Het leven op de bodem lijdt onder de vervuiling door zeemijnbouw

Posted on July 3, 2024 by admin

Stel je de bodem van de diepzee voor als een tuin die altijd in het duister gehuld is. Of beter nog, een pikdonker bos, met verschillende boomlagen en dieren die in en rond die bomen leven. Met die vergelijking proberen mariene biologen het beeld weg te nemen dat de diepzeebodem een levenloze vlakte is. Want hoewel mensen niet kunnen zien wat zich daar afspeelt, is de bodem een rijk natuurgebied.

In dat ‘bos’ zijn sponzen de bomen, zegt Erik Wurz, sponzenspecialist bij Wageningen University & Research. „Andere dieren kunnen zich in sponzen verschuilen, ze kunnen hun eieren erin leggen of ze kunnen erop klimmen om voedsel te vangen dat zich hoger in de waterkolom bevindt”, vertelt hij in een videogesprek vanaf het Kroatische eiland Krk, waar hij studenten lesgeeft in wetenschappelijk duiken. „Sponzen maken de zeebodem driedimensionaal en vormen zo de verbinding met de waterlagen erboven. Het zijn de ingenieurs van het ecosysteem.”

Mysterieuze ingenieurs, dat wel. Daarin schuilt voor een deel de aantrekkingskracht voor een mariene bioloog als Wurz. „Sponzen behoren tot de oudste meercellige dieren op aarde. Ze zitten heel eenvoudig in elkaar, maar toch begrijpen we ze nog niet. Steeds ontdekken we weer onverwachte dingen. Zo is recent gebleken dat sponzen in de Noord-Atlantische Oceaan zich over de zeebodem bewegen. Hoe, daar hebben we geen idee van. Ze hebben immers geen poten, of zintuigen, of zelfs maar een zenuwstelsel.”

Een andere reden waarom sponzen in de belangstelling staan, is hun grote rol in het ecosysteem, die van boomlaag in het bos. Sponzen geven de voedselketen een kickstart, zo omschrijft Wurz het. Ze eten bacteriën, virussen en suikers die ze uit het water filteren. Hun poep en de lichaamscellen die ze verliezen zijn voedsel voor wormen en brokkelsterren – een stekelhuidig dier uit de klasse van de slangsterren, die verwant zijn aan zeesterren. De wormen en brokkelsterren worden weer gegeten door vissen en die weer door grotere vissen, zeezoogdieren of mensen.

Sponzen zijn dus een goed beginpunt voor onderzoek naar de mogelijke ecologische gevolgen van diepzeemijnbouw, een industrie in wording. In miljoenen jaren oude afzettingen op de diepzeebodem lonken metalen als koper, kobalt, nikkel, mangaan, ijzer en zink, waar door de energietransitie extra grote vraag naar is. Die metalen zijn afkomstig uit heetwaterbronnen, die water van zo’n 400 graden Celsius uitspuwen. Door contact met het koude zeewater slaan de zwavelhoudende mineralen neer, met daarin diverse waardevolle metalen. Daar vormen zich zogeheten zwarte schoorstenen, soms metershoog. Mijnbouwbedrijven werken aan de technologie om dit gesteente met onderwaterrobots af te zagen en dan met schepen aan land te brengen. Daar kunnen de metalen verwerkt worden in groene technologie, zoals de accu’s van elektrische auto’s.

Een monster van een sulfide-afzetting in de Noorse Zee, opgehaald bij een verkenningsexpeditie.

Commercieel interessant

Noorwegen wil het eerste land ter wereld worden dat diepzeemijnbouw mogelijk maakt. In januari gaf het parlement goedkeuring aan een plan van de regering om een gebied van 280.000 vierkante kilometer, met een waterdiepte tussen 100 en 4.000 meter, open te stellen voor verkennend onderzoek en later mogelijk exploitatie. Het gaat dan om de sulfideafzettingen rond de heetwaterbronnen en om mangaankorsten, afzettingen van mangaan op rotsen. In dit gebied, dat gelegen is tussen Spitsbergen, het Noorse vasteland, Groenland en IJsland, moet het Noors Offshore Directoraat nu de locaties aanwijzen die commercieel interessant zijn.

