Nieuwe soort: de oranje pistoolgarnaal profiteert van stenige bodem bij Zeeuws windpark

Nederland heeft er een nieuwe diersoort bij, eentje die zelfs in de gehele Noordzee slechts tweemaal eerder was gezien: de oranje pistoolgarnaal (Alpheus macrocheles). De soort is bekend uit het westelijk deel van het Kanaal, de wat warmere Atlantische kustwateren en de Middellandse Zee. Onderzoekers ontdekten de soort in windpark Borssele, voor de Zeeuwse kust, op een zogeheten ‘oestertafel’: een structuur die daar is neergelegd om de biodiversiteit te versterken. Dat meldden het programma De Rijke Noordzee en bureau Eurofins Aquasense in een persbericht.

Knalharde geluiden

Pistoolgarnalen behoren tot de fraaiste en meest fascinerende schaaldieren. Ze hebben felle kleuren en opvallende patronen, zoals zuurstokstrepen, pauwenogen of panterprint. Er bestaan wereldwijd zo’n 1.100 soorten, die vrijwel overal voorkomen: van tropische kustwateren tot diepe koude zeeën en zelfs tot in zoetwatergrotten. Maar gek genoeg nauwelijks in de Noordzee.

In heel Noordwest-Europa leven maar drie soorten, waarvan tot nu toe maar één in Nederlandse wateren: de gewone kreeftgarnaal (Athanas nitescens). Maar die kan één ding niet waarin de overige pistoolgarnalen juist uniek zijn, en waaraan ze hun naam danken: knalharde geluiden maken.

Pistoolgarnalen, ook de nieuwe oranje aanwinst, hebben grote krachtige scharen die ze zo hard kunnen dichtklappen dat daarbij een knal ontstaat zo hard als een pistoolschot. Dat geluid is niet het klappen van de schaar zelf, maar de implosie van een gasbel die ontstaat in het vacuüm dat de schaar opwekt Pistoolgarnalen maken dit geluid om prooien te doden, belagers af te schrikken of met elkaar te communiceren.

Stenen tegen erosie

De oranje pistoolgarnaal, zo’n 3,5 cm lang, dook op in een ‘schraapmonster’ tijdens de biologische monitoring in het windpark Borssele. Hier werken natuurorganisaties en windparkeigenaar Blauwwind samen aan het vergroten van de biodiversiteit, via het programma De Rijke Noordzee. „Rondom de windturbines worden stenen gestort, om erosie tegen te gaan”, vertelt ecoloog Renate Olie, telefonisch vanaf een boot op de Noordzee. Ze werkt voor Stichting De Noordzee, die samen met Natuur & Milieu initiatiefnemer is van De Rijke Noordzee.

„Een bijkomend voordeel is dat die stenen een leefgebied vormen voor een enorme rijkdom aan dierlijk leven”, zegt Olie. „Op en bij de stenen leven allerlei anemonen, mosselen en andere dieren, die samen een hele gemeenschap vormen die daar eerst niet was.”

De oranje pistoolgarnaal is een heel coole soort

Rondom de windparken is de zeebodem zandig, dus je vindt er vooral wormen en schelpdieren. Een grotere biodiversiteit vind je rond harde structuren. „Van oudsher waren dat de uitgestrekte oesterriffen voor onze kust”, vertelt Olie. Maar die zijn in de afgelopen anderhalve eeuw verdwenen, legt ze uit, vooral door overbevissing op oesters en bodemberoering voor overige visserij. „Met De Rijke Noordzee willen we proberen de biodiversiteit weer te versterken. Dat kan heel mooi in de windparken, doordat daar rust heerst op de bodem. We zien rond de stenen nu al allerlei interessante soorten.”

De ‘oestertafels’ zijn nog weer een extra structuur op de zeebodem: het zijn betonnen platen die speciaal zijn bedoeld om inheemse platte oesters een goede start te geven. „Op die platen zitten plastic mandjes met daarin volwassen oesters”, vertelt Olie. „Die planten zich daarin voort. De vrijlevende larven vestigen zich in de buurt. Afgelopen zomer zagen we jonge oesters op de stenen en op de basis van de windturbine.”

Schraapmonsters

De partijen monitoren samen de biodiversiteit in het windpark, onder meer met onderwatercamera’s. Maar af en toe nemen ze ook ‘schraapmonsters’ van de oestertafels. „De oranje pistoolgarnaal zat in zo’n monster”, vertelt Olie. „Het monster omvatte in totaal maar ongeveer één liter aan beestjes. Dat daarin zo’n garnaal zat, kan best weleens betekenen dat er al een hele populatie zit.”

Is dat goed nieuws? Zegt het niet vooral dat ‘warmere’ soorten aan het oprukken zijn door klimaatverandering? „Ja, dat zegt het wel, maar ik denk niet dat we voor deze soort bang moeten zijn”, antwoordt Olie. „Dit is geen exoot; het is een soort die gewoon in het Kanaalgebied voorkomt.”

Wat haar betreft is het biodiversiteitsproject een succes. De oranje pistoolgarnaal vindt ze daarnaast vooral „ook gewoon een heel coole soort.” Ze heeft het zelf nooit gehoord, maar volgens een collega hoor je soms echt knalletjes als je door ondiep water loopt. „Deze garnalen leveren een grote bijdrage aan de geluidenwereld onder water.

Delen





Mail de redactie