Nederlandse universiteiten bestuderen hun banden met Israël: „Heb je alternatieven?”

Posted on June 6, 2024 by admin

De vraag die hij gaat proberen te beantwoorden, zegt Ruard Ganzevoort, is: „Waar ligt de balans tussen academische vrijheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid?” Ganzevoort gaat de Commissie gevoelige samenwerkingsverbanden van de Erasmus Universiteit Rotterdam leiden, die onder meer de institutionele banden van de universiteit met Israël zal bestuderen.

Ook andere universiteiten bestuderen hun banden met Israëlische onderwijsinstellingen, maar praten daar niet graag over. In reactie op een verzoek van NRC om daarover te spreken, zeggen verschillende universiteiten: „Ja, interessant, maar nu nog niet.” De bestuurders hebben het te druk, de ethische commissies moeten nog worden aangesteld, of ze willen betrokken onderzoekers niet ongerust maken met gespeculeer.

Stellen we dezelfde vragen bij samenwerkingen met Amerikaanse universiteiten bijvoorbeeld?

Ruard Ganzevoort
Ethische commissie Erasmus Universiteit

Ook tegen protesterende studenten zeggen ze geen nee en geen ja. Actievoerende studenten van diverse universiteiten eisen dat die hun banden met Israëlische universiteiten onmiddellijk verbreken. Bij sommige demonstraties ging het er heftig aan toe: gebouwen werden bezet, muren beklad, spullen vernield, demonstranten opgepakt.

Universiteitsbesturen willen de banden met Israëlische instellingen niet zomaar verbreken. Eerst bestuderen, denken, wegen, praten. En dan beslissen.

Vertragingstechnieken verpakt in mooie praatjes, zeggen de demonstranten. Maar dat is zeker niet het geval, zegt Ganzevoort van de Erasmus universiteit. Hij is decaan van het Institute for Social Studies van die universiteit en was tot vorig jaar senator voor GroenLinks. „Ik snap dat er mensen zijn die zeggen: je moet er direct een punt achter zetten. Maar vanuit de verantwoordelijkheid die je als bestuur hebt, is dat te kort door de bocht. Je moet ook weten wat de negatieve consequenties zijn van het verbreken van die banden. En je moet consistent zijn in je redeneringen. Stellen we dezelfde vragen bij samenwerkingen met Amerikaanse universiteiten bijvoorbeeld?”

Lees ook
Een allegaartje van actiegroepen en ‘toolkits’ uit de VS: zo kwam het studentenprotest in Amsterdam tot stand

Ethisch kader

Ganzevoort is een paar maanden geleden al begonnen met het bedenken van een basis voor de ethische regels. De behoefte daaraan ontstond onder andere door vragen rondom andere samenwerkingsverbanden van de universiteit, zoals die met de fossiele industrie. De commissie gaat de regels uitwerken en daarna allereerst advies uitbrengen over de Israëlische samenwerkingsverbanden. Iedere samenwerking moet afzonderlijk worden afgewogen.

De Erasmus Universiteit heeft intern een lijst gedeeld van haar samenwerkingen met Israëlische universiteiten, maar wil die – met het oog op de veiligheid van de betrokken wetenschappers – niet publiek maken. Sommige andere universiteiten hebben hun banden wel geopenbaard. Volgens die lijstjes doen ze geen onderzoeken die direct bijdragen aan de militaire acties van Israël. Vaak gaat het om studentenuitwisselingen en een beperkt aantal onderzoeksprojecten waarbij ook veel andere landen betrokken zijn. De Universiteit van Amsterdam heeft bijvoorbeeld onderzoeken lopen over 6G-netwerken, de ‘digitale volwassenheid’ van kinderen en mensenrechten. De Universiteit Utrecht werkt met Israëlische universiteiten vooral samen op het gebied van geneeskunde.

