Column | Dieptevrees

Nederlandse veehouders moeten vanwege nieuwe uitbraken van vogelgriep opnieuw hun pluimvee binnen houden. Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur heeft woensdag bekendgemaakt de ophok- en afschermplicht in te stellen. Maandag werd een vogelgriepuitbraak in Putten geconstateerd en woensdag werd net over de grens met Duitsland nog een besmetting vastgesteld.

Verantwoordelijk minister Femke Wiersma (BBB) spreekt van een „forse maatregel” die is genomen „omdat de deskundigengroep dierenziekten het risico op vogelgriepuitbraken matig tot hoog heeft ingeschat”.

Meer uitbraken voorkomen

De ophokplicht geldt voor alle commercieel gehouden vogels, aldus het ministerie. De afschermplicht is van toepassing op niet-commercieel gehouden vogels, zoals hobbymatig gehouden kippen. Voor fazanten en loopvogels geldt bij uitzondering alleen een afschermplicht.

„Ik realiseer mij dat houders van pluimvee met buitenloop en hobbyhouders het hardst worden getroffen, maar we moeten ons zoveel mogelijk inzetten om meer uitbraken te voorkomen”, zegt Wiersma. „De veiligheid van de dieren staat voorop.”

De maandag vastgestelde vogelgriepuitbraak in een biologisch leghennenbedrijf in Putten was de eerste sinds vorig jaar december. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft toen circa 23.000 kippen geruimd door middel van vergassing. „Dat dit vroeg of laat zou gebeuren, wisten we, maar het blijft ingrijpend”, schreef Wiersma nadien op X.

Delen

Mail de redactie

Het Chinese vrachtschip dat dinsdag door een aantal Oostzeelanden in verband is gebracht met sabotage van een datakabel tussen Duitsland en Finland, maandagochtend vroeg, is ook rechtstreeks met de eerdere kabelbreuk, zondagochtend tussen Litouwen en Zweden, in verband te brengen.

Dat blijkt uit de positiegegevens van het schip, de bulkcarrier Yi Peng 3. Zondag, even voor 08.00 uur UTC (standaardtijd, 09.00 uur Nederlandse tijd) bevond het zich precies boven de datakabel die door het Zweedse telecombedrijf Telia wordt geëxploiteerd. Dat was ook het moment waarop de kabelverbinding volgens Telia werd verbroken. 

De Yi Peng 3 is op zondagochtend even voor 08.00 uur (standaardtijd, 09.00 Nederlandse tijd) de Telia-datakabel gepasseerd (de rode slingertjes op de kaart, van rechts benden naar links boven), het moment van de eerste kabelbreuk.

Maandagochtend om 02.00 UTC bevond het zich precies boven de C-Lion-kabel die Rostock in Duitsland met de Finse hoofdstad Helsinki verbindt, toen daarin de breuk optrad. Dinsdag werd al duidelijk dat de Yi Peng 3 als verdacht gold. Het werd door de Deense marine geschaduwd en ligt sinds dinsdagavond voor anker even buiten de grote vaarroute door het Kattegat, een zeestraat tussen Denemarken en Zweden, net buiten de Deense territoriale wateren. Een Deense patrouilleboot ligt sindsdien vlakbij voor anker. Het is onduidelijk of de Deense autoriteiten er aan boord zijn gegaan.

Op beide kabelbreukmomenten voer de Yi Peng 3 met een snelheid van bijna 7 knopen in de westgaande baan van de scheepvaartroute. De meeste schepen varen daar gemiddeld sneller, rond 10 knopen. Ook de Yi Peng 3 voer een deel van zijn route met die snelheid. 

Nord Stream-explosies

Opmerkelijk genoeg minderde het schip maandag om 08.20 UTC vaart, ruim zes uur na de tweede kabelbreuk. Daarna dreef het ruim een uur lang rond, vermoedelijk op stroming of wind, met een snelheid van rond 0,3 knopen, zo blijkt eveneens uit de positiegegevens van het schip, zoals te zien op VesselFinder, een nautische trackerdienst. Zeker zo opmerkelijk was de plaats waar dat gebeurde: even ten noorden van de locatie waar drie van de vier explosies zich in september 2022 voordeden in de Nord Stream-gaspijpleidingen. 

De Yi Peng 3 drijft op maandagochtend tussen 08.25 en 09.35 uur stuurloos rond en vervolgt dan zijn reis. Die positie bevindt zich even ten noorden van de plaats waar de Nord Stream-explosies plaatsvonden.

Het is onbekend wat de reden was van het ronddrijven. Het komt wel voor dat zeeschepen onderweg enige tijd geen voortstuwing hebben, bijvoorbeeld voor onderhoud. Woensdag voer rond die plaats een Zweeds mijnenbestrijdingsvaartuig. 

De Yi Peng 3 vertrok vrijdagochtend uit de Russische haven van Oest-Loega in