Ze zeiden geen nee, dus het lijkt een ja. Na een tweede gezamenlijk gesprek met verkenner Ronald Plasterk lieten PVV-leider Geert Wilders en NSC-voorman Pieter Omtzigt donderdag weten bereid te zijn om samen verder te praten. Plasterk bevestigde daarna dat hij voldoende weet om een eindverslag te kunnen schrijven, wat suggereert dat hij volgende week kan adviseren om onderhandelingen te beginnen tussen PVV, VVD, NSC en BBB over een mogelijke rechtse coalitie.
Wilders en Omtzigt wilden na hun tweede onderonsje bijzonder weinig kwijt. De PVV-leider zei alleen dat het gesprek „goed en zeer constructief” was, Omtzigt zei ook dat hij „er constructief in zit” en dat het „verstandig is om te praten”. Die woorden kunnen worden geïnterpreteerd als een doorbraak, omdat het vorige week nog onzeker leek of NSC wel met de PVV om tafel wilde vanwege de ongrondwettelijke standpunten van Wilders.
Uit hun verklaringen woensdag en donderdag valt op te maken dat in de twee gezamenlijke gesprekken het vertrouwen tussen Wilders en Omtzigt is gegroeid. Vorige week verweet Wilders Omtzigt nog „politieke spelletjes”, omdat hij vooraf eisen stelde aan gesprekken met de PVV, bijvoorbeeld op het gebied van de grondwet en rechtsstaat. Deze woensdag kwamen Wilders en Omtzigt al een stuk positiever uit hun eerste gesprek. Ze zeiden dat „de lucht is geklaard” en dat ze met Plasterk over een aantal „pijnpunten” hadden gesproken.
‘Hoofdpunten’
Omtzigt zei donderdag dat hij met Wilders een aantal „inhoudelijke verkenningen” over „hoofdpunten” had gehad, en dat de omgang met de grondwet en democratische rechtsstaat er daar een van was. In zijn brief aan verkenner Plasterk schreef Omtzigt vorige week dat NSC „een harde grens” trekt bij de PVV-standpunten, over bijvoorbeeld de islam, die in strijd zijn met de grondwet. Omtzigt vond het toen nog „niet helder” wat Wilders bedoelde met zijn opmerkingen in de campagne dat dit soort standpunten de komende jaren „in de ijskast” kunnen worden gezet.
Mogelijk hebben de onderlinge gesprekken daarover garanties van Wilders opgeleverd en komen die in het verslag van Plasterk te staan. Omtzigt wilde donderdag niet zeggen of Wilders NSC op deze punten toezeggingen had gedaan, en welke dat dan zijn. Wel zei hij dat hij met Wilders over de rechtsstaat had gesproken. „Die is mij zeer dierbaar, die zaken zijn niet veranderd.”
Omtzigt wachten mogelijk pittige gesprekken met zijn twintig leden tellende NSC-fractie, waar samenwerking met de PVV bij sommige principieel gevoelig ligt. De NSC-leider zei dat hij in elk geval aanstaande dinsdag in zijn fractie praat over de uitkomst van de verkenning en hij zei daarbij: „Ik neem mijn fractie heel serieus.”
Minderheidskabinet
Verkenner Plasterk brengt deze donderdag nog VVD-leider Dilan Yesilgöz en BBB-leider Caroline van der Plas op de hoogte van de uitkomst van de gesprekken tussen Omtzigt en Wilders. Zowel Yesilgöz als Van der Plas had eerder deze week al aangegeven bereid te zijn met PVV en NSC te praten over een rechtse coalitie.
Nog niet zeker is of dat ook gesprekken over een ‘gewone’ meerderheidscoalitie zullen worden. De VVD heeft steeds aangegeven wel te willen praten met PVV, NSC en BBB over gedoogsteun, maar niet in een rechts kabinet te willen stappen. Dat zou betekenen dat PVV, NSC en BBB een minderheidskabinet moeten vormen.
PVV-leider Wilders gaf sprak eerder zijn teleurstelling uit over de opstelling van de VVD, maar zei woensdag dat hij er nu geen probleem meer mee heeft. „Het land moet bestuurd worden, daarvoor moeten we met elkaar gaan praten. Wat voor vorm zien we later wel.”
Lees ook
‘PVV-kiezers zijn mensen die zich zorgen maken, geen racisten’
Met medewerking van Sophia van Lil.
Leeslijst