De Technische Universiteit Delft heeft officieel aangekondigd haar banden níét te openbaren, omdat het bestuur zich „zorgen [maakt] over de sociale veiligheid van betrokken wetenschappers en studenten”. Afgelopen november bleek uit onderzoek van de organisatie Stop Wapenhandel dat de TU Delft samenwerkte met verschillende grote Israëlische wapenbedrijven.

In België heeft de Universiteit Gent alle banden met Israëlische universiteiten en onderzoeksinstellingen verbroken. Ook daar waren pro-Palestijnse protesten. De mensenrechtencommissie van de universiteit oordeelde vervolgens dat alle lopende samenwerkingen problematisch waren.

Moreel kompas

Banden geopenbaard of niet, veel universiteiten hebben wel stappen genomen om de protesterende studenten tegemoet te komen. Op de Universiteit Utrecht worden de banden per faculteit bestudeerd aan de hand van al bestaande afspraken over samenwerkingen. De universiteiten van Amsterdam, Leiden, Maastricht, Nijmegen en Tilburg gaan net als Rotterdam werken met ethische commissies. In sommige gevallen werd al vóór de studentenprotesten gewerkt aan ethische regels voor samenwerkingen, zoals op de Erasmus Universiteit en Universiteit Maastricht. „We [voelen] de priemende wijzer van ons moreel kompas”, schrijft die laatste in een verklaring.

Onderweg naar het advies loop je tegen allerlei vragen aan, vertelt Ganzevoort. Neem bijvoorbeeld studentenuitwisselingen. Daarbij hoeft een Nederlandse universiteit als het goed is niet te vrezen voor ‘dual-use’, het gebruik van onderzoekskennis voor militaire doeleinden. „Maar als je doel is om politieke druk te zetten op de Israëlische overheid, dan is het stopzetten van die uitwisselingen misschien wél nodig.”

Dan rijst weer de vraag of een universiteit zich wel met politiek moet bezighouden. „Daar zijn universiteiten heel terughoudend in en de commissie ook.” Nederlandse universiteiten hebben kort na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne wel gelijk alle banden met Rusland doorgesneden. Dat was volgens Ganzevoort een ander geval, omdat de Nederlandse overheid sancties had ingesteld tegen Rusland.

Leden van **de mobiele eenheid** verdrijven demonstranten voor de ingang van de Universiteit van Amsterdam op de Roeterseilandcampus.

Obstakels

Er zijn nog meer dilemma’s te bedenken. Stel, zegt Ganzevoort, je doet onderzoek naar een zeldzame ziekte, samen met een Israëlische universiteit. Dat zet je stop om de mensen in Gaza te steunen. „Hoe weeg je dat tegen elkaar af? En heb je alternatieven? Kan het onderzoek bijvoorbeeld doorgaan met een andere onderzoekspartner?”

De commissie kijkt niet alleen naar het onderzoek, maar ook naar de instelling, zegt Ganzevoort. „Is daar bijvoorbeeld plaats voor kritische geluiden?” Maar ook als die ruimte ontbreekt, is de keuze om de banden te verbreken niet makkelijk. „Want misschien leidt de samenwerking met Nederland ertoe dat er toch een beetje interne kritiek mogelijk is.”

Dan zijn er nog praktische obstakels. Veel projecten worden gedaan in consortia waar veel landen in zitten. „Kun je dat hele consortium stopzetten? Is het juridisch mogelijk om er één partner, bijvoorbeeld uit Israël, uit te zetten?”

Het zijn geen beslissingen die eenvoudig zijn genomen, terwijl de studentenprotesten de druk opvoeren. Hoe snel het gaat, kan Ganzevoort nog niet zeggen. „Ik zou willen dat ik ijzer met handen kon breken. De commissie wordt deze week geïnstalleerd en dan gaan we zo snel mogelijk aan de slag.”

