Het redden van de aarde heeft een onverwacht effect: kraters op buurplaneet Mars

Oeps! Voor het eerst heeft de mensheid zelf een zwerm ruimtekeien gecreëerd. Die kunnen over duizenden jaren inslaan op Mars, berekenden Italiaanse onderzoekers. De aarde blijft buiten schot, maar de kunstmatige meteorenzwerm roept wel vragen op: wie is verantwoordelijk bij schade?

Op 26 september 2022 knalde het NASA-ruimteschip DART (Double Asteroid Redirect Mission) frontaal op Dimorphos, een klomp ruimtesteen van 177 meter doorsnee. Het doel was om te kijken of in de toekomst een op de aarde afrazende planetoïde met een ferme klap uit zijn baan gestoten kan worden.

Dat lukte: de duw die Dimorphos van de inslag kreeg, was boven verwachting, bleek uit metingen naderhand. Maar de botsing had ook een onverwacht effect. Op beelden van de ruimtetelescoop Hubble na de inslag zagen astronomen 37 ruimtekeien van maximaal zo’n 7 meter die door de botsing losgeslagen waren.

Marco Fenucci van de ruimtevaartorganisatie ESA en een collega vroegen zich af wat er op den duur gebeurt met deze zwerm. „We wilden nagaan of deze stenen onderschept konden worden door de aarde of door Mars”, zegt Fenucci aan de telefoon. Met gespecialiseerde software projecteerden ze de banen van de zwerm zo’n 20.000 jaar in de toekomst. Uitkomst, gepubliceerd op de preprint-website Arxiv.org: de baan van de aarde zullen ze niet kruisen, maar die van Mars wel, over ongeveer zesduizend jaar, en weer over twintigduizend jaar.

Bij een inslag op aarde zouden stenen van deze afmetingen verbranden in de atmosfeer, zegt Fenucci, „maar voor Mars is het een ander verhaal, omdat de atmosfeer veel ijler is. Daar zullen ze inslaan en kraters veroorzaken.”

Ethische en juridische kwestie

Of en wanneer dat echt gebeurt, is niet te berekenen, maar de mogelijkheid alleen al wijst wel op een ethische en juridische kwestie, vindt Fenucci: „Als je met activiteiten in de ruimte grotere ruimtestenen losmaakt die de aarde wel raken, dan ben je in principe verantwoordelijk.”

Dat zou kunnen gebeuren als er daadwerkelijk een catastrofaal aanstormend ruimterotsblok weggebiljart wordt, maar mogelijk ook bij explosies om grondstoffen uit ruimterotsen te winnen, iets wat een aantal bedrijven van plan is.

„Het is geweldig dat we nu weten dat we een planetoïde kunnen afbuigen, en als een paar stenen op Mars crashen is dat echt geen rampzalig ethisch probleem”, zegt wetenschaps- en godsdienstfilosoof Mary-Jane Rubenstein van de Wesleyan-universiteit in Connecticut in de VS. Zij schreef het boek Astrotopia (2023), waarin ze waarschuwt voor de ‘rampzalige’ gevolgen van de huidige snelle commercialisering van de ruimtevaart.

Technologiebedrijven hebben er immers een handje van voldongen feiten te creëren, betoogt ze, sneller dan wetgeving kan bijhouden, en in dit geval met mogelijk rampzalige gevolgen. „En daarna is het heel moeilijk om de gang van zaken terug te draaien. Ik ben niet bang dat NASA doldraait en alle planetoïden wil afbuigen, maar het dit is wel een aanwijzing voor de groeiende noodzaak om met wetgeving te komen voor zaken als ruimtemijnbouw.”