NLTODAY

Als PSV het moeilijk heeft, kan het altijd terugvallen op een beproefd wapen: de kopkracht van Luuk de Jong

admin
January 21, 2025
0

Het spel kan wisselvallig zijn, de verdediging instabiel, de aanval rommelig, het vertrouwen enigszins tanende na een paar slechte resultaten. Maar ook in mindere tijden, is er een wapen waar PSV op kan terugvallen. Waar het verschil mee kan worden gemaakt, als het even niet op een andere manier gaat.

In een duel dat werd gezien als de belangrijkste in dit seizoen tot dusver, uit tegen Rode Ster Belgrado in de Champions League, was het meest beproefde wapen doorslaggevend. De hoekschoppen van PSV-spelmaker Joey Veerman, de kopkracht van spits Luuk de Jong. Twee doelpunten in zes minuten, na een kwart wedstrijd. Alles onder controle – zo leek het.

In een winters Belgrado, waar sneeuwballen richting de bezoekers vlogen, won PSV na een rode kaart voor Ryan Flamingo uiteindelijk moeizaam met 3-2. De club staat nu op elf punten in de Champions League en is vrijwel zeker van plaatsing voor de tussenronde in februari, voor een plek in de achtste finales.

Volgende week woensdag gaat het er in Eindhoven tegen Liverpool FC, het laatste duel in de hoofdfase, vooral om op welke plek PSV precies eindigt. Bij een hoge ranking kan het, op papier, gunstiger loten in de knock-outfase.

Riante positie

Zo verkeert PSV in een riante positie, iets waar kort voor de aftrap nog geen sprake van is. In een ijskoud Stadion Rajko Mitić vertelt coach Peter Bosz voor de camera van Ziggo Sport dat „meer dan de helft van de selectie ziek is”. Middenvelder Ismael Saibari ontbreekt, basisspelers hebben ook last van klachten. „Er heerst griep.”

Wat helpt, is het niveauverschil. Op het gladde veld oogt Rode Ster hoekig, onhandig, zonder ritme. Door de lange winterstop in de Servische competitie, speelde de club al een maand geen officieel duel. Toch is de eerste kans voor Rode Ster, nadat Olivier Boscagli de bal knullig verspeelt in de opbouw. Spits Cherif Ndiaye ontsnapt, schiet op de rechterarm van doelman Walter Benítez.

**De Jong na zijn 1-0** tegen Rode Ster Belgrado uit een hoekschop.

Het lijkt er zo simpel uit te zien, de goal uit de hoekschop in de zeventiende minuut. Veerman draait de bal in, Luuk de Jong staat ruim tien meter van het doel. Ogenschijnlijk te ver om gevaarlijk te kunnen zijn.

Maar dan gebeurt het, in een fractie van een seconde. Drie ploeggenoten duwen enkele tegenstanders weg, om ruimte te creëren voor De Jong. De spits, de beste kopper in het Europese topvoetbal, komt vrij. Hij hangt even naar achteren, als een basketballer die aanlegt, en stoot dan met zijn hoofd. 0-1, hard in de rechterbovenhoek.

Ook zijn tweede is een fraai samenspel. Opnieuw een indraaiende hoekschop van Veerman, als hij eerst bekogeld wordt met op het oog kleine, ijzige sneeuwballetjes. Verdediger Flamingo zet een cruciaal blok op de directe bewaker van De Jong. Hij kopt deze keer van dichtbij binnen, nadat de bal nog de kruin van Guus Til schampt: 0-2.

**De Jong (links) en Guus Til** vieren de 0-2 tegen Rode Ster Belgrado.

Kantelmoment

PSV is oppermachtig, na de twijfelachtige vertoningen tegen AZ, Excelsior en PEC Zwolle. De overtuiging in het aanvalsspel is terug, PSV snijdt soepel door de defensie, krijgt veel kansen.

De mooiste goal, van Flamingo, komt ook uit een hoekschop. Veerman neemt, de bal komt via het hoofd van Til voor de voeten van Flamingo, waarop de talentvolle verdediger in één keer volleert, met een streep hoog in de hoek. 0-3, kort voor rust.

Uitstekende eerste helft, vormdip naar de achtergrond gedrukt – toch? Vijf minuten na rust, hapt Flamingo in het één-tegen-één duel met de opkomende Nemanja Radonjić. Tot woede – al lijkt het meer ongeloof – bij PSV geeft de Roemeense arbiter István Kovács rood. Zonder meer zwaar bestraft – Flamingo raakt slechts licht de rechtervoet van Radonjić.

**Woede en ongeloof** bij PSV-aanvoerder De Jong na een rode kaart voor centrale verdediger Ryan Flamingo, begin tweede helft.

Het kan, zomaar, een kantelmoment in een seizoen zijn. Als coach van Borussia Dortmund maakte Bosz mee dat zijn ploeg een 4-0 voorsprong weggaf in de derby tegen Schalke 04, na een rode kaart voor spits Pierre-Emerick Aubameyang. Niet veel later werd Bosz ontslagen.

PSV flirt nu ook met zo’n totale ineenstorting. De druk neemt met de minuut toe. Eerst maakt Ndiaye met het hoofd de 1-3, doordat centrale verdediger Boscagli onder de bal door duikt. En Cherif Ndiaye kopt zes minuten later snoeihard de 2-3 binnen uit een hoekschop. Opnieuw is het Boscagli die tekort komt – nu in duelkracht.

Met nog een kwartier te gaan heeft Rode Ster, bijna uitgeschakeld met slechts drie punten, opeens de geest. Het combineert vlot door de wankele defensie. Maar PSV knokt zich met kunst- en vliegwerk door die moeilijke fase. Laat op de avond in Belgrado, wordt alvast een bescheiden feestje gevierd. Met voorop Luuk de Jong.

Netflix groeit hard en Trump kondigt AI-project Stargate aan

admin
January 21, 2025
0

De Amerikaanse techbedrijven Oracle en OpenAI zijn van plan om, samen met de Japanse techinvesteerder Softbank, 100 miljard dollar uit te trekken in een AI-superdatacenter. Om te beginnen in Texas, meldt nieuwszender CBS. Aan de kersverse president Trump de eer om deze investering aan te kondigen, die nog zou kunnen oplopen tot meer dan 500 miljard dollar. Amerika wil een AI-supermacht worden en Trump belooft de AI-bedrijven minder ‘beperkende’ regels om de voorsprong op de rest van de wereld te vergroten. Het lijkt er overigens op dat dit een update is van een eerder plan van OpenAI en Microsoft, dat ook de naam StarGate draagt.

Het AI-project is ‘StarGate’ gedoopt. Dat was ook de naam van een geheim project van het Pentagon, waarbij in de jaren zeventig helderzienden werden ingezet om op grote afstand informatie te vergaren. Dat werkte niet, maar het leverde een leuke film op: The Men Who Stare at Goats, met Ewan McGregor en George Clooney.

Wall Street reageerde positief op de eerste werkdag van de Amerikaanse president, omdat Trump zijn herhaalde dreigementen voor hogere importtarieven nog niet meteen in daden omzette. Wel zwaait Trump met een invoertarief van 25 procent voor buurlanden Canada en Mexico, per 1 februari.