Wetenschappers en natuurorganisaties waarschuwen dat de ecologische gevolgen niet te overzien zijn, omdat de diepzee ook voor de wetenschap in hoge mate onontgonnen terrein is. Welke soorten er leven en wat hun interactie is, is moeilijk te onderzoeken, aangezien de diepzee donker is, met een enorme waterdruk. Wat er gebeurt als robots daar stofwolken met metaaldeeltjes gaan verspreiden is al helemaal onbekend, omdat de technologie nieuw en nog nauwelijks in de praktijk getest is.

Wurz onderzocht met collega’s uit Wageningen en de Universiteit van Bergen voor het eerst hoe twee soorten reageren op blootstelling aan sediment dat vrijkomt bij het mijnen van de sulfide-afzettingen: de sponzensoort Geodia barretti, die veel voorkomt in de Noord-Atlantische Oceaan, en een brokkelster die in de nabijheid van deze sponzen leeft. De resultaten vielen een stuk negatiever uit dan verwacht.

Na drie weken in een aquarium, waarbij elke drie minuten water werd ingespoten met daarin deeltjes van een fijngemalen sulfide-afzetting, kampten 5 van de 21 sponzen met weefselsterfte. Aan de buitenkant waren ze bedekt met een laag bruine drab, binnenin waren ze zwart uitgeslagen. Ze bevatten tien keer meer ijzer en koper dan de dieren in de controlegroep. Voorafgaand aan het experiment hadden de sponzen tien maanden in ‘schoon’ zeewater doorgebracht. Ook in die periode trad bij sommige dieren weefselsterfte op, maar gedurende het experiment was dat tien keer zoveel. De vijf sponzen in de controlegroep bleven hun helderwitte zelf.

De brokkelsterren ging het nog slechter af. Alle 24 dieren stierven een langzame dood. Een voor een lieten hun vijf armen los – de naam brokkelster komt van het feit dat deze makkelijk afbreken – tot alleen de middenschijf overbleef. Wurz: „Het was dramatisch om ze elke dag te zien lijden. Op het eind lagen ze daar zonder te kunnen bewegen.”

Na drie dagen in het experiment zijn er zichtbaar stofdeeltjes neergeslagen op de buitenlaag en de naalden van de spons.

De brokkelsterren raakten een voor een hun armen kwijt.

Foto’s Wageningen University

Mangaanknollen

„Vooral de bevindingen over de brokkelsterren zijn heel verrassend”, zegt Tanja Stratmann, onderzoeker bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en niet betrokken bij de Wageningse studie. „En wat meer is: ik vermoed dat ze niet alleen van toepassing zijn op de situatie in Noorwegen, maar ook op het mijnen van mangaanknollen.”

Stratmann doelt op een andere vorm van diepzeemijnbouw, die centraal staat in het internationale debat over diepzeemijnbouw, omdat de benodigde technologie het verst gevorderd is. De Internationale Zeebodemautoriteit, die diepzeemijnbouw in internationale wateren moet reguleren, staat onder druk van mijnbouwbedrijven om snel de voorschriften uit te vaardigen waaronder zij kunnen beginnen met de exploitatie van de Clarion-Clipperton-Zone, een zeegebied tussen Mexico en Hawaï. Op 4.000 meter diepte liggen daar keien die grote hoeveelheden mangaan, kobalt, nikkel en koper bevatten. Wetenschappers en een groeiend aantal overheden dringen aan op uitstel, totdat er meer bekend is over de ecologische gevolgen.

„Brokkelsterren komen ook in de Clarion-Clipperton-Zone overvloedig voor”, zegt Stratmann. „De chemische samenstelling van mangaanknollen is weliswaar iets anders dan die van de massieve sulfide-afzettingen, maar dit onderzoek is een goed begin.”

Dwarsdoorsnedes na drie weken. In de controlegroep bleven de sponzen wit; de sponzen die waren blootgesteld aan mijnbouwstof waren van binnen en buiten zwart.