Universiteiten Aanhoudende betogingen

De studentenprotesten – die op 6 mei begonnen met de bezetting van de Roeterseilandcampus van de Universiteit van Amsterdam – zijn nog steeds bezig. Sinds vorige week donderdag demonstreert een groep van zo’n dertig mensen op de campus Woudestein van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze hebben tenten opgezet en muren beklad met leuzen.

Een tentenkamp op het terrein van de Radboud Universiteit Nijmegen werd in de nacht van woensdag op donderdag ontruimd op last van burgemeester Hubert Bruls. Dat gebeurde naar aanleiding van vernielingen die demonstranten eerder die dag hadden aangericht tijdens de bezetting van een universiteitsgebouw.

Maandagavond is een groep demonstranten aangehouden op de Technische Universiteit Delft, omdat die weigerde weg te gaan uit het gebouw van de faculteit Werktuigbouwkunde.

Dinsdagavond werden tientallen demonstranten aangehouden bij het gebouw van koepelorganisatie Universiteiten van Nederland, in Den Haag. Ze gaven geen gehoor aan de oproep om hun betoging voort te zetten op het Plein of De Koekamp.

Vorige week vrijdag schreef demissionair minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, D66) dat hij het „niet wenselijk” vindt als onderwijsinstellingen hun samenwerkingen met Israël stopzetten als sprake is van druk, intimidatie of dreiging van demonstranten. Hij benadrukte dat universiteiten de vrijheid hebben om hun eigen afweging te maken. Dinsdag nam de Tweede Kamer een motie van diezelfde strekking aan. De vier nieuwe coalitiepartijen, SGP, CU, CDA en JA21 stemden vóór. Dijkgraafs eigen partij D66 stemde tegen.

Lees ook
Bombardement van een prof en de bezetting van een kernreactor: studentenprotesten zijn eeuwenoud

Hoe bespaar ik tijd bij verplichte vergaderingen?

admin
November 17, 2024
0

Dilemma

Ik heb meerdere verplichte vergaderingen per week op mijn werk, waar ik erg weinig uit haal. De vergaderingen geven me vooral het idee dat ik mijn tijd zit te verdoen. Ze zorgen ervoor dat het werk dat ik geacht word te doen blijft liggen. Hoe moet ik daarmee omgaan?

Vrouw (65), werkzaam in de thuiszorg

Vóór de vergadering

Veel werkenden kennen het probleem: ze worden geleefd door hun agenda – vol met allerhande afspraken, overleggen en vergaderingen.

„Vaak gebruiken mensen hun agenda om hier afspraken met anderen in te zetten, maar ze zetten er nooit een afspraak met zichzelf in”, zegt Eric van den Heuvel. Hij verzorgt trainingen in time-management. Twaalf jaar geleden begon hij daarmee, uit frustratie, omdat zijn collega’s zaken niet konden prioriteren en hun werk nooit op tijd afkregen.

De eerste stap om dit om te keren, zo vertelt Van den Heuvel mensen die bij zijn bureau Een Helder Hoofd aankloppen, is dat je ook afspraken met jezelf in je agenda zet. „Want je bent zelf voor je eigen werk ook best een belangrijk persoon”, zegt hij. „Als collega’s allemaal witte vlakken in je agenda zien, denken ze dat je niks te doen hebt.”

Als je zelf weet wat er allemaal op je bordje ligt, is het ook makkelijker om ‘nee’ te zeggen. En is dan is daar vaak genoeg ook begrip voor onder leidinggevenden, ziet Van den Heuvel. „Dan zeg je: ‘Ik heb andere prioriteiten. Als ik nu ruimte moet maken, blijft het andere werk liggen’.”

Leidinggevenden stellen het vaak op prijs als werknemers zich afvragen waar de prioriteiten in hun werk moeten liggen, merkt ook organisatiepsycholoog Iris Ooms, die als coach mensen helpt om in hun werk grenzen aan te geven. „Als je zelf weet waar je mee bezig wilt zijn in je werk, en je jezelf afvraagt waarom je de dingen doet die je doet, laat je je van je goede, gemotiveerde kant zien. Ondanks dat je misschien nee zegt tegen een opgelegde verplichting.”

