Een miljard aan investeringen ten spijt, Stedin ziet krapte op het stroomnet toenemen

Posted on by admin

Om te voorkomen dat wijken in het donker kwamen te zitten, moest netbeheerder Stedin vorig jaar noodmaatregelen nemen die het nooit eerder om die reden had genomen. Het bedrijf zette reservecapaciteit in: extra ruimte op het net die Stedin achter de hand houdt. Die reservecapaciteit wordt normaal gebruikt tijdens storingen of groot onderhoud, maar in december vorig jaar was inzet noodzakelijk omdat er op sommige plekken te veel vraag was naar elektriciteit. Mocht er op zo’n moment een kabel kapotgaan, „dan is er geen back-up en kan een stroomstoring langer duren dan normaal”, staat in een persbericht van Stedin.

Het stroomnet zit propvol. Dat is niets nieuws. Uit de dinsdag gepubliceerde jaarcijfers van Stedin wordt nog duidelijker hoe urgent dat probleem is. En dat lang niet meer alleen grote, energieslurpende bedrijven de consequenties voelen, wanneer zij bijvoorbeeld op ellenlange wachtrijen komen voor een aansluiting op het net. Voor kleinere bedrijven en huishoudens zal het in de nabije toekomst niet meer vanzelfsprekend zijn dat elektriciteit op elk moment uit het stopcontact komt.

Netbeheerder Stedin is verantwoordelijk voor het stroomnet in de provincies Utrecht, Zeeland en het grootste deel van Zuid-Holland en levert stroom aan 2,4 miljoen huishoudens en bedrijven. Stedin verzoekt klanten (opnieuw) dringend om minder stroom te gebruiken tussen 16.00 uur ’s middags en 21.00 uur ’s avonds. Op dat moment is het spits op het stroomnet: dan beginnen huishoudens massaal elektrisch te koken, gaan de elektrische auto’s aan de lader en gaan de lampen en de tv aan. Zuiniger omgaan met elektriciteit tijdens die spits is volgens het bedrijf „hard nodig” om stroomuitval te voorkomen.

Vorig jaar gaf de netbeheerder ruim 1 miljard euro uit om de krapte op het stroomnet te verhelpen. Dat bedrag moet terugverdiend worden via de netkosten op de energierekening. Ondanks die investeringen blijft het aantal knelpunten op het stroomnet groeien. „Het verbaast me dat het aantal storingsminuten nog niet is toegenomen”, zei Stedin-topman Koen Bogers tijdens een toelichting bij de cijfers.

Het verbaast me dat het aantal storingsminuten nog niet is toegenomen

Koen Bogers
Stedin-topman

1.013 kilometer kabel

Hoe is dit stroomprobleem ook alweer ontstaan? Om de klimaatdoelen te halen, gaat Nederland meer elektriciteit gebruiken. Bedrijven en huishoudens moeten massaal overstappen van olie en gas op groene stroom, opgewekt met bijvoorbeeld zonnepanelen en windturbines. Er moet meer elektrisch worden gekookt, huizen krijgen warmtepompen en zonnepanelen en er moeten meer laadpalen komen voor elektrische auto’s. Maar er is lang niet genoeg infrastructuur (kabels, lijnen, elektriciteitshuisjes, transformatorstations) om die toenemende hoeveelheid stroom te vervoeren. File op het stroomnet, oftewel netcongestie.

Netbeheerders als Stedin doen verwoede pogingen het stroomnet uit te breiden, blijkt ook uit de dinsdag gepubliceerde cijfers. Stedin bouwde afgelopen jaar bijna iedere dag wel ergens een nieuw transformatorhuisje. Die zijn nodig om hoge spanning van het elektriciteitsnet om te zetten in de juiste voltage voor het stopcontact. De netbeheerder legde dat jaar 1.013 kilometer aan nieuwe kabels onder de straten. Een investeringsrecord van 1.096 miljoen euro voor de verzwaring en onderhoud van het net. 30 procent meer dan het jaar ervoor. En nog is het niet genoeg.