Het experiment beantwoordt ook veel vragen nog niet. Zo is onbekend wat de grootte van de deeltjes wordt die zal vrijkomen bij het mijnen. De onderzoekers gebruikten hiervoor de grootte van de deeltjes uit de enige bekende verkennende operatie op het gebied van massieve sulfide-afzettingen, die van het later ter ziele gegane bedrijf Nautilus Minerals in de Bismarckzee bij Papoea-Nieuw-Guinea. Ook is nog onbekend in hoeverre de metaaldeeltjes giftig zijn voor de sponzen en brokkelsterren. En het is onbekend hoe ver de deeltjes zich zullen verspreiden, en wat dus een veilige afstand tot de sponzen zou zijn.

Daarnaast is er natuurlijk het verschil tussen de situatie in het lab en die op de zeebodem. De Geodia barretti is een echte ‘laboratoriumrat’, zegt Wurz, omdat hij wijd verspreid is over de Noord-Atlantische Oceaan en leeft op dieptes variërend van 30 tot meer dan 2.500 meter. De sponzen in het experiment waren afkomstig uit zo ondiep mogelijk water, zo’n 200 meter, om vooral het drukverschil met de labsituatie te minimaliseren. „De opstelling in het lab in Bergen was erg goed”, zegt Stratmann. „Het is knap dat ze de sponzen bijna een jaar in leven hebben weten te houden.”

Het is afwachten of dit onderzoek wordt meegenomen in de afwegingen van de Noorse regering. Die schrijft op haar website dat delven alleen wordt toegestaan als de industrie aantoont dat dit „duurzaam en verantwoord” kan. Wurz trekt echter in twijfel of de onderzoeksmethodes van de industrie toereikend zullen zijn.

„Dit onderzoek is heel duur. Er zijn onderwaterrobots nodig om de sponzen van de zeebodem te halen en grote schepen die maar een paar keer per jaar uitvaren. Het kost jaren om als onderzoeker een plaats op zo’n schip te bemachtigen. Veel mijnbouwbedrijven beschikken zelf over deze middelen. Het probleem is dat er altijd een risico zal blijven dat de data die zij publiceren niet kloppen of niet volledig zijn, omdat het onderzoek niet onafhankelijk is uitgevoerd. Zo verliep het bijvoorbeeld bij de impact assessment die Nautilus Minerals publiceerde. Daar is achteraf heel veel kritiek op gekomen van wetenschappers die er fouten, lacunes en misinterpretaties in ontdekten.”

Ze zijn de plaats waar het leven op aarde is ontstaan

Erik Wurz
Wageningen University

Nog voordat de eerste mijnbouwbedrijven hun onderzoeksresultaten aan de Noorse regering hebben voorgelegd, is er al veel kritiek op het besluit om het gebied bij Spitsbergen open te stellen. Het Noorse Milieuagentschap maakte bezwaar in de consultatiefase die voorafging aan het besluit, maar werd genegeerd. Volgens het agentschap bevatte de impact assessment van de regering „kennishiaten” en was die vooral gebaseerd op de vraag waar de meest lucratieve plekken op de zeebodem te vinden zijn. In mei begon het Noorse Wereldnatuurfonds een rechtszaak tegen de staat om het besluit ongedaan te maken.

Wat Wurz betreft is duurzame diepzeemijnbouw uitgesloten. „Ik denk dat duurzaam betekent dat de hulpbronnen die je verwijdert ook weer kunnen teruggroeien. Deze sulfide-afzettingen zijn gedurende miljoenen jaren ontstaan. Die zullen niet zijn teruggegroeid voordat de mensheid deze planeet verlaten zal hebben. Zwarte schoorstenen zijn een habitat voor bacteriën, krabben en mosselen. Ze zijn de plaats waar het leven op aarde is ontstaan, uit de warmte en de chemische elementen die ze uitstoten. Dat weten we inmiddels, maar ze hebben ook nog veel geheimen. We moeten dus meer onderzoek doen voordat we besluiten deze bouwwerken te verpulveren.”

Het voorbehoud van de Noorse regering, dat er niets gebeurt als het niet duurzaam kan, wekt weinig vertrouwen bij de bioloog. „Ik denk dat het niet erg realistisch is om te denken dat een grote operatie als deze ook weer kan worden afgeblazen.”

