De ultra-processed foodquiz

Sterk bewerkt voedsel (upf) bevat vaak te veel zout, suiker en vet. Het hapt snel weg en is calorierijk. Een eetpatroon met veel upf’s heeft een lagere voedingswaarde, omdat er gemiddeld minder vezels, vitaminen en mineralen in zitten. Maar niet alle afzonderlijke producten zijn per definitie ongezond. En sommige staan ook in de Schijf van Vijf, de leidraad voor gezonde voeding.

Sterk bewerkt voedsel (upf) bevat vaak te veel zout, suiker en vet. Het hapt snel weg en is calorierijk. Een eetpatroon met veel upf’s heeft een lagere voedingswaarde, omdat er gemiddeld minder vezels, vitaminen en mineralen in zitten. Maar niet alle afzonderlijke producten zijn per definitie ongezond. En sommige staan ook in de Schijf van Vijf, de leidraad voor gezonde voeding.

Traditioneel gebrouwen bier en wijn zijn wel bewerkt, maar omdat je ze ook thuis kan maken, zonder kunstmatige toevoegingen, hoeft bier niet ultrabewerkt te zijn. Water (en bier) met kunstmatige aroma’s en zoetstoffen zijn dat wel. Voor je gezondheid kun je trouwens beter water met een smaakje dan bier drinken.

Traditioneel gebrouwen bier en wijn zijn wel bewerkt, maar omdat je ze ook thuis kan maken, zonder kunstmatige toevoegingen, hoeft bier niet ultrabewerkt te zijn. Water (en bier) met kunstmatige aroma’s en zoetstoffen zijn dat wel. Voor je gezondheid kun je trouwens beter water met een smaakje dan bier drinken.

Plantaardige vleesvervangers zijn een milieuvriendelijk alternatief, maar ze worden veelal met veel industriële ingrediënten, zoals stabilisatoren, en complexe bewerkingen gemaakt. Er zijn ook minder bewerkte vleesvervangers zoals biologische tofu en tempé. Vlees kan onbewerkt zijn (kipfilet), maar ook ultrabewerkt, zoals kipnuggets.

Plantaardige vleesvervangers zijn een milieuvriendelijk alternatief, maar ze worden veelal met veel industriële ingrediënten, zoals stabilisatoren, en complexe bewerkingen gemaakt. Er zijn ook minder bewerkte vleesvervangers zoals biologische tofu en tempé. Vlees kan onbewerkt zijn (kipfilet), maar ook ultrabewerkt, zoals kipnuggets.

Margarine is een fabrieksproduct bij uitstek en geldt als sterk bewerkt voedsel. Pasteuriseren en fermenteren kun je thuis ook doen en gelden dus niet als ultrabewerkt. Maar dat maakt boter nog niet gezonder: het bevat meer verzadigd vet dan margarine en dat is LDL-cholesterol verhogend.

Margarine is een fabrieksproduct bij uitstek en geldt als sterk bewerkt voedsel. Pasteuriseren en fermenteren kun je thuis ook doen en gelden dus niet als ultrabewerkt. Maar dat maakt boter nog niet gezonder: het bevat meer verzadigd vet dan margarine en dat is LDL-cholesterol verhogend.

Volkorenbrood staat in de Schijf van Vijf en witbrood niet, omdat volkorenbrood meer vezels bevat. Zodra er toevoegingen in zitten die het langer houdbaar of mooi donker maken, geldt volkorenbrood als upf – er staat zelfs fabrieksbrood op het boek Ultra-Processed People van de schrijvende Britse arts Chris van Tulleken. Maar ook fabrieksvolkoren staat in de Schijf van Vijf.

Volkorenbrood staat in de Schijf van Vijf en witbrood niet, omdat volkorenbrood meer vezels bevat. Zodra er toevoegingen in zitten die het langer houdbaar of mooi donker maken, geldt volkorenbrood als upf – er staat zelfs fabrieksbrood op het boek Ultra-Processed People van de schrijvende Britse arts Chris van Tulleken. Maar ook fabrieksvolkoren staat in de Schijf van Vijf.

Ketchup is vaak sterk bewerkt voedsel, met antioxidanten, conserveermiddelen en gemodificeerd zetmeel. Maar het hoeft niet. Er is ook ketchup met alleen tomaat, azijn, suiker, zout, kruiden en specerijen. Voor biologische producten is maar een beperkt aantal kunstmatige toevoegingen toegestaan.

Ketchup is vaak sterk bewerkt voedsel, met antioxidanten, conserveermiddelen en gemodificeerd zetmeel. Maar het hoeft niet. Er is ook ketchup met alleen tomaat, azijn, suiker, zout, kruiden en specerijen. Voor biologische producten is maar een beperkt aantal kunstmatige toevoegingen toegestaan.

Pindakaas kan in alle classificaties van bewerking vallen. 100 % Pindakaas bevat alleen maar pinda’s en valt in de categorie minimaal bewerkt. Met suiker en zout is het bewerkt. Zit er bijvoorbeeld katoenzaadolie en dextrose in, dan is het ultrabewerkt. Een handvat van de schrijvende arts Chris van Tulleken: als je twijfelt of het ultra-processed food is, dan is het waarschijnlijk ultra-processed food.

Pindakaas kan in alle classificaties van bewerking vallen. 100 % Pindakaas bevat alleen maar pinda’s en valt in de categorie minimaal bewerkt. Met suiker en zout is het bewerkt. Zit er bijvoorbeeld katoenzaadolie en dextrose in, dan is het ultrabewerkt. Een handvat van de schrijvende arts Chris van Tulleken: als je twijfelt of het ultra-processed food is, dan is het waarschijnlijk ultra-processed food.

Kunstmatige zoetstoffen maken van drankjes ultraprocessed food. Maar in limonade of frisdrank met suiker zitten calorieën. Ultra-processed of niet: geen van beide staan in de Schijf van Vijf.

Kunstmatige zoetstoffen maken van drankjes ultraprocessed food. Maar in limonade of frisdrank met suiker zitten calorieën. Ultra-processed of niet: geen van beide staan in de Schijf van Vijf.

De Braziliaanse wetenschapper Carlos Monteiro ontwikkelde de definitie van ultra-processed food toen hij een verband zag tussen een zwaarder wordende bevolking en eetpatronen met meer fabrieksvoedsel en minder zelfbereid, vers eten. Bakkeleien over afzonderlijke producten heeft weinig zin, vindt hij. Niet alles wat minder bewerkt is, is gezond en niet alle upf’s zijn ongezond, het is de overvloed van fabrieksvoedsel dat eetpatronen ongezond maakt.

De Braziliaanse wetenschapper Carlos Monteiro ontwikkelde de definitie van ultra-processed food toen hij een verband zag tussen een zwaarder wordende bevolking en eetpatronen met meer fabrieksvoedsel en minder zelfbereid, vers eten. Bakkeleien over afzonderlijke producten heeft weinig zin, vindt hij. Niet alles wat minder bewerkt is, is gezond en niet alle upf’s zijn ongezond, het is de overvloed van fabrieksvoedsel dat eetpatronen ongezond maakt.