Er zit een „diepere motivatie” achter hun open brief, zegt Tessel Middag. Zij is een van de initiatiefneemsters van een petitie waarin wereldvoetbalbond FIFA wordt opgeroepen de sponsordeal met het Saoedische staatsoliebedrijf Saudi Aramco te beëindigen. 106 profvoetbalsters ondertekenden de maandag gepubliceerde brief. „Dat ik nu profvoetballer ben, komt door het harde werk van vrouwen van de generaties voor mij”, vertelt Middag (31), een 44-voudig interational die bij het Schotse Rangers speelt. „Op onze manier willen wij het voetbal ook op een betere manier achterlaten voor de jongere generaties.”
Wat staat er in de brief?
Eind april sloot de FIFA een lucratieve sponsordeal met Aramco, de grootste oliemaatschappij ter wereld. De samenwerking, die loopt tot eind 2027, omvat onder meer sponsoractiviteiten rond het WK voor mannen in 2026 (in de Verenigde Staten, Mexico, Canada) en het WK voor vrouwen een jaar later in Brazilië.
Die overeenkomst is „een middelvinger naar het vrouwenvoetbal”, schrijven de speelsters in de brief die is gericht aan FIFA-baas Gianni Infantino. Ze wijzen daarbij op de mensenrechtenschendingen in Saoedi-Arabië, met name ook tegen vrouwen. Ze schrijven dat het onmogelijk is dat lhbti-spelers, „van wie velen helden zijn in onze sport”, Saudi Aramco tijdens het WK vrouwen in 2027 zullen promoten, aangezien Saoedi-Arabië lhbti-relaties criminaliseert.
Daarnaast vinden de voetbalsters dat de sponsordeal niet strookt met de belofte van de FIFA om klimaatverandering tegen te gaan. Saudi Aramco draagt een grote verantwoordelijkheid voor „het verbranden van de toekomst van het voetbal”, schrijven ze. „Het voetbal over de hele wereld wordt vernietigd door extreme hitte, droogte, branden en overstromingen. Terwijl wij allemaal opdraaien voor de gevolgen, harkt Saoedi-Arabië zijn winsten binnen, met de FIFA als cheerleader.”
De brief is ondertekend door voetbalsters uit 24 verschillende landen, onder wie aanvoerders van de nationale vrouwenelftallen van Canada, Italië en Kroatië. Naast Middag staan er nog twee Nederlandse speelsters op: Oranje-aanvoerder Vivianne Miedema en keeper Loes Geurts.
Hoe is de brief tot stand gekomen?
Enkele speelsters wilden van zich laten horen nadat de FIFA de sponsordeal met Aramco in april bekendmaakte. Middag vertelt dat zij en de Deense Sofie Junge Pedersen en de Nieuw-Zeelandse Katie Rood bij elkaar kwamen. De drie spraken zich eerder uit over vrouwenrechten en klimaatverandering. „Ik was al een tijdje betrokken bij allerlei WhatsApp-groepen en organisaties van voetbalsters die zich bezig houden met dit soort zaken”, zegt Middag. „De lijntjes waren kort.”
Ze hadden eerst gesprekken met mensenrechtenorganisaties om een goed beeld te krijgen van de situatie in Saoedi-Arabië. Een brief werd opgesteld en speelsters werden benaderd om aan te sluiten. De initiatiefneemsters kregen begeleiding van Athletes of the World, een organisatie die campagnes opzet voor sporters die bezorgd zijn over klimaatverandering.
Ze kregen niet alleen enthousiaste reacties. Sommigen voelden zich er „een beetje ongemakkelijk” bij of vonden de brief „te hard geformuleerd”, zegt Middag. „Als wij dit zouden doen in Saoedi-Arabië, hadden we nu in de gevangenis zitten.” Sommige speelsters waren misschien ook „bang” voor de consequenties – er zijn clubs en bonden die banden hebben met het regime in Saoedi-Arabië. „Sommige meiden willen dan niet hun eigen glazen ingooien.”
Geurts ondertekende wel. „Er wordt veel over gesproken dat we meer geld willen, betere faciliteiten, dat we toe willen naar meer gelijkheid met het mannenvoetbal, maar dit zegt dat we ook andere dingen belangrijk vinden”, zegt ze. „Wij staan voor méér dan alleen voetbalster zijn.”
Wat is precies het doel?
Dat de sponsordeal wordt stopgezet. En de groep wil dat de FIFA een beoordelingscommissie instelt met een vertegenwoordiging van spelers, staat in de brief. Die moet de „ethische implicaties van toekomstige sponsordeals” toetsen en zorgen dat deze in lijn zijn met „de waarden en doelen” van het voetbal.
Dat moet ervoor zorgen dat dit soort sponsordeals in de toekomst voorkomen wordt, zegt Middag. „Want nu moeten we ons steeds uitspreken.” Begin vorig jaar was er een sponsorovereenkomst in de maak tussen het toerismebureau van Saoedi-Arabië, Visit Saudi, en de FIFA voor het WK voor vrouwen. Die deal ging uiteindelijk niet door, mede na protest van speelsters.
Daarnaast is een doel om de discussie op gang te brengen in aanloop naar 11 december, wanneer Saoedi-Arabië bij gebrek aan tegenkandidaten officieel zal worden gekozen als gastheer voor het WK voor mannen in 2034.
Hoe hecht is de relatie tussen Aramco en de FIFA?
De sponsordeal past bij steeds nauwere banden tussen FIFA en Saoedi-Arabië. De Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman, die als machthebber van Saoedi-Arabië de facto de leiding heeft over Aramco, staat op goede voet met Infantino. Dat heeft er aan bijgedragen dat het land het WK van 2034 krijgt.
Saoedi-Arabië is er veel aan gelegen het imago op te poetsen en af te rekenen met het beeld van een conservatief land waar niks mag. Door zich te associëren met vrouwenvoetbal – via onder meer het WK voor vrouwen in 2027 – kan het pronken met een progressief thema waarmee in westerse landen veel sympathie te winnen valt.
Daarnaast probeert Saoedi-Arabië zijn olie-inkomsten op peil te houden en tegelijkertijd andere sectoren van de economie te ontwikkelen. Sponsoring van grote sportevenementen kan daaraan bijdragen, is de gedachte, onder meer door het land onder de aandacht te brengen van toeristen en buitenlandse investeerders.
Waarom is de brief niet door mannelijke profs ondertekend?
Die hebben ze niet benaderd, zegt initiatiefnemer Middag. „Ik zou graag willen dat ze zich achter de boodschap scharen, maar dit was voor ons het handigst. Ik ken ook niet zo veel mannelijke voetballers. Ik hoop dat er een sneeuwbaleffect ontstaat en ook mannelijke profs zich gaan uitspreken.” Dat gebeurde maandag direct, zij het nog beperkt: David Wheeler, prof in Engeland, steunde de brief op sociale media.
Hoe heeft FIFA gereageerd op de brief?
De wereldvoetbalbond „waardeert zijn partnerschap met Aramco en zijn vele andere commerciële partners”, liet FIFA weten aan de BBC.