De NOS citeerde uit de jaarlijkse Werkmonitor van Randstad. Uit deze enquête onder 26.000 ondervraagden blijkt dat werkenden de balans tussen werk en privé – voor het eerst – net iets belangrijker vinden (83%) dan hun salaris (82%).

Wat getallen die ons opvielen:

Netflix telt volgens de laatste kwartaalrapportage meer dan 300 miljoen abonnees (+ 19 miljoen) en de koers schoot omhoog.

In Duitsland staan twee miljoen huizen leeg, kopte de Tageszeitung.

Thuiswerkers hebben gelijk. Volgens Autoweek was het in 2024 nog nooit zo druk op de weg. Vooral op dinsdagen en donderdagen staan er veel files, en 77 procent van de opstoppingen vindt plaats tijdens de spits.

Al het Trumpnieuws beu? Heb geduld. The Economist keek maandag naar de eerste aankondigingen van de nieuwe Amerikaans president en noemt dit het begin van het einde van het tijdperk Trump. „Als de rook is opgetrokken moet Trump past echt zijn best gaan doen om een blijvende erfenis achter te laten.”

Aanpak van winkeldieven stokt door gebrekkige medewerking van de politie

admin
January 21, 2025
0

Zeker twintigduizend winkeldieven hoefden afgelopen jaar geen schadevergoeding te betalen aan de winkels waar ze hadden toegeslagen. Dat komt doordat de politie sinds begin 2024 nauwelijks nog gegevens van gearresteerde winkeldieven doorgeeft aan winkeliers. Supermarkten en andere winkelbedrijven kunnen de dieven daardoor niet aansprakelijk stellen en 181 euro schadevergoeding eisen.

Dat vertellen Stichting DAAD (een onafhankelijke organisatie die toezicht houdt op deze vorm van civiele aansprakelijkstelling) en de twee belangrijkste organisaties die voor winkels de schadevergoeding innen tegen NRC.

Het probleem is niet een-twee-drie op te lossen

Politie

Los van de strafrechtelijke aanpak door politie en justitie, is het voor winkeliers mogelijk dieven civielrechtelijk aan te pakken voor het plegen van een onrechtmatige daad. De pleger van zo’n daad is wettelijk verplicht om de schade te vergoeden. Deze civielrechtelijke benadering werd het afgelopen decennium populairder. Uit het recentste jaarverslag van Stichting DAAD blijkt dat in 2023 ruim 31.000 winkeldieven civielrechtelijk werden aangesproken, een stijging van bijna de helft in twee jaar tijd. Maar over 2024 valt dat aantal naar verwachting fors lager uit.

Directeur Niels van Os van SODA, dat naar eigen zeggen als gemachtigde voor zo’n 80 procent van alle winkels (waaronder Albert Heijn en Jumbo) de boetes int voor winkeldiefstallen, stelt dat deze organisatie sinds februari van zeker twintigduizend winkeldieven niet de gegevens heeft ontvangen van de politie.

Problemen

Ook Rogier Bakker, directeur van Overlastregistratie Nederland dat onder meer voor Vomar boetes int, zegt dat hij sinds februari nog maar een fractie van de opgevraagde gegevens ontvangt. „Door organisatorische problemen bij de politie worden ondernemers nu ernstig beperkt in het verhalen van de schade van winkeldiefstal”, constateert Stichting DAAD-bestuurder Lex Westerman.

Aan benadeelden van een strafbaar feit mag de politie gegevens over de dader verstrekken. Van winkeldieven werden die jarenlang automatisch verstrekt. Toen dat strijdig met de privacyregels bleek, werd een nieuwe werkwijze ingesteld. Daarbij werden de gegevens van winkeldieven eerst handmatig en op basis van het vierogenprincipe gecontroleerd door politiemensen, alvorens te worden doorgestuurd. De privacydesk van de eenheid Midden-Nederland was verantwoordelijk voor alle verstrekkingen.

De huidige problemen ontstonden in februari, toen de eenheid Midden-Nederland besloot niet langer de landelijke gegevens te verstrekken. Sindsdien moeten winkelbedrijven en hun vertegenwoordigers, zoals SODA, aankloppen bij alle tien afzonderlijke politie-eenheden. „Die hebben allemaal een eigen beleid rondom verstrekkingen. In de praktijk leidt dit ertoe dat nog nauwelijks gegevens van winkeldieven worden gedeeld”, zegt DAAD-bestuurder Westerman.

Er bestaan twee vormen van civiele aansprakelijkstelling. Bij de ene variant wordt de aansprakelijkstelling in de winkel afgehandeld, zonder aangifte, zonder tussenkomst van de politie. Voorwaarde is dat de winkeldief zich identificeert en doorgaans ook direct 181 euro betaalt. Bij de andere variant verschijnt de politie wel ter plekke, bijvoorbeeld omdat het een veelpleger betreft of een dief die zich niet wil legitimeren. Bij deze variant stokt de gegevensverstrekking .

Lees ook

Rondtrekkende bendes stelen voor tienduizenden euro’s aan dagcrèmes, tandpasta en scheermesjes

Vervolging

Politie en justitie zitten al langer in hun maag met de hoeveelheid tijd die winkeldiefstal ze kost. Ze willen juist minder met de arbeidsintensieve arrestatie en vervolging van winkeldieven bezig zijn, omdat dit ten koste gaat van de aanpak van zwaardere misdrijven.

Zo werd in 2022 het ‘reprimande-beleid’ ingevoerd. Sindsdien krijgt een meerderjarige winkeldief die voor het eerst wordt aangehouden slechts een waarschuwing – mits de buit bescheiden is. Hij wordt niet vervolgd en krijgt geen strafblad.

Politie en justitie willen juist minder tijd besteden aan de arbeidsintensieve arrestaties en vervolgingen van winkeldieven

Momenteel bespreken politie en justitie een nieuw vervolgingsbeleid, waarbij ‘lichte’ delicten, zoals winkeldiefstal, in principe niet meer vervolgd worden. De huidige korpschef Janny Knol deed ervaring op met een dergelijke aanpak in haar vorige functie als hoofd van de eenheid Oost-Nederland. OM-topman Rinus Otte noemde een dergelijke benadering tegen NRC vorig jaar „een heel aansprekende”. De civiele aanpak van winkeldiefstal wordt dan juist belangrijker, omdat de strafrechtelijke aanpak achterwege blijft.

In dit licht vindt toezichthouder Westerman de gang van zaken bij de politie moeilijk te plaatsen. Hij wijst erop dat de Tweede Kamer eind vorig jaar juist twee moties aannam om de gang van zaken rond winkeldiefstal te versoepelen. Zo prijst een motie van de Kamerleden Michon-Derkzen (VVD), Kisteman (VVD) en Boswijk (CDA) de effectiviteit van civiele afdoening van winkeldiefstal. Ook wordt in de motie het kabinet opgeroepen met een plan van aanpak te komen om de publiek-private samenwerking bij winkeldiefstal te verbeteren.

