploeg is altijd aanwezig. „We staan paraat.” Yves Maccow, van de geneeskundige dienst, zegt hetzelfde: „We zijn voorbereid, maar een orkaan komt nooit op de manier waarop je hem verwacht.”

Wat hij ook nog zegt: sommige schade is helemaal niet zichtbaar. Hij heeft de koning, koningin en prinses net het triagesysteem laten zien voor gewonden. Maar: „Veel mensen hebben tijdens Irma alles verloren. Ze werden depressief. Sommigen krijgen nog steeds therapie.”