Aankaarten dat je denkt je tijd nuttiger te kunnen besteden dan in een verplichte vergadering, vindt niet iedereen even gemakkelijk. Ook hierbij hangt natuurlijk veel af van de relatie met je leidinggevende. Als het individueel niet lukt, raadt Ooms aan om het dilemma samen met collega’s aan te kaarten.

In de vergadering

„Er is ook nog een tussenvorm”, zegt Ooms. „In plaats van er helemaal niet te zijn, of juist de gehele vergadering erbij zijn, zou je ook alleen het deel van de vergadering kunnen bijwonen dat voor jou relevant is. Dan vraag je gewoon: bij welk agendapunt ben ik echt nodig?”, stelt Ooms.

In de zorg is dat best gebruikelijk, weet de coach uit haar adviespraktijk. „Als er overleg over bepaalde cliënten plaatsvindt, dan wordt vaak van tevoren afgestemd over welke cliënt het gaat, zodat medewerkers kunnen kiezen welk deel van de vergadering ze bijwonen.”

Als afzeggen of zo’n tussenvorm niet mogelijk is, is effectiviteit het toverwoord bij trainers als Van den Heuvel en Ooms. Een bijeenkomst waarvan niet duidelijk is wat daar moet gebeuren, is een van de grootste ergernissen rond vergaderen.

Bij een vergadering is het dus cruciaal dat er een duidelijke agenda is, zegt Van den Heuvel. „Als die er niet is, wordt het een soort Poolse landdag, waarin de tijd wordt volgepraat en aan het eind iedereen leeg is.”

Als er geen duidelijke agenda is, kan het een soort Poolse landdag worden

Eric van den Heuvel
trainer time-management

„Je moet ook duidelijk bepalen hoeveel tijd je aan ieder onderdeel wilt besteden”, zegt Ooms. „Als dat niet gebeurt, gaat iedereen natuurlijk achterover leunen en maar zien wat er gaat gebeuren.” De deelnemers van een vergadering moeten op hun beurt voor zichzelf ook afvragen „waarom ze er zitten, wat er van hen wordt verwacht en wat ze eruit kunnen halen”, aldus Ooms.

Verder is van belang: worden er beslissingen genomen? En hoe dan? Als je de tijd goed wilt besteden, is het belangrijk om vast te leggen wat er is besloten, en als er een actielijst komt, hoort daar ook een termijn aan vast te zitten waarbinnen zaken moeten worden afgerond.

Werkgevers hebben een duidelijk belang bij efficiënt vergaderen. Als er te weinig besluiten worden genomen, zal hen dat immers geld kosten. In sectoren als ict heeft men dat goed begrepen, ziet Van den Heuvel. Met ‘stand-ups’ en ‘sprints’ brengen collega’s kort aan elkaar over waar ze mee bezig zijn, en wat ze de komende tijd gaan afronden. In minder commerciële sectoren ontbreekt het volgens de trainer nog wel eens aan duidelijke planning en communicatie.

Van den Heuvel ziet dat mensen die bij hem aankloppen nog vaak dezelfde denkfout maken: eerst moet de mailbox leeg voordat ze aan andere zaken kunnen beginnen. „Toen ik een potentiële klant die altijd in tijdnood kwam vertelde dat hij overzicht moet houden en prioriteiten moet stellen, zei hij: ja maar daar heb ik geen tijd voor”, lacht Van den Heuvel. „Eigenlijk zegt hij: ik heb problemen, maar ik heb geen tijd om er iets aan te doen.” Daaruit breken, daar begint het volgens hem mee.