181 euro

In een reactie op vragen van NRC erkent de politie dat „een aanzienlijke hoeveelheid” aan verzoeken over de gegevens van winkeldieven openstaat. Dat probleem is echter niet „een-twee-drie op te lossen” onder meer vanwege capaciteitsproblemen, ook moeten werkprocessen en privacywetgeving worden aangepast. Volgens de politie wordt gewerkt aan de invoering van een uniform landelijk proces voor gegevensverstrekking, maar heeft dat „nog tijd nodig”.

Een rekensom leert dat bij SODA aangesloten winkels tot nog toe een kleine 4 miljoen euro aan schadeloosstelling misliepen. Volgens directeur Van Os is de schade echter niet alleen in geld uit te drukken. De civiele aansprakelijkstelling en 181 euro die winkeldieven moeten betalen, weerhouden het gros van nogmaals in de fout gaan. Dat recidive zo wordt verminderd, baseert Van Os op interne gegevens over civiele aansprakelijkstelling die zonder tussenkomst van de politie tot stand komt. „In de 14.000 zaken die we de afgelopen twee jaar op die manier hebben afgewikkeld, zien we twee recidivisten.”

Lees ook

De diefstalcijfers stijgen. Wat kunnen supermarkten daartegen doen?

Column | De tijden van Holland Mania zijn voorbij

admin
January 21, 2025
0

Daar ging-ie weer, afgelopen maandag: „I will very simply put America First”. Flashbacks naar Arjen Lubach, acht jaar terug – weet u nog, dat grappige filmpje? America First, the Netherlands second. Inmiddels zijn we moegelachen. Schoof kan vleien wat hij wil met z’n „sterke historische band” tussen Nederland en de VS, maar op Trumps prioriteitenlijst bungelen we onderaan. De tijden van de Holland Mania, die Amerika eind negentiende eeuw in z’n greep hield, zijn allang voorbij.

Of toch niet? Op de dijk van Oud-Spaarndam passeren in de zomer geregeld Amerikanen, vertelt een buurtbewoner dinsdag. „Allemaal vragen ze naar Hansje.” Hans Brinker and the silver skates is een beroemd Amerikaans kinderboek uit 1865. Founded strictly upon fact, meldt schrijfster Mary Mapes Dodge voorin – al doen namen als Voostenwalbert Schimmelpenninck vermoeden dat fake news en duimzuigerij destijds al populair waren.

Het bekendste verhaal uit Hans Brinker is dat over de jongen die een dijkdoorbraak voorkwam door zijn duim in het gat te steken. In 1950 is op de Spaarndammerdijk een bronzen beeld van de jonge held geplaatst: ‘Hansje’. Tot zover de toeristentrekpleister. Ik ben op weg naar Vijfhuizen, om het veld in te gaan met een andere dijkredder: muskusrattenvanger Ron Koopmans.

Vanuit Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden doet Ron met honderdtwintig collega’s het beheer in West- en Midden-Nederland. Vandaag zijn de nieuwe jaarcijfers bekendgemaakt. „In 2024 hebben we in onze regio 40.470 muskusratten gevangen, 10.000 meer dan het jaar ervoor. We zijn actiever gaan bestrijden, dus dan vang je meer.” In heel Nederland ging het afgelopen jaar om ruim 65.000 gevangen muskusratten.

De muskusrat is een exoot – geen rat maar een uit de kluiten gewassen woelmuis uit Amerika. „Een Tsjechische graaf zou hem in 1941 naar Europa hebben gehaald voor de jacht”, zegt Ron terwijl hij zijn waadpak aantrekt, in de berm van de provinciale weg. „Goed schieten kon-ie niet, en dus namen de aantallen snel toe.” Een vrouwtje kan vier keer per jaar jongen krijgen, tot wel acht per worp. „Die zijn in een half jaar geslachtsrijp. Zo kan één paartje binnen vijf jaar tot 20.000 nakomelingen leiden.” Vroeger stonden de dieren soms op het menu, als ‘waterkonijn’. Nu niet meer, vanwege voedselveiligheid. „En we willen het fokken niet stimuleren.”

Begrijp hem niet verkeerd – hij vindt het boeiende beesten. De beste dagen zijn voor Ron de dagen waarop hij niets vangt. „Het liefst zou ik ze laten leven. Maar doordat ze de dijken ondergraven vormen ze een té groot risico.” Alternatieven zoals dijkbeschoeiing zijn uitgesloten: te duur en funest voor de biodiversiteit.

En dus speuren hij en z’n maten de watergangen af in West- en Midden-Nederland, duizenden kilometers per jaar. Zien ze aangeknaagd riet of drijvende keutels („net koffieboontjes”) dan weten ze: daar is een bouw – een gangenstelsel. Hup, klem bij de ingang, net onder de waterspiegel. Een pijnloze, snelle dood; in één klap is de nek gebroken. Zo ook bij het vrouwtje dat Ron nu uit de sloot haalt. Hij toont de harige ‘zwemborstels’ aan de poten, de staart die als roer dient. „Prachtig beest toch?”

De dijken zijn veilig; nu de democratie nog. Al belooft de bijnaam van Trumps raadsheer weinig goeds: Elongated Muskrat.

Gemma Venhuizen is biologieredacteur en doet elke woensdag ergens vanuit Nederland verslag.

Amerikaanse transgenders vrezen nieuwe regels: ‘We worden uitgewist’

admin
January 21, 2025
0

Trans personen in de Verenigde Staten hadden zich sinds de verkiezing van Donald Trump schrap gezet voor wat er zou komen. Hij won in november met campagnespotjes als ‘Kamala is voor zij/hen, president Trump is er voor jou’. Hij beloofde „transgendergekte uit onze scholen te bannen en mannen uit de vrouwensport te weren”. De Republikeinse meerderheid greep de verkiezing van een Democratische trans vrouw in het Huis van Afgevaardigden aan om toezicht op wc-gebruik in te voeren nog voor zij beëdigd was.

„We wisten dat er ellende aan zat te komen”, zegt Rachel Crandall Crocker (65), een trans activiste uit Michigan, aan de telefoon. „Trump gaat nu zelfs zo ver dat hij onze identiteit probeert uit te wissen. Hij ontkent ons hele bestaan. Het zet ons jaren terug in de strijd om erkenning en tegen discriminatie.”

In Trumps litanie van decreten die hij maandag meteen na zijn inauguratie uitvaardigde, verordonneerde hij dat de optie X, voor non-binaire mensen, uit Amerikaanse paspoorten verdwijnt. Bovendien moeten documenten van de federale overheid alleen het geboortegeslacht van burgers weergeven: M (mannelijk) en F (vrouwelijk). „Deze geslachten zijn onveranderlijk en gegrond in fundamentele en onweerlegbare realiteit”, aldus Trumps decreet.