Stedin en andere Nederlandse netbeheerders kunnen de toenemende vraag niet bijhouden. De investeringen van vorig jaar voorkomen „niet dat Stedin lokaal steeds meer knelpunten op het net ziet”, staat in het persbericht. Het net is op veel plekken zwaar belast.

Zelfs de reservecapaciteit die Stedin afgelopen jaar moest inzetten tijdens Kerst in het Zeeuwse Walcheren was niet genoeg. Stedin moest aggregaten inzetten. Die draaien op diesel en zorgen voor CO2-uitstoot. Met Pasen is dat opnieuw nodig, denkt Stedin. In Utrecht gaat de netbeheerder voorlopig een gasgenerator aan het net hangen. „Door tijdelijk wat extra CO2-uitstoot toe te staan, zorgen we ervoor dat verduurzamings- en uitbreidingsplannen toch door kunnen gaan.”

Flexibele prijzen

Om klanten aan te moedigen minder stroom te verbruiken tijdens de piekuren, kunnen flexibele tarieven uitkomst bieden, zei Stedin-topman Koen Bogers. Dat houdt in dat de prijzen tijdens piekuren hoger zijn dan daarbuiten. Stedin roept mensen al langer via campagnes op flexibeler om te gaan met hun stroomgebruik. Misschien dat in de toekomst ‘slimme’ technologie dat regelt. „Bijvoorbeeld dat automatisch de wasmachine begint te draaien zodra de zon schijnt”, zei topman Bogers. Wanneer er genoeg aanbod is dus.

Voor bedrijven die veel stroom gebruiken bestaan al contracten waarmee de netwerktarieven worden afgestemd op vraag en aanbod. Moeten bedrijven hier de komende jaren rekening mee houden? Ja, zegt Bogers, „maar we doen het wel in overleg. We willen dat klanten hun bedrijf kunnen blijven runnen.” Koelinstallaties kunnen tijdens piekuren wel even wat minder hard koelen, zegt hij.

Stedin maakte vorig jaar met vijftien bedrijven afspraken over flexibel elektriciteitsgebruik. Met de contracten afgesloten in eerdere jaren meegerekend, komt dit uit op 167 megawatt aan flexibel vermogen. Dat moet 500 megawatt worden. „Bedrijven voelen nog niet zo veel voor dit soort contracten”, zegt Bogers. Volgens hem moet Stedin nog werken aan manieren om die contracten aantrekkelijker te maken.

Laatste redmiddel

Enexis, de netbeheerder voor Zuid- en Noord-Nederland, waarschuwde al dat woonwijken gedurende enkele uren „gecontroleerd” moeten worden afgeschakeld als de elektriciteitsvraag te hoog wordt, schreef De Volkskrant begin dit jaar. „Dat is bij ons nog niet aan de orde”, zegt Bogers, „maar het is niet ondenkbaar. Dat is echt het allerlaatste redmiddel.”

Wat financiële cijfers betreft had Stedin een prima jaar achter de rug met een bedrijfsresultaat van 306 miljoen euro, vooral dankzij hogere tarieven. In 2023 was dat 293 miljoen. Door alle nodige investeringen had Stedin in 2024 wel een negatieve vrije kasstroom. Er ging 469 miljoen euro meer uit dan in. Een jaar eerder was dat nog 262 miljoen.




Related Posts

Wat vindt NRC | Trumps handelsschok is schadelijk voor Amerika én de wereld

Het was een aardig bord dat Donald Trump woensdag deze week omhooghield toen hij een drastische verhoging van Amerikaanse invoerheffingen bekend maakte. Maar de cijfers die erop stonden sloegen nergens op. Economen hoefden zich maar kort het hoofd te breken over de vraag waar de importheffingen die de Amerikaanse president bekendmaakte vandaan kwamen. Het bleek al snel een ruwe, amateuristische calculatie te zijn die, op basis van het handelsoverschot van elk land met de VS, moest aantonen welke heffingen en beperkingen er kennelijk werden losgelaten op in te voeren Amerikaanse goederen. En dáár stonden nu, op het bord, ‘wederkerige’ cijfers, door te voeren door de VS, tegenover.