Voormalig RTL-weerman John Bernard (87) overleden

admin
November 23, 2024
0

Tv-weerman John Bernard is afgelopen weekend overleden. Hij werd 87 jaar oud. Dat heeft zijn familie bevestigd tegenover RTL Nieuws. Bernard werkte 45 jaar lang als meteoroloog en begon zijn televisiecarrière in 1984 bij de NOS. Later stapte hij over naar RTL 4, waar hij tot aan zijn pensioen in 2002 werkte.

De weerman stond bekend als „een zeer kundige collega”, zegt Ilse Openneer, RTL Nieuws-hoofdredacteur in een reactie tegen RTL. Bij de omroep zijn de verhalen over Bernard „legendarisch”, schreef zijn RTL-collega Helga van Leur in 2014. Zo voorspelde Bernard in 1991 het begin van de Golfoorlog. Hij adviseerde de toenmalige hoofdredacteur van RTL Nieuws dat mensen wakker moesten blijven. Bernard achtte de meteorologische omstandigheden in Irak namelijk perfect voor een aanval, schreef De Volkskrant in 2003.

Onderdeel van het meubilair

In haar blogbericht van tien jaar geleden schreef Van Leur dat Bernard altijd „gekscherend [zei] dat hij onderdeel uitmaakte van het meubilair bij mensen thuis: elke dag even gezellig op de avondkoffie keuvelen over het weer.”

Bernard kreeg weinig negatieve reacties op zijn weerpraatjes, zo schreef hij in 2002 in een dagboek dat hij in zijn laatste week als weerman bijhield voor NRC. „Soms was de vraag: Wilt u ergens anders in beeld gaan staan, want u staat met uw dikke achterwerk voor mijn favoriete vakantiestek.”

Uitgeschreven teksten via een autocue voorlezen was „taboe” voor Bernhard, schreef hij in zijn dagboek. „Mensen die regelmatig kijken weten heel veel van mij. Ik vind dat prima, omdat ze anders ook wel een sprekende computer of een talking head voor een camera kunnen zetten en die zijn er al genoeg”.

D66 wil helpen de plannen van kabinet-Schoof ‘beter’ te maken, zegt partijleider Jetten

admin
November 23, 2024
0

Op het vorige D66-congres in april van dit jaar kon je Rob Jetten nog de kwalificatie „extreemrechts” horen gebruiken voor het te vormen kabinet. De PVV noemde hij destijds, in Nieuwegein, een „ondemocratische” partij.

Deze zaterdag, in de Brabanthallen in Den Bosch, niets van die woorden. Jetten zoekt in zijn congresspeech, een jaar na de verkiezingszege van de PVV, naar manieren om plannen van dit kabinet „beter” te maken, in samenwerking met andere oppositiepartijen. Als het kabinet goede plannen maakt, zegt Jetten, zal D66 die steunen.

Maar die plannen heeft Jetten nog niet gezien, zegt hij ook. Hij ziet alleen „chaos” en „polarisatie”. Jetten roept het kabinet op om iets te doen, of anders op te stappen. „Weet u nog, al die grote woorden? Honderdduizenden huizen, goedkope boodschappen, een einde aan de problemen in de zorg, geen eigen risico meer”, aldus Jetten.

Het kabinet beoordelen op verdiensten, is een toon die partijen als CDA, SGP en JA21 eerder al aansloegen. Nu is er ook een progressieve partij waar het kabinet samenwerking mee kan zoeken. Waarom kiest D66 voor deze koers? Jetten, na afloop van zijn toespraak: „Veel mensen hebben op deze clubs gestemd met de gedachte dat het goed zou zijn voor Nederland. Dan is het aan ons om te laten zien dat ze niet op inhoud leveren.”

‘Monsterverbond’

Om te laten zien dat het hem menens is, kondigde Jetten in zijn toespraak een samenwerking aan met JA21 en CDA om de onderwijsbezuinigingen deels terug te draaien. „Een monsterverbond”, noemt de partijleider het. Het kabinet komt acht zetels tekort in de Eerste Kamer en moet dus steun zoeken bij oppositiepartijen.