‘Verleng je paspoort nu’

Het is nog onduidelijk of mensen die juridisch al van geslacht veranderd zijn bij het verlengen van hun paspoort worden ‘teruggezet’ naar het geslacht dat ze bij geboorte kregen toegeschreven. Op online fora raden trans mannen en -vrouwen elkaar aan hun paspoort nu te verlengen, voordat de maatregel in werking kan treden, in de hoop dat de samenleving ze over tien jaar wel weer wettelijk erkent. Trumps plannen tegen ‘genderideologie’ zullen zeker juridisch worden aangevochten.

Amerikaanse staten besluiten hoe geslacht op rijbewijzen mag worden weergegeven. Het is onbekend hoeveel non-binaire burgers, sinds het in 2022 mogelijk werd, voor een X in hun paspoort hebben gekozen. De Universiteit van Californië becijferde dat zo’n 16.700 mensen behoefte aan deze optie hadden. Vele malen meer Amerikanen zijn transgender: 1,6 miljoen (0,6 procent van de bevolking), blijkt uit onderzoek.

De haat op sociale media is sterker geworden

Rachel Crandall Crocker
activist

Crandall gaat nu 27 jaar als Rachel door het leven en heeft haar rechten en haar waardigheid de afgelopen jaren sterk zien toenemen, zegt ze. Ze weet nog hoe het was toen ze al leefde als vrouw maar er nog een M op haar rijbewijs stond. „Het levert altijd gedoe op op vliegvelden als je er niet uitziet zoals de letter op je ID suggereert. Ik mocht ooit in een bar niet naar de vrouwen-wc omdat ik me niet als vrouw kon legitimeren.” Ze vreest naar die situatie terug te keren.

Crandall neemt aan dat Trump met dit decreet nog niet klaar is met het uitvlakken van trans personen. In het decreet draagt hij gevangenissen op trans vrouwen voortaan bij de mannen op te sluiten. Ook mogen zij geen medische behandeling krijgen, zoals hormonen die ze na hun transitie moeten blijven slikken. „Wat is het volgende? Neemt hij iedereen verzekeringen af die transzorg vergoeden?”, zegt Crandall.

Genderidentiteit, vooral van kinderen, is de afgelopen jaren hot topic, niet alleen op rechts. Uit verschillende peilingen is gebleken dat Amerikanen vinden dat transrechten – en activisten – te ver zijn doorgeschoten. Ze zijn verdeeld over het behandelen van kinderen, bijvoorbeeld door hun puberteit uit te stellen. In veel landen is discussie of zulke behandelingen niet te makkelijk en te snel in gang worden gezet. Tegelijkertijd vindt een ruime meerderheid van de bevolking dat trans vrouwen en -mannen beschermd moeten worden tegen discriminatie.

Meisjessport

Afgelopen week nam het Huis een wetsvoorstel aan dat jongeren die met mannelijke geslachtskenmerken geboren zijn verbiedt deel te nemen aan meisjessport op scholen. Een maatregel die bijna 80 procent van de Amerikanen steunt, volgens een peiling van The New York Times.

Twee Democraten stemden in met het Republikeinse plan. In de Democratische Partij is sinds de verloren verkiezingen veel discussie of ze hun oren niet te veel laten hangen naar activisten die minderheidsbelangen dienen en te weinig luisteren naar de zorgen van gemiddelde Amerikanen.

Trump presenteert zijn anti-trans maatregelen als noodzakelijk om vrouwen in de samenleving te beschermen. Zijn decreet heeft de titel ‘Het verdedigen van vrouwen tegen extremisme van genderideologie en het herstellen van biologische waarheid binnen de federale overheid’. Het is onduidelijk hoe en waartegen het schrappen van een X uit paspoorten vrouwen beschermt.

Lees ook

Wat is de waarde van een presidentieel decreet? Is alles in één keer anders?

Volgens Crandall is de backlash tegen de verworven rechten en acceptatie groter dan alleen onder de Republikeinen die nu weer de dienst uitmaken in Washington. De pendule die jarenlang richting meer rechten en acceptatie in de samenleving zwiepte, slaat weer uit in de tegengestelde richting. „Je ziet het overal. De haat op sociale media is sterker. De zichtbaarheid in populaire cultuur wordt kleiner. De verkiezing van Trump versterkt die beweging.”

Ze haalt het voorbeeld aan van de tekenfilmserie ‘Win or Lose’ die in februari verschijnt. In die serie over een gemengd school softbalteam zat oorspronkelijk een trans kind. Kort na Trumps verkiezing maakte Disney bekend dat dit karakter geschrapt was, omdat „we erkennen dat veel ouders sommige onderwerpen liever op hun eigen voorwaarden en moment voeren”, aldus een woordvoerder. „We worden uitgewist”, zegt Crandall.

Met ruime gratie voor Capitool-bestormers tracht Trump geschiedenis ‘6 januari’ te herschrijven

admin
January 21, 2025
0

De oudste broer greep een agent bij de nek, pakte dreigend diens wapenstok af en spoot een irriterende vloeistof richting een politiecordon. De jongere broer gooide een plastic stoel naar agenten en raakte er minstens één. Met deze en andere aanvallen op de politie hielpen Matthew en Andrew Valentin (32 en 27) op 6 januari 2021 barricades te doorbreken rond het Capitool in Washington.

Ook al drongen ze – in tegenstelling tot vele andere Trump-aanhangers – die dag de volksvertegenwoordiging zelf niet binnen, justitie kreeg hen in het vizier. Vrijdag kregen de gebroeders Valentin hun straf te horen: beiden 2,5 jaar cel. Maandagavond kwamen ze alweer vrij.

Als eersten profiteerden de Valentins van de gratie die Donald Trump in zijn eerste uren terug in het Witte Huis verleende aan de bestormers van het Capitool. Nagenoeg alle ruim 1.500 veroordeelde of aangeklaagde relschoppers, die begin 2021 probeerden Joe Bidens verkiezingszege nog te verhinderen, komen hierdoor vrij.

‘Patriotten’ en ‘gijzelaars’

Met het openzetten van de gevangenispoort voor deze groep aanhangers, lost Trump een brisante campagnebelofte in. Als kandidaat noemde hij veroordeelde bestormers en amokmakers al ‘patriotten’ en ‘gijzelaars’ van de regering-Biden. Tijdens rally’s liet hij meermaals het liedje spelen dat het officiële ‘6J-gevangeniskoor’ opnam om geld in te zamelen.

Stewart Rhodes staat de media te woord na zijn vrijlating maandagnacht na drie jaar gevangenschap in de federale gevangenis in Cumberland, Maryland. Hij profiteerde van de gratieverlening door president Trump aan zo’n 1.500 mensen die betrokken waren bij de bestorming van het Capitool in 2021. Foto Kayla Bartkowski/Getty via AFP

Robert Morss dinsdag na zijn vrijlating uit de Centrale Gevangenis in Washington D.C. Aan zijn celstraf van 66 maanden kwam een eind door de gratieverlening door president Trump aan de bestormeers van het Capitool in 2021.

