Een vals zorgdiploma, valse DUO-uittreksels en valse getuigschriften. De 32-jarige A.R. uit Arnhem, oprichter van bemiddelingsbureau Ann-Zorg, liet uitzendkrachten met valse papieren in de zorg werken. Hij pleegde die fraude binnen anderhalf jaar tijd, tussen februari 2019 en juli 2020. Uiteindelijk werd R. gepakt toen hij onvolledige en vervalste documenten aanleverde bij een instelling voor jeugd- en gehandicaptenzorg.
Meerdere uitzendkrachten verklaarden achteraf dat tijdens sollicitatiegesprekken met Ann-Zorg „niet naar diploma’s of andere papieren werd gevraagd”. R. werd in februari veroordeeld tot zesenhalve maand gevangenisstraf.
Criminelen zouden naar schatting jaarlijks zo’n 10 miljard euro aan zorggeld binnenhalen met valse diploma’s, certificaten en declaraties
Signalen van diploma- en certificaatfraude ontvangen zorgtoezichthouders regelmatig. Dat staat in een vorig jaar gepubliceerd onderzoek van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Inspectie voor het Onderwijs (IvhO). Vooral met de functies van jeugdhulpverlener, sociaal werker en begeleider in de ggz of thuiszorg wordt gefraudeerd.
De Tweede Kamer is bezorgd over het misbruik, bleek vorige week in een Kamerdebat. Dinsdag stemt ze over maatregelen om de fraude harder mee aan te pakken.
Cybercrime
Diplomafraude in de zorg is lastig op te sporen. Volgens een woordvoerder van het Openbaar Ministerie wordt maar „enkele keren per jaar” een fraudeur vervolgd. Vaak moeten talloze transacties worden onderzocht en bijbehorende wet- en regelgeving is complex.
Deze vorm van fraude is ook lucratief. De IGJ vermoedde vorig jaar dat honderden vervalste evc’s (ervaringscertificaten) of vog’s (verklaringen omtrent het gedrag) in omloop zijn waarvoor tussen de 1.000 en 6.000 euro wordt betaald. Er zou zelfs een officiële registratie bij de Dienst Uitvoering Onderwijs geregeld kunnen worden.
Criminelen zouden naar schatting jaarlijks zo’n 10 miljard euro aan zorggeld binnenhalen met valse diploma’s, certificaten en declaraties. Een deel van de zorgaanbieders accepteert bewust of onbewust vervalste diploma’s en vog’s van zzp’ers die ze zelf uitzenden, zoals de 32-jarige R. uit Arnhem. De inspectie heeft signalen ontvangen dat „sommige bureaus en zzp’ers” in verband worden gebracht met criminele activiteiten, zoals oplichting, cybercrime en drugshandel.
Uit een recente steekproef van het beroepsregister voor jeugdprofessionals bleek dat ruim 50 van de 274 medewerkers een ongeldig vakbekwaamheidsbewijs hadden. Het waren ongeldige evc’s. Deze zijn verplicht voor zij-instromers in de complexe jeugdzorg, die bijvoorbeeld hulp verlenen in het geval van huiselijk geweld of uithuisplaatsing. De ruim vijftig fraudeurs werden uit het beroepsregister geschrapt en aangifte wordt overwogen.
Lees ook
Inspecties: onbevoegd personeel in de zorg leidt tot kwaliteits- en veiligheidsrisico’s
Fysieke ingrepen
Jeugdzorg Nederland weet dankzij het IGJ/IvhO-onderzoek van de fraude met de evc’s , maar heeft zelf geen officiële meldingen van misstanden uit de beroepspraktijk ontvangen. „Verschrikkelijk”, noemt een woordvoerder de fraude niettemin. „Het is essentieel dat jeugdzorgmedewerkers goede zorg leveren en betrouwbaar zijn.”
De woordvoerder vindt het terecht dat het beroepsregister voor jeugdprofessionals afgelopen november – na het onderzoek van de IGJ en IvhO – tijdelijk stopte met registraties op basis van evc’s. „Anderzijds was dat frustrerend voor de grote groep die wél te goeder trouw hun verplichte registratie met het certificaat wilde.” Volgens de woordvoerder was de registratiestop ook vervelend voor de branche, die al kampt met personeelstekorten.
Uit een steekproef van het register voor jeugdprofessionals bleek dat ruim 50 van de 274 medewerkers niet de juiste papieren hadden
Daarnaast roepen incidenten de vraag op of de screening voor de beroepsregistratie niet moet worden verbeterd. Een voormalig jeugdzorgmedewerker (30), die anoniem wenst te blijven, wilde bijvoorbeeld niet langer op een gesloten jeugdzorgafdeling werken vanwege haar collega’s. „Er werd onnodig vaak fysiek ingegrepen. Soms werden mensen bij hun keel vastgepakt, terwijl dat helemaal geen gepaste verdedigingsstrategie is.” Ook was volgens deze oud-medewerker geregeld sprake van „machtsmisbruik”, waarbij jongeren te makkelijk in een isoleercel werden gezet. Dat wijt ze aan „een gebrek aan goede gesprekstechnieken”. Ze meldde dit aan een manager, maar werd niet gehoord. „Er ontstonden discussies met collega’s.” Ze stopte met melden en vertrok later vanwege „de onrust”.
Herman Geerdink, directeur van het beroepsregister voor jeugdprofessionals, benadrukte eerder dat „iedereen erop moet kunnen rekenen dat de professionals in het register daar terecht in staan”. Sinds maart behandelt het register weer aanvragen op grond van een evc. Met een nieuwe werkwijze screenen ze voortaan vooraf wie in aanmerking komt voor een evc.
Moties
Minister Fleur Agema (Volksgezondheid, PVV) was vorige week in het Kamerdebat „blij” met de initiatieven van het beroepsregister. Ze vertrouwt erop dat daarmee fraude beter valt te bestrijden.
Maar uit het onderzoek van de IGJ en IvhO bleek al dat sprake is van een ‘toezichtvacuüm’ waarin geen betrokken instantie „voldoende mogelijkheden heeft om op te treden tegen malafide bemiddelingsbureaus”.
In de Tweede Kamer groeit dan ook de kritiek. Judith Tielen (VVD) vindt de oplossing van Agema ontoereikend en diende vorige week verscheidene moties in. Onder meer wil Tielen dat gemeenten zorgprofessionals vaker controleren op basis van de Bibob-wet, waarmee ze zorgaanbieders vóór het inkopen van de zorg grondiger kunnen screenen.
Daarnaast pleit Tielen samen met CDA en NSC voor een zwarte lijst bij de Kamer van Koophandel. Die moet voorkomen dat zorgfraudeurs zich weer opnieuw inschrijven. De Kamer stemt deze dinsdag over de moties.
Lees ook
Hoe één zorgondernemer telkens weer kon wegkomen met nepdeclaraties