De drie partijen doen een voorstel om de bezuinigingen op onder andere lerarensalarissen en maatschappelijke diensttijd terug te draaien en de langstudeerboete af te schaffen. In ruil daarvoor krijgt het kabinet steun voor de onderwijsbegroting in de beide Kamers.

Het is een samenwerking in de geest van de samenwerking van de drie christelijke partijen tijdens de behandeling van het Belastingplan. Zij vormden gedrieën een blok en zeiden dat ze het Belastingplan alléén zouden steunen, als het kabinet meer zou doen voor eenverdieners, de afschaffing van de giftenaftrek voor bedrijven terug zou draaien én een motie van onder andere CDA en D66 zou uitvoeren die oproept een alternatieve inkomstenbron te zoeken dan de voorgenomen btw-verhoging.

Jetten roemde de zet van de christelijke oppositie dan ook. Over de grootste progressieve oppositiepartij GroenLinks-PvdA daarentegen, sprak Jetten niet in zijn toespraak.

D66, kun je horen op de Tweede Kamergangen van de partij, is ervan overtuigd dat ze met deze koers kan groeien. Aan de ene kant hoopt de partij GroenLinks-PvdA-stemmers te overreden die, naar de inschatting van D66, misschien zien dat het samenwerkingsverband nu ver van de macht afstaat en weinig voor elkaar krijgt. En aan de andere kant hoopt D66 op teleurgestelde links-liberale VVD’ers, die vinden dat hun partij onder leiding van Dilan Yesilgöz te veel gaat lijken op de PVV.

Deze strategie moet zich nog uitbetalen. Bij de Tweede Kamerverkiezingen verloor D66 vorig jaar vijftien van de 24 zetels. In de laatste peiling van Ipsos I&O stond bij de sociaal-liberalen een klein plusje. Terug op het niveau van de verkiezingen in 2021 zijn ze nog niet.

NSC wil nu laten zien hoe het anders kan, want het ziet ‘een existentiële leegte van gedachten’ bij veel politici

admin
November 23, 2024
0

De meubelboulevard is een plek waar je met tegenzin naartoe gaat, waar je veel te lang blijft hangen en waar relaties voortdurend op de proef worden gesteld. Niet dat NSC met de meubelboulevard in Nieuwegein als locatie van het tweede ledencongres een impliciete boodschap had. Maar de vergelijking met de manier waarop de partij zich voelt in de coalitie met de PVV, VVD en BBB, is snel gemaakt.

Nieuw Sociaal Contract, de partij van Pieter Omtzigt, verkeert in de zwaarste fase sinds de oprichting van de partij. De coalitie waar het kabinet-Schoof op rust, dreigt keer op keer uit elkaar te vallen. NSC’ers zien dat zíj daar in de beeldvorming vaak de schuld van krijgen, en vinden dat onterecht. Tegelijkertijd zien ze hun partij steeds meer in de knel raken in de coalitie met de radicaal-rechtse PVV.

Deze week stapten Tweede Kamerleden Rosanne Hertzberger en Femke Zeedijk uit de fractie, beiden uit protest tegen de samenwerking in de coalitie. Eerder waren de staatssecretarissen Nora Achahbar en Folkert Idsinga ook opgestapt. Velen in de partijtop weten niet goed hoe het verder moet: met grote tegenzin waren ze in de coalitie gestapt, en ze merken dat het niet bepaald meevalt. Maar er zomaar uitstapen is ook niet aantrekkelijk: peilingen laten zien dat NSC, nu twintig Kamerzetels, op groot verlies staat.

In groepjes terugblikken

Wat te doen? Over deze fundamentele vraag gaat het deze zaterdag in Nieuwegein nauwelijks. In deelsessies blikken leden in groepjes met NSC-kopstukken terug op de afgelopen periode, maar grote conclusies blijven achterwege. NSC’ers in fractie en kabinet verwijzen steeds impliciet naar de ‘heftige periode’ van de laatste tijd, die „mij in mijn gevoelswereld raakt” (Kamerlid Merlien Welzijn), of die „mij niet in de koude kleren is gaan zitten” (Europarlementariër Dirk Gotink).