Foto’s: Kayla Bartkowski/Getty via AFP

Maar dat hij zijn presidentiële pardonneermacht zó ruimhartig zou inzetten, was maandagavond toch een verrassing. Republikeinse partijgenoten hadden erop aangedrongen dat relschoppers die geweld gebruikten tegen agenten, uitgezonderd zouden blijven van gratie. De Republikeinen profileren zich van oudsher als de partij van law and order en als steunpilaar van dienders, bijvoorbeeld wanneer zij beschuldigd worden van (racistisch) politiegeweld.

Bij de Capitool-rellen werd niet alleen de democratie, maar ook de politie frontaal aangevallen. In totaal raakte 140 agenten gewond, vier pleegden er in de nasleep ervan zelfmoord.

Voor zijn aantreden lieten Trumps medewerkers nog doorschemeren dat er „van geval tot geval” zou worden bekeken wie vrijuit kon gaan. „Die mensen hebben lang en stevig geleden”, stelde Trump na zijn stembuszege. Maar, zei hij daar direct achteraan, „er zijn mogelijk een paar uitzonderingen. Daar moet ik naar kijken, of iemand echt radicaal, gek, was.”

Ook Trumps beoogde minister van Justitie, Pam Bondi, werd vorige week tijdens haar hoorzitting in een Senaatscommissie nog kritisch ondervraagd over de kwestie. Zo stelde de Republikeinse senator Thom Tillis: „Ik vind het toch lastig te geloven dat de president van de VS of u naar de feiten kijkt waarvoor mensen zijn veroordeeld die op 6 januari gewelddadig waren, en dan zegt: dat was maar een bevlieging.”

Zelfs Trumps eigen vicepresident J.D. Vance stelde eerder deze maand nog dat relschoppers die geweld hadden gebruikt „natuurlijk” geen gratie zouden krijgen. Al zei hij ook dat er soms „een beetje een grijs gebied” is.

Maandag bleek zijn politieke baas de kwestie toch geheel zwart-wit te zien. Iedereen die zich op 6 januari juridisch in de problemen werkte, ontspringt de dans. Niet alleen de circa 1.270 mensen die veroordeeld zijn en van wie ruim duizend zelf schuld bekenden, maar ook circa driehonderd mensen die nog terecht moesten staan.

Ook militieleiders vrij

De gratie strekt zich daarmee ook uit tot de voorlieden van extreemrechtse milities als The Proud Boys en Oath Keepers. Sommigen van hen pleegden weliswaar zelf geen geweld, maar werden wegens hun aansturende rol wel veroordeeld tot het zware delict van opruiing – soms met terrorisme als strafverzwarend oogmerk. Volgens justitie gedroegen deze knokploegen zich die dag „als het leger van Trump”.

De president gaf twaalf van deze kopstukken geen pardon, waarmee hun veroordeling volledig zou zijn geschrapt. Daarentegen schrapte hij ‘slechts’ hun resterende straf. Hierdoor behouden ze hun strafblad en krijgen ze bepaalde burgerrechten niet terug, zoals hun stemrecht en het recht om legaal een vuurwapen te bezitten. Maar de cel hoeven ze niet meer in.

Menig veroordeelde relschopper had een verleden van huiselijk geweld, bleek tijdens de rechtszaken. Zij werden niet zelden bij de autoriteiten aangegeven door directe familieleden of (oud-)partners. Die gingen er daarbij niet vanuit dat hun meppende vader of ex vervolgens maar zo’n kortere straf zou hoeven uitzitten.

Het gratiebesluit was vooraf dan ook niet populair bij de meeste Amerikanen, bleek begin dit jaar bij verscheidene peilingen naar de kwestie. Daarin keerde ruim zes op de tien ondervraagden zich tegen het vrijlaten van reeds veroordeelde relschoppers. Onder Republikeinse kiezers bleek er echter wél brede steun voor te zijn: van hen steunt twee derde de gratieverlening.

Met zijn gratiebesluit bedient Trump zo enkel zijn eigen achterban. Zoals Republikeinen in meerderheid de leugen omarmden dat hun kandidaat in 2020 door stembusfraude verloor, zo zijn velen de afgelopen jaren ook gaan geloven dat de Capitool-bestorming wel meeviel.

Één pennenstreek

Trump en hem goedgezinde media begonnen de rellen al meteen in 2021 te bagatelliseren. De meeste indringers zouden ‘grootmoeders’ en ‘dagjesmensen’ zijn zonder kwade bedoelingen, die slechts een kijkje namen nadat de politie „de deur voor hen opengezet had”. Ook de complottheorie dat de bestorming een ‘inside job’ was van antifascistische betogers of de FBI, werd door velen geloofwaardig geacht.

De rellen noopten de afgelopen vier jaar tot het grootste justitie-onderzoek uit de Amerikaanse geschiedenis. Een Huis-commissie concludeerde in 2022 na maanden van openbare hoorzittingen en diepgravend onderzoek dat ze niet zomaar ontstonden, maar onderdeel waren van een criminele samenzwering die wekenlang werd beraamd in het Witte Huis. Met één pennenstreek heeft Trump daar maandag zijn eigen, alternatieve lezing van de geschiedenis overheen geplakt.

Wetenschappers vrezen Amerikaans vertrek uit WHO: ‘Gevolgen zullen over alle grenzen heen voelbaar zijn’

admin
January 21, 2025
0

Het kwam niet als een verrassing, want Trump zegt het al jaren, maar daarmee kwam de schok in de medisch-wetenschappelijke wereld dinsdag niet minder hard aan. Nog geen acht uur na zijn inauguratietoespraak zei Donald Trump uit de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) te stappen.

In de zomer van 2020 was hij dat ook al van plan, naar eigen zeggen omdat de WHO China zou hebben geholpen om „de wereld te misleiden” over de oorsprong van het SARS-CoV2-virus. Maar omdat de opzegtermijn een jaar duurt, draaide zijn opvolger Biden het besluit na zijn inauguratie onmiddellijk weer terug.

Nu, met nog vier jaar regeren in het vooruitzicht, is dat anders. De weg is vrij voor Trump om te breken met een organisatie die volgens hem aan de leiband van China loopt en in zijn ogen disproportioneel veel geld ontvangt van de VS. „De WHO heeft ons opgelicht, iedereen heeft de Verenigde Staten opgelicht, dat zal vanaf nu niet meer gebeuren”, zei Trump bij het ondertekenen van het decreet.

Het plan moet nog door het Congres, dat een nipte Republikeinse meerderheid telt. Enkele dissidente stemmers in die gelederen kunnen genoeg zijn om Trumps besluit te blokkeren, maar in theorie is vertrek uit de WHO dichterbij dan ooit.

Pokken en polio

De Verenigde Staten financieren bijna een vijfde van het hele WHO-budget en zijn hofleverancier van wetenschappelijke kennis, instituten en onderzoekers. Het land speelt sinds jaar en dag een cruciale rol in het bestrijden van ziektes over de hele wereld, van AIDS tot malaria. „Samen maakten we een einde aan de pokken en roeiden we polio bijna uit”, zei de WHO dinsdag in een reactie, waarin het teleurstelling en zorgen uitte over het aangekondigde vertrek. „Amerikaanse instituten hebben bijgedragen aan én geprofiteerd van het lidmaatschap van de WHO”.