Het resultaat: torenhoge heffingen voor goederen uit China van 34 procent, bovenop wat al van kracht was, Vietnam (46 procent), Thailand (36 procent), de EU (20 procent) of Japan (24 procent). Rusland werd niet genoemd. Wél een goeddeels onbewoonde eilandengroep bij Australië waar zich vooral pinguïns ophouden.

De gang van zaken zou lachwekkend zijn, als er niet zulke forse consequenties waren: duurdere goederen zorgen voor hoge inflatie, met name in de VS. Als andere landen met eigen heffingen terugslaan, verhogen ze ook de invoerprijzen in eigen gebied. De economie zal onder de maatregelen leiden, de rente wordt hoger dan voorzien en een wereldwijde recessie is niet langer ondenkbaar.

Amerikaanse aandelen verloren donderdag in totaal 5,1 procent aan waarde. Dat staat gelijk aan 2.800 miljard dollar, of ruim 2.500 miljard euro – zo’n anderhalf maal het Nederlandse pensioenvermogen. Ook in de rest van de wereld waren de verliezen omvangrijk. Op vrijdag bleven de beurzen in mineur. Niet alleen techbedrijven zakken weg. Ook, en gevaarlijker, de banken en verzekeraars.

Niets blijkt daadwerkelijk te zijn onderzocht door de regering-Trump. De meest gangbare diagnose voor het Amerikaanse handelstekort – het land geeft meer uit dan het spaart – is terzijde geschoven ten faveure van een bedacht slachtofferschap van vals spel door het buitenland. Ruimte voor snelle onderhandelingen is er nauwelijks: op deze schaal hebben de Amerikaanse autoriteiten daar simpelweg de capaciteit niet voor. Tenzij de maatregelen, wederom zonder oog voor detail, weer even makkelijk worden ingetrokken als ze zijn doorgevoerd.

Wat rest is de indruk van een bijna kwaadaardige lichtzinnigheid waarmee de VS onder Trump in luttele maanden de internationale economische orde afbreken die zij zelf na de Tweede Wereldoorlog hebben geschapen. De roekeloosheid betreft ook de internationale politieke en militai+ verhoudingen. En binnenlands is de sloop van de rechtsorde in Amerika ook in volle gang.

Wat moet, en kan, het antwoord van de rest van de wereld daarop zijn? Een afweging maken tussen incasseren, terugslaan en het zoeken naar alternatieven. Negeren zou economisch gezien de verstandigste oplossing zijn. Volgens veel economen zullen landen die erin slagen hun handel buiten de VS om in stand houden, het best af zijn.

Dat alles blijkt voor veel getroffen landen te veel gevraagd. Vrijdag kondigde China aan de Amerikaanse strafheffing van 34 procent te beantwoorden met exact datzelfde tarief voor Amerikaans producten. Canada deed donderdag hetzelfde: Amerikaanse importen worden met 25 procent extra belast. Europa en veel andere landen beraden zich nog op tegenmaatregelen. Economisch misschien niet de verstandigste route, vanuit een onderhandelingsperspectief wel te begrijpen.

Helemaal negeren is daarbij ook onmogelijk: sinds de Tweede Wereldoorlog zijn de VS, en dan met name hun munt, de dollar, het epicentrum van de wereld geworden. Maar het had ook risico’s: de Amerikaanse mondiale dominantie – die via de dollar ook diplomatiek en militair werd – werd te gemakzuchtig als vanzelfsprekend en zelfs gewenst beschouwd. Dat lijkt een misvatting. De wereld heeft te lang geleund op het idee dat de VS zich te allen tijde een betrouwbare partner zouden tonen. Waarschuwingen dat het mondiale betalingsverkeer te zeer afhankelijk was van de VS zijn genegeerd, zoals ook nu de mondiale afhankelijkheid van Amerikaanse tech-bedrijven (van Meta tot Microsoft) tegenacties nauwelijks mogelijk maakt.