Bij de leden die naar Nieuwegein zijn gekomen, allemaal actief partijkader, overheerst mildheid. Over Nicolien van Vroonhoven, die de afgelopen weken het fractievoorzitterschap waarnam omdat Pieter Omtzigt thuis zat. Over de lastige positie van de partij in de coalitie. En over zichzelf: NSC-leden zeggen vrijwel allemaal dat ze alleen maar gesterkt zijn in hun overtuiging dat hun partij nodig is.

Omtzigt zegt dat hij „een aantal bezwaren” van de opgestapte Kamerleden goed begreep. Hij zei niet welke, of welke niet

Eén van deze leden is de 20-jarige Nehad Alsheikh Hamo, die negen jaar geleden uit Syrië was gevlucht en nu als badmeester in Noord-Brabant werkt. Alsheikh Hamo was vooral „zwaar aangedaan” door het vertrek van Nora Achahbar, staatssecretaris van Toeslagen. „Toen zij het had over polariserende omgangsvormen, riep dat bij mij veel herkenning op. Als je een migratieachtergrond hebt, kunnen woorden hard aankomen. Dat merk ik ook in mijn dagelijks leven. Die pijn wordt vaak niet begrepen, en dat besef kwam hard aan bij me.”

Toch is Alsheikh Hamo óók blij dat NSC in de coalitie blijft. „We kunnen zo het beleid bijsturen of van tafel krijgen, zoals de noodwet over asiel. Het mag bij ons wat zelfverzekerder. We moeten leren op onze eigen benen te staan en ons niks van de buitenwereld aantrekken.”

Langdurige ovatie

De woensdag teruggekeerde Pieter Omtzigt is ook op het congres aanwezig. Hij gebruikt zijn toespraak, na een langdurige ovatie, nauwelijks om terug te blikken op de afgelopen periode. Hij zegt dat hij „een aantal bezwaren” van de opgestapte Kamerleden goed begreep. Hij zei niet welke, of welke niet.

Omtzigt laat in zijn toespraak zien hoe hij wil dat NSC uit het dal kruipt. Hij zette zich af tegen „politici die olie op het vuur gooien”, die „het hardst schreeuwen om de krant, het nieuws en de sociale media te halen”. Hij ziet „een existentiële leegte van gedachten” bij deze schreeuwers, een neiging tot „schijnoplossingen” te komen. Hij haalt minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV) aan als voorbeeld, die „na meer dan honderd dagen nog maar weinig concreets tot stand heeft gebracht.” Maar Omtzigt noemt in zijn toespraak de naam van Geert Wilders (PVV) niet. Hij wil, zegt hij na afloop, „niet naar één persoon wijzen”.

NSC wil de crisis bezweren met inhoud. De partij wil de partij van de ‘oplossingen’ zijn, en op die manier de polarisatie tegengaan. Op het congres staan die dan ook centraal. Plenair wordt er nauwelijks over de samenwerking met de PVV gepraat. Een lid wilde een motie indienen om over die vraag te stemmen, maar die werd door het bestuur afgewezen. De indiener, Hans van der Burg, toont in de plenaire zaal alle begrip. „Blijf bij elkaar”, roept hij zijn partij op. „Steun elkaar. Blijf aan tafel zitten.”

Toekomst zit in inhoud

Leden mogen inhoudelijke vragen stellen aan NSC-politici, en doen dat met enthousiasme. In de plenaire sessie pleiten leden voor meer tiny houses, voor een betere bereikbaarheid van de overheid, of over de oprichting van „een wandelclubje”. Eén moment wordt het spannend, als een lid een motie van wantrouwen indient tegen het partijbestuur, omdat er procedureel iets mis is gegaan bij het stemmen over moties en amendementen. De motie wordt door 83 procent afgewezen.

NSC’ers zien in inhoud hun toekomst. Pieter Omtzigt: „Als iemand in de Kamer een tweet stuurt, doet die het beter dan wanneer Nicolien van Vroonhoven tien voorstellen over bestaanszekerheid doet. U zult NSC’ers vaker horen met inhoudelijke plannen. We willen laten zien wat we wél willen.”