De VS financieren bijna een vijfde van het hele WHO-budget en zijn hofleverancier van wetenschappelijke kennis

Vertrek uit het samenwerkingsverband markeert een gevaar voor de hele wereld, waarschuwen wetenschappers dinsdag in een alarmerend opiniestuk in het British Medical Journal. „De gevolgen zullen over alle grenzen heen voelbaar zijn, het besluit laat de WHO verzwakt en de VS geïsoleerd achter op momenten dat wereldwijde gezondheidscrises juist eenheid vereisen.”

De WHO leunt voor haar informatiepositie bijvoorbeeld zwaar op gerenommeerde Amerikaanse kennisinstellingen en gezondheidsinstituten zoals de Food and Drug Administration (FDA) en de Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Als die banden worden doorgeknipt, waarschuwde viroloog Marion Koopmans dinsdag in het wetenschappelijke tijdschrift Science, tast dat de informatiepositie van de WHO ernstig aan.

America First

Trumps decreet legt vooral de naïviteit bloot van een ‘America First’-beleid in een wereld waar ziekteverwekkers zich niet aan landsgrenzen houden. Het roept de vraag op wat het land hierbij te winnen heeft, afgezien van een nét iets vollere schatkist. De VS zullen hun stem in grote wereldwijde gezondheidsvraagstukken kwijtraken en creëren daarmee een machtsvacuüm waar ironisch genoeg juist China in zal springen, voorspellen deskundigen. Ja, de VS kunnen zich op deze manier onttrekken aan de plicht om schaarse middelen, zoals vaccins, uit te delen aan andere landen, maar lopen evengoed het risico zelf achter het net te vissen.

Lees ook

Trump is terug met een stortvloed aan radicale decreten

En met het verbreken van de samenwerkingsverbanden tussen de WHO en Amerikaanse kennisinstellingen neemt Trump een groot risico. Amerikaanse laboratoria en farmaceuten zijn voor belangrijke informatie afhankelijk van de WHO. Aan het begin van de coronapandemie kregen Amerikaanse wetenschappers via de WHO bijvoorbeeld toegang tot cruciale informatie over het nieuwe virus SARS-CoV2 dat was uitgebroken in China.

Te weinig mandaat

Als grootste geldschieter hebben de VS flink wat in de melk te brokkelen. De WHO blijft verzwakt achter als de VS vertrekken, en dat weet Trump maar al te goed. De vraag is dus of de soep zo heet gegeten wordt als ze wordt opgediend. Mogelijk gebruikt Trump het decreet om met zijn vuist op tafel te slaan en probeert hij zo veranderingen af te dwingen. Veranderingen waarvan de WHO de noodzaak erkent.

In de verklaring van dinsdag bedankt de Wereldgezondheidsorganisatie de VS nadrukkelijk voor de afgelopen zeven jaar, waarin „het grootste pakket van hervormingen in de geschiedenis van de Wereldgezondheidsorganisatie”, werd doorgevoerd. De organisatie werd kosteneffectiever en efficiënter.

Column | Michelle wilde niet meer

admin
January 21, 2025
0

Af en toe moest ik aan Michelle Obama denken terwijl president Trump stond te stralen op het feest van zijn leven. Michelle wilde er niet bij zijn, zoals ze ook de begrafenis van Jimmy Carter had gemeden. Haar walging van het politieke circus in Amerika moet groot zijn geworden.

Je ziet ze tegenover elkaar staan in hun huiskamer: Michelle en haar zoveel inschikkelijker man, Barack. Hij: „Ga nou mee, we moeten ons niet laten kennen.” Zij: „Mij niet meer gezien. Ik wil nooit meer iets met die proleet en zijn weerzinwekkende kliek van patsers en profiteurs te maken hebben.” Hij: „Ze zullen ons uitlachen.” Zij: „Dat doen ze toch al.” Hij: „Wegblijven is capitulatie.” Zij: „Néé. Meedoen is capitulatie. Gezellig kletsen met Trump, zoals jij op die begrafenis, is capitulatie. Na alles wat hij over jou heeft gezegd.”

Misschien was haar beslissing politiek gezien niet handig, toch ligt mijn sympathie bij haar. De prominente Democraten gedroegen zich zogenaamd waardig tijdens de inauguratie, alles lieten ze over zich heengaan: al die luidkeelse, nauwelijks verkapte beledigingen van Trump aan hun adres. Over een Amerika dat „in verval” zou zijn, dat op deze dag „bevrijd” werd en nu dankzij Donald J. Trump aan een „Gouden Eeuw” zou gaan beginnen.

Verstijfd bleven ze zitten: de Clintons, Kamala Harris en haar man, Biden en zijn vrouw en… Barack Obama. Ze moeten het als een strafexpeditie hebben ervaren. Het was pijnlijk om aan te zien. Zou Hillary Clinton niet even aan Michelle hebben gedacht? Hillary die destijds tot op het bot werd beledigd door Trump. „Crooked Hillary”, noemde hij haar altijd. „Lock her up!”, schreeuwde hij meermalen naar zijn publiek. Het enige verzet dat ze tijdens de inauguratie kon bieden, was een schamper lachje. Als iemand reden had óók thuis te blijven, was het Hillary.

Deze Democraten wilden niet afdalen naar het niveau van hun tegenstander, maar ze zullen zich toch heel wat strijdvaardiger moeten opstellen om hem effectief weerwerk te kunnen bieden. Het opportunisme rond de nieuwe leider tiert welig. Daar zaten ze te glimmen aan de andere kant van Trump: Jeff Bezos (Amazon), Mark Zuckerberg (Meta), Elon Musk (Tesla en X), Tim Cook (Apple). De miljardairs die zich schurken tegen de politieke macht. Bezos, eigenaar ook van The Washington Post, wilde niet dat zijn krant zich uitsprak voor Kamala Harris. Hij is met zijn andere bedrijven sterk afhankelijk van overheidscontracten.

Bezos had zijn verloofde meegenomen, Lauren Sánchez, de opvallendste vrouw in dit gezelschap. Ze ging geheel in het wit gekleed en maakte er geen geheim van dat ze trots was op haar buste. Ze probeerde zoveel mogelijk aandacht te trekken door druk te fotograferen en te praten. Toen Trump even in haar buurt kwam, zag je haar hopen dat hij haar zou aanspreken, maar helaas, hij liep door naar een man.

Deze Sánchez, bekend geworden van tv-presentaties, doet samen met Bezos nuttig werk op milieugebied. Ze financieren belangrijke initiatieven in het kader van klimaatverandering. Toch stonden ze nu te juichen voor een president die aankondigde dat hij zou ophouden met allerlei milieumaatregelen. „Drill, baby, drill”!

Michelle Obama en Lauren Sánchez: twee werelden die niets meer met elkaar te maken hebben.