Het is een harde les die Trump met zijn egopolitiek nu afdwingt, maar wellicht een die op langere termijn een evenwichtiger wereld oplevert. Te veel macht in handen van één partij is altijd verkeerd. De politieke situatie binnen de VS laat dat dagelijks zien, maar het geldt evengoed voor de rol die de VS in de wereld hebben gespeeld. Een vriend kan altijd een vijand worden. De prijs die nu voor deze naïviteit betaald wordt is hoog.


‘Word geen klant bij de rooie smid, klonk het van de kansel’

‘Mijn ouders trouwden in 1933, mijn vader was smidsknecht. In 1935 begonnen ze voor zichzelf in Gees, een zanddorp in Drenthe.

Het was hard werken, ook voor mijn moeder. Zij was smidsknecht, boekhoudster en winkelmevrouw, later bediende ze zelfs de benzinepomp. Daarnaast was ze huisvrouw en moeder van uiteindelijk vier kinderen.

Vanaf april 1939 was mijn vader gemobiliseerd. Na de capitulatie wist hij een burgerfiets en burgerkleren te bemachtigen en is hij naar huis gefietst. Mijn moeder kreeg eind mei bericht dat hij ‘vermist, mogelijk gesneuveld’ was. Gelukkig was hij toen al twee weken thuis.

De oorlog begon in Drenthe redelijk rustig, maar geleidelijk aan raakte mijn vader bij het verzet betrokken. Bovendien was er een onderduiker. En soms waren er Duitse soldaten ingekwartierd. Later kwamen er ‘etenhalers’ en evacués uit Arnhem. Onder de ‘etenhalers’ waren in het laatste jaar ook Rotterdamse politiemensen, die met een overvalauto het eten kwamen halen dat mijn vader thuis op zolder had verzameld. Vooral voor mijn moeder was de oorlog een angstige tijd.

Na de bevrijding hoopten mijn ouders dat de oude zuilen in de samenleving niet opnieuw zouden worden opgetrokken. Maar nee: al vrij snel werd van de kansel van de kerk afgeroepen dat men beslist geen klant moest worden bij deze ‘rooie smid’. Vanaf zijn tijd als smidsknecht waren mijn ouders namelijk socialistisch; ze lazen Het Vrije Volk en waren groot fan van Drees.

Rond 1950 kwam er waterleiding in het dorp. De boeren wilden allemaal drinkbakjes in de stal voor hun koeien. Mijn vader was ondertussen behalve smid ook loodgieter en elektricien en kreeg het steeds drukker.

In 1960 stopten mijn ouders met het bedrijf. Ze gingen in Assen wonen, waar mijn vader een baan kreeg. Mijn moeder heeft zich daar nooit thuis gevoeld. Rond 1970 gingen ze terug naar hun geboortegrond, waar zij opbloeide en ze nog een goede tijd hadden, tot mijn vader in 1980 overleed. Mijn moeder overleed 18 jaar later, 91 jaar oud.”


Column | Lintjesworm

De Franse rechter had zijn vonnis over de frauderende mevrouw Le Pen nog niet uitgesproken of het Kremlin reageerde al. Ze hadden het over het schenden van democratische normen. Vooral dat ‘schenden van die democratische normen’ was natuurlijk onbedaarlijk grappig. Zal iemand dat in Moskou zonder lachen hebben zitten tikken? Ik vrees van wel. Dat is de tragiek. Ze menen wat ze liegen.