Dus

Uit een vergadering wegblijven is niet altijd mogelijk, maar als je je eigen prioriteiten duidelijk hebt vastgesteld en andere dingen te doen hebt, kun je bij leidinggevende polsen of het écht noodzakelijk is dat je aanwezig bent. Misschien kun je het deel dat niet op jouw werk van toepassing is overslaan. En als je dan toch in een vergadering belandt, zorg er dan met elkaar voor dat het efficiënt gebeurt.

Column | Aloha

admin
November 17, 2024
0

Aloha is een woord uit Hawaï dat onder meer „liefde”, „toeneiging”, „compassie”, „vrede” en „dank” kan uitdrukken, maar ‘Aloha’ is ook een met plastic versierd bowling-midgetgolf-paintball-centrum onder een viaduct in de buurt van Amsterdam CS waar ik sinds kort vaak kom vanwege de kinderfeestjes.

In bowlingcentra denk ik altijd aan mijn moeder, dood maar niet vergeten. In 1979 raakte ik op mijn verjaardag met een groep vriendjes ingesneeuwd in het Bowlingcentrum aan de Schelmseweg in Arnhem. Je mocht nog binnen roken, dus mijn moeder hing tot haar pakje Stuyvesant Rood leeg was boven een asbak, de groep kinderen zwijgend en bang om haar heen. Toen iemand na uren durfde te vragen wanneer we zouden gaan, antwoordde ze: „Nooit, we gaan hier samen dood.”

Tijdens de fietstochten van en naar Aloha, het halen en brengen, denk ik aan mijn moeder. Alles gaat met grote stress, ik doe er met een of twee dochters veertig minuten over, als ik thuiskom van het brengen moet ik alweer bijna terug voor het halen. Ergens verdekt koffiedrinken met mezelf is in Aloha niet mogelijk, het mag ook niet van mijn dochters, want raar.

Gisteren moest ik Lucie van Roosmalen (9) naar Aloha begeleiden. Halverwege, we hadden ons tot haar grote woede ook al een keer vastgereden in een opgebroken weg, werden we ingehaald door een moeder op een elektrische bakfiets.

„Daar gaat Juppelien (al haar nieuwe vriendinnen hebben van dat soort namen), die komt wel op tijd.”

Bij Aloha was het druk, het is er altijd druk, de lucht is er zwanger van kinderfeesten, studenten, bittergarnituur en suiker. De andere ouders waren er net zo aan toe als ik.

„Waar is de groep? Zijn we te laat?”, vroeg een moeder. Ze had er met halen en brengen van en naar sportclubjes al een werkdag op zitten, de reden om het lidmaatschap van een sportclub niet aan te moedigen.

„Hoe laat is het halen?”, vroeg ik om me heen.

Ik probeerde afscheid te nemen. Haar ogen zeiden „ga nou maar”, zo heb ik mijn ouders ook twintig jaar behandeld. Terug naar huis, geen tijd meer om iets te doen, wachten tot we weer naar Aloha moesten. Dit keer met Frida van Roosmalen (3) achterop. Toen we aankwamen stond ze met de organiserende moeder achter een glazen deur.

Ik tegen de organiserende moeder: „Ben ik te laat?”

Ik dwong haar om de organiserende moeder te bedanken. De organiserende moeder zat er ook doorheen, drie uur Aloha met een groep kinderen vergt veel. Ondertussen was Frida van Roosmalen een bowlingbaan opgelopen. Ik kroop gebogen, vriendelijk knikkend en glimlachend tussen de andere ouders door en schoot zo onopvallend mogelijk de bowlingbaan op om haar te vangen. „Er loopt een vent met een kind op onze baan”, zei een student, „zal ik gewoon gooien?”

Marcel van Roosmalen schrijft op maandag en donderdag een column.

De verdeelde Russische oppositie demonstreert in Berlijn: ‘Wij zijn met velen!’

admin
November 17, 2024
0

Maria Kabakova heeft een hekel aan oorlog en al helemaal aan de oorlog die haar geboorteland voert tegen Oekraïne. De 65-jarige Russische woont al dertig jaar in Berlijn en is vandaag met haar man en een paar vrienden naar een park bij het Potzdamer Platz gekomen voor wat is aangekondigd als de grootste anti-oorlogsmars van Russische oppositie, sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. Ze schaamt zich voor Rusland en is blij dat er zoveel mensen zijn gekomen. „De wereld denkt nog steeds dat alle Russen Poetin en de oorlog steunen, maar hier zie je dat dat niet waar is.”

Terwijl Oekraïne zondag bestookt werd met raketten, gingen enkele duizenden Russen in Berlijn en enkele andere steden verspreid over de wereld de straat op. De breed aangekondigde protestmars deze zondag is een initiatief van de bekende Russische oppositiepolitici Joelia Navalnaja, Vladimir Kara-Moerza en Ilja Jasjin. Voor de laatste twee is het voor het eerst in lange tijd dat ze tegen het Russische regime kunnen demonstreren. Beiden werden in 2022 veroordeeld tot lange celstraffen vanwege hun kritiek op de Russische invasie van Oekraïne. In augustus kwamen ze plotseling vrij als onderdeel van een grote gevangenenruil tussen Rusland en het Westen. Nu pogen zij, samen met de weduwe van oppositieleider Aleksej Navalny, eenheid te brengen in de verdeelde oppositie.

Wanneer het luisterrijke trio in het park arriveert, stijgt een gejuich op alsof ze filmsterren zijn. Vanuit heel Europa zijn Russen naar de Duitse hoofdstad gekomen om hun stem tegen Poetin te laten horen. Dmitri Tolmatsjev staat met een protestbord „Siberië tegen Poetin” te kijken hoe dissidente politici, activisten en kunstenaars interviews geven aan de pers. Zelf is hij helemaal vanuit Finland gekomen, het land waar hij naartoe vluchtte nadat de grond in zijn geboortestad Irkoetsk te heet onder de voeten werd.

Omstreden driekleur

De demonstratie komt op een moment dat de Russische oppositie het moeilijker heeft dan ooit. Gevlucht, moegestreden en verdeeld was zij de afgelopen maanden nauwelijks in staat een vuist te maken tegen Poetins oorlogszuchtige regime. Ook ontbreekt het, vele bijeenkomsten in Europese hoofdsteden ten spijt, nog altijd aan een duidelijk plan of strategie. „Er is geen plan. Niet dat er geen plan zal komen, maar het kan lang duren”, erkende Navalnaja afgelopen week tegenover de Russische tv-zender Dozjd.

Kritische vragen

De 23-jarige Vjatsjeslav Filolenko is op een van de dranghekken geklommen om zijn politieke helden beter te kunnen zien. Om zijn schouders heeft hij de blauw-witte vlag geknoopt, die sinds de Russische invasie van Oekraïne geldt als het oppositionele alternatief voor de ‘besmette’ Russische driekleur. Toen de oorlog uitbrak had Vjatsjeslav zijn dienstplicht er net op zitten. Hij nam de benen „illegaal, dwars door de Litouwse bossen, over de rivier en daarna over de Poolse grens naar Duitsland.”

Naast hem staat zijn vriend Gleb Polikarpov, even oud en met dezelfde blauw-witte vlag. Ondanks de gevaren bleef Gleb ook na de oorlog nog lange tijd in Rusland, vurig hopend op de revolutie. „Maar toen iedereen werd opgepakt enAleksej Navalny werd vermoord, wist ik dat de oppositie in Rusland was vernietigd. Ik werd omringd door mensen die Poetin verheerlijkten en Kyiv wilden innemen en ik besloot te vertrekken, om niet zelf in de loopgraven te belanden en ook om de Oekraïners een kogel te besparen. Ze kunnen hun munitie beter gebruiken.”