Wat vindt NRC | De stresstest van de Amerikaanse democratie begint nu

admin
January 21, 2025
0

Maandag was de wereld getuige van de politieke variant van shock and awe, de militaire strategie waarbij de wil van de vijand om te vechten wordt gebroken met overrompelend machtsvertoon. Dat Trump zijn presidentschap spectaculair wilde aftrappen, werd alom verwacht. Desondanks wist hij weer te verrassen, met uitspraken en decreten die nóg verder gingen dan al werd gevreesd. De VS die zich terugtrekken uit het klimaatakkoord van Parijs en de Wereldgezondheidsorganisatie? Dat was nog te voorspellen. Maar een nieuwe president die de Golf van Mexico met één pennestreek herdoopt tot de Golf van Amerika en het heeft over het „terugnemen” van het Panama-kanaal – dat is het soort expansiedrift waarvan de vrije wereld lang gevrijwaard leek te zijn en die eerder past bij de negentiende eeuw.

In de uren na zijn inauguratie tekende Trump tientallen decreten met mogelijk verstrekkende gevolgen. Door de rechten van transgenders en non-binaire personen ging op papier een dikke streep: er zijn wat Trump betreft alleen mannen en vrouwen, en niets daar tussenin. Het geboorterecht moet van Trump op de schop: op Amerikaans grondgebied geboren worden, betekent niet langer automatisch recht op het staatsburgerschap. Van veel decreten moet blijken of ze meteen ten uitvoer kunnen worden gebracht, wegens bureaucratische of juridische hordes. De ‘noodtoestand’ uitroepen over de zuidelijke grens, om migranten massaler te kunnen uitzetten, is niet zomaar iets wat in één dag geregeld is.

Hoewel het bij Trump nooit helemaal duidelijk is wat hij wel en niet meent, lijkt hij ditmaal de remmen los te willen gooien. En de toon is niet alleen messcherp; de gevolgen ervan zullen lang doordreunen, aangezien slecht voorbeeld doet volgen, en de internationale orde nog vele jaren last zal hebben van Trumps simplistische logica, ook als het allemaal wel blijkt mee te vallen.

Lees ook

Donald Trump wil door de internationale porseleinkast denderen: welkom in de nieuwe wereldorde

Zijn voorganger Biden verleende kort voor de inauguratie ‘preventief’ gratie aan naaste familieleden, maar ook aan een trits beleidsmakers die niets verkeerds hebben gedaan, behalve dat ze in het verleden Trump zijn zin niet hebben gegeven en nu zijn toorn moeten vrezen. Hoe diep Trumps rancune gaat, bleek wel toen na de inauguratie het portret van door hem gehate topmilitair Mark Miley uit het Pentagon werd verwijderd. Zelf verleende Trump gratie aan 1.500 veroordeelden en verdachten rond de door hem aangemoedigde bestorming van het Capitool begin 2021 waarbij meerdere agenten en aanhangers om het leven kwamen. Samengevat: wie de democratie aanvalt komt op vrije voeten. Wie haar verdedigt, moet vrezen voor vervolging.

Een rechtsstaat is zo stevig als de mensen die haar beschermen en verdedigen, maar het verzet maakt een murw geslagen indruk. Een demonstratie afgelopen zaterdag bracht weinig volk op de been, en veel minder dan in 2017, toen Trumps eerste termijn begon met massale betogingen. Procederen tegen Trumps decreten kan en zal ongetwijfeld ook volop gebeuren, maar het is lastiger geworden, door Trumps grip op het Hooggerechtshof. Ambtenaren dan? Kunnen die nog ergens een stokje voor steken? Waarschijnlijk niet. Trump heeft lessen geleerd uit zijn vorige termijn, en in deze decreten is de ruimte voor ambtelijke bezwaren doelbewust en ‘preventief’ sterk ingeperkt. De stresstest van de Amerikaanse rechtsstaat begint kortom nu, en het belooft een lange tocht door de woestijn te worden.

Robot, bedsensor, heup-airbag: in dit verpleeghuis is ‘innovatie’ geen lege huls

admin
January 21, 2025
0

Ad Schillemans (74) wil zijn airbag laten zien. Zijn vrouw Marian (72) knikt. Hij staat op uit zijn gemakkelijke stoel, zij trekt zijn broek naar beneden. „Kijk”, zegt hij. De airbag zit over zijn onderbroek. Hij is plat en donkerblauw en omgordt zijn middel als een buideltasje. Ad Schillemans is valgevaarlijk, zoals dat heet. Parkinson maakt zijn lichaam stram. Ook lijdt hij aan dementie. Lopen doet hij nauwelijks nog, maar ja, zelfs een niet-lopend mens steekt over van het bed naar de rollator en van de rollator naar toilet of rolstoel. Mocht hij vallen en ja, „dat gebeurt soms”, zegt hij, dan blazen de kussentjes op zijn flanken zich razendsnel op en dempen ze zijn val.

Meneer Schillemans bewoont een kamer in verpleeghuis Bosgaard in Halsteren, vlak bij Bergen op Zoom. Bosgaard is een van de twaalf verpleeghuizen van tanteLouise, een zorginstelling in West-Brabant die in de sector landelijk bekendstaat om haar innovatiedrang. Zo zet zorgrobot Sara bewoners aan tot lichaamsbeweging en doet ze dienst als jukebox. Een slim polsbandje opent automatisch de deur van alleen de eigen kamer, handig voor bewoners met dementie – het leeuwendeel van de 1.100 bewoners van tanteLouise.

Daarnaast loopt er een test met een digitale vraagbaak voor zorgverleners: een eigen ChatGPT, geladen met landelijke en interne zorgprotocollen. Die kan verzorgenden die bijvoorbeeld twee jaar geleden voor het laatst een been omzwachtelden in een mum van tijd vertellen of ze beter kunnen beginnen bij de grote of de kleine teen.

„Innovatie is essentieel om onze ouderenzorg overeind te houden”, zegt bestuursvoorzitter Jan-Kees van Wijnen (53). Geld pompen in het werven van personeel helpt volgens hem op de lange duur niet: je zult altijd mensen tekortkomen. Door de vergrijzing neemt de zorgvraag alleen maar toe en diezelfde vergrijzing maakt dat in tien jaar tijd bijna een op de drie zorgverleners zelf met pensioen gaat.

TanteLouise heeft vier mensen in dienst die zich puur richten op innovatie. Welke knelpunten signaleren we, vragen zij zich af, en hoe kunnen we daar een slimme oplossing voor bedenken?

Lees ook

De wijkkliniek is dé oplossing voor ‘draaideurouderen’, zegt deze hoogleraar: ‘De vraag naar de acute ouderenzorg neemt alleen maar toe’

Geduld

Vallende ouderen zijn zo’n knelpunt. Een val leidt vaak tot een heupfractuur. Grofweg een op de drie ouderen overlijdt dan binnen een jaar. Maandenlange pijn is gegarandeerd. Zorgverleners hebben er hun handen vol aan. En een operatie? Gevolgd door revalidatie? Dat kost tienduizenden euro’s.