Waarom krijgt die Franse rechter nou de schuld dat hij die ultrarechtse madame het eventuele presidentschap ontzegt? Die rechter heeft toch niet lopen klootviolen met EU-geld? Dat heeft mevrouw Le Pen toch zeer bewust zelf gedaan? En als je zoiets doet mag je niet meedoen aan de verkiezingen. Dat is de wet. En de rechter hanteert die wet. Daarom begrijp ik alle ophef niet. Marine hoopt nu dat ze er in hoger beroep genadiger vanaf komt. Ik hoop dat de rechter zijn poot stijf houdt. Musk weet hoe je dat doet.

Ondertussen waren we hier met veel belangrijker zaken bezig. Lintjesgate. Mevrouw Faber was aan de beurt. Zij is die minister die ooit als enige bordjes in Denemarken zag hangen die er niet hingen en er nog steeds niet hangen. Zij is ook degene die nog niet zo lang geleden zonder blikken of blozen aan Jaïr Ferwerda vertelde dat Zelensky niet democratisch gekozen was. Nu hoor ik u denken: Jaïr Ferwerda? Dat is toch die lieverd van RTL die alleen nog door Beau gedoogd wordt? Die zou ik voor de grap ook van alles wijsmaken.

Dat kan, maar die arme Faber haalde geen geintje uit met deze Kuifje van RTL. Ze meende het. Wist zij veel. Daarna kreeg ze in het Catshuis van iets slimmere collega’s een spoedcursus ‘Geopolitiek voor Dummies’ en kwam ze schoorfoeterend terug van haar domme woorden. Waarna ze angstig naar binnen vluchtte. Ik heb het nog steeds over een minister!

Nu ging het weer mis met die lintjes voor vrijwilligers die weleens iets gedaan zouden kunnen hebben wat haar niet zinde. Namelijk kansloze vluchtelingen geholpen. Inderdaad schande. En wat heerlijk principieel dat ze daar openlijk tegen ageerde.

Wat dat betreft heb ik nog wat tips voor haar:

1. Komende weken geen asperges eten want dat witte goud is gestoken door illegale arbeidsmigranten of ander visumloze scharrelpolen.

2. Ook geen zakjes gesneden groenten bij de supermarkt kopen omdat die allemaal gesneden, gewassen en verpakt zijn door mensen zonder een behoorlijke verblijfsvergunning. Daar zit voor alle beroepspopulisten echt een hele nare bijsmaak aan.

3. Dat geldt ook voor tomaten, paprika’s, courgettes en ander in kassen gekweekt voedsel. Daar is geen Nederlands handje aan te pas gekomen. Hooguit een grote muil om ze op te jutten.

4. Controleer ook nog even wie dagelijks de koeien, varkens en kippen een kopje kleiner maken en daarna vakkundig uitbenen.

Het lijkt me prachtig als de principiële Marjolein zich dit realiseert. Misschien heeft ze als migratieminister afgelopen donderdagavond naar de uitstekende uitzending van Lubach gekeken. Die maakte ons maar één ding overduidelijk: zonder migranten zijn we kansloos. En zonder Faber?

Ondertussen wordt Wilders steeds wanhopiger. Deze week werd hij meedogenloos afgetroefd door Timmermans, die het bijna vergeten woord ‘prutser’ inzette toen hij het over mevrouw Faber had. Marjolein die ondertussen als een demente oma voor zich uit bleef kijken en deed of onze Frans het over de coach van PSV had.

Tot slot heb ik een tip voor Geert: doe die schutterende Schoof een lol en geef hem eervol ontslag. Daar smacht hij naar. Leen daarna Faber uit aan Trump, die haar aan de Mexicaanse grens bordjes laat ophangen. Naar Deens model.

En doe links en rechts Nederland een lol: benoem Ingrid Coenradie met bloedspoed tot premier. Ik hoef niemand uit te leggen waarom. We hunkeren naar deze Rotterdamse niet-lullen-maar-poetsenmevrouw. Geen woorden, maar daden. Wat hebben we haar nodig.

En misschien durft zij dan als enige Europese regeringsleider hardop tegen die enge Erdogan te zeggen dat hij een griezelige, fascistische dictator is die niets binnen de NAVO te zoeken heeft.