Let wel: innovatie vergt geduld, zegt Van Wijnen. Toen hij in 2014 – destijds als directeur zorg – ergens las over een heup-airbag ontwikkeld door een start-up, was hij meteen enthousiast. Van Wijnen nodigde de uitvinders uit. Ga eens vallen, vroeg hij. Dus één van die mannen liet zich vallen, airbag om. Die heupkussens werden zo groot, zag Van Wijnen, dat de nek een knik maakte, een soort van vrije val. Levensgevaarlijk voor tachtigplussers. Terug naar de tekentafel dus, de TU Delft knutselde mee.

De nieuwe versie, een jaar later, was kleiner, maar het ding moest ook gewassen kunnen worden, want mensen zweten en mensen verliezen urine. Enzovoort. Een pilot in 2018 was een succes en in 2019 ging de airbag rond het middel van alle bewoners bij wie dat raadzaam werd geacht, zo’n honderd. Inmiddels, zegt Van Wijnen, is het aantal heupfracturen na een val gedaald met 46 procent. „Ik kan veilig bewegen nu”, zegt meneer Schillemans met een lachje, en hij laat zich zakken, terug in zijn stoel.

De bewegingsensor voor in bed. Foto John van Hamond

Elektronische bedsensor

Op een hogere verdieping tilt teamleider en verpleegkundige Rowena van As (35) het matras op in de kamer van een bewoonster. Mevrouw is overdag liever buiten haar kamer. Een langwerpig, plat apparaat wordt zichtbaar, een soort plank, zo’n tachtig centimeter breed en vijftien centimeter lang. Het is een elektronische bedsensor, die op borsthoogte onder het matras ligt en nachtelijke beweging registreert. ‘Hoge activiteit’ in een kamer, zien de zorgverleners op hun mobiele app. De sensor maakt dat ze niet meer elke kamerdeur hoeven te openen tijdens een nachtelijke ronde. Goed nieuws voor de lichte slapers. En andersom: als de sensor juist wéínig beweging registreert bij een slaper met een verhoogd risico op doorligwonden, dan komt er wél een medewerker langs, voor een ‘wisselligging’.

In verpleeghuis Bosgaard werken ’s nachts twee zorgverleners, per 96 bewoners. Een derde nachtmedewerker leek aanvankelijk nodig, zegt teamleider Van As. „Maar door die sensor kunnen we het af met twee.” Familie van bewoners moet akkoord gaan met de plaatsing van de sensor, „het is natuurlijk best wel privé dat je kunt zien of mensen slapen of niet, of ze bewegen, of ze uit bed zijn gestapt”. Tot dusver maakte niemand bezwaar, zegt Van As.

‘Ik ken nog wel een leuk liedje om samen te beluisteren.’ En dan speelt Sara de zingende robot ‘Oh liefste moet dit nou’ van Django Wagner

TanteLouise won afgelopen jaren meerdere prijzen met haar innovaties en zette in 2019 een ‘lerend netwerk’ op, zodat ook andere ouderenzorginstellingen van de vernieuwingen kunnen profiteren.

Waarom springt juist deze ene organisatie eruit? Wat maakt dat niet alle verpleeghuizen van meet af aan vernieuwden à la tanteLouise? „De hele sector is denk ik wel overtuigd van het belang van vernieuwing”, zegt innovatieadviseur Daan de Viet (39). „Maar je moet het ook inbedden in je organisatie. Zeggen dat je wilt vernieuwen, is niet genoeg.”

Bestuursvoorzitter Van Wijnen: „Het is hard werken. Volhouden.” Zoals bij de heup-airbag. Toen na vijf jaar van uitproberen de bewoners er eindelijk mee werden uitgerust, begon het echte werk pas: het meten van het aantal valpartijen en breuken. De fysiotherapeut vragen of die alsjeblieft wil blijven toetsen of al die bewoners wel terecht zo’n airbag dragen.

Tegenvallers

Bovendien, zegt Van Wijnen, moet je de motivatie hoog houden van medewerkers die weer een pilot draaien. „Verandering zorgt nu eenmaal voor weerstand, dat is denk ik menseigen. Waarom zo’n airbag? Waarom die bedsensor? Het gaat toch goed? Dan moet je dus uitleggen waarom je vernieuwt. Doe je dat niet, dan is de kans supergroot dat een innovatie na de eerste tegenvallers in de la belandt.”

En tegenvallers zijn er. De voorganger van de bedsensor was geen slimme plank maar een slim kastje dat aan het bedmeubel hing en licht gaf. Machtig interessant, vonden veel bewoners met dementie. Ze gingen ermee aan de wandel, overal raakten kastjes zoek.

Een eerdere bedsensor was een kastje dat licht gaf. Machtig interessant, vonden bewoners met dementie: ze gingen ermee aan de wandel, overal raakten kastjes zoek

Of neem die ene hoogstaande rollator in 2019, dat was het hélemaal. Boordevol sensoren, mooi beeldschermpje erbij. Naderde je een obstakel, dan stuurde hij je netjes de goede kant op. Drie groepen bewoners testten de rollator uit. De mensen met dementie raakten overprikkeld. De mensen met parkinson leden onder de wielaandrijving: de rollator hoorde vooruit te gaan maar soms stopte hij of ging hij zelfs achteruit. De derde doelgroep bestond uit revaliderenden – ook een zorgtak van tanteLouise. Van Wijnen: „Toen zij doorhadden hoe deze rollator werkte, moesten ze naar huis.”

Het bleef bij de oude rollator.

Verzorgende IG Amely van Tilburg met client Jopie Kemper–van Os en zorgrobot SARA. Foto John van Hamond

Zingende Sara

Robot Sara had het ook moeilijk in het begin, zes jaar geleden. Haperend internet, telkens opnieuw inloggen want ja hoor: de robot liep weer eens vast. Een verbeterde Sara boekt resultaat. Ze oogt niet eens zo menselijk, Sara heeft een zwart-wit, cilindrisch lijf met als hoofd een touchscreen. Maar haar oogjes verschijnen geregeld in beeld en ze noemt de namen van bewoners en dan zegt ze: „Ik ken nog wel een leuk liedje om samen te beluisteren.” En dan speelt ze iets uit je persoonlijke afspeellijst, zoals ‘Oh liefste moet dit nou’ van Django Wagner en na Django’s laatste noot zegt Sara: „Ik heb ervan genoten, jij ook?”

Het werkt, zegt teamleider Van As: eindelijk bleef die ene mevrouw zitten die altijd ging spoken op een andere afdeling. Nu trommelt en klapt ze gezellig mee met Sara en houdt de zorgverlener van dienst de handen vrij voor het verzorgen van ieders ontbijt.

„Lekker samen bewegen, dat is een goed idee! We gaan onze benen strekken!”, zegt Sara met haar blije gezichtje tegen Jopie Kemper-van Os (83) in de huiskamer van het verpleeghuis. „Kijk”, zegt mevrouw Kemper-van Os, „en dan ga ik rechtop zitten en dan doe ik zo.” Ze strekt haar rechterbeen voor zich uit, in, uit, in, uit, tien keer, precies zoals de jonge vrouw in het filmpje dat Sara heeft opgezet – en de robot telt mee. „Of het nou door die robot komt”, zegt Jopie Kemper-van Os, „maar het lijkt wel of ik meer leven in mijn lijf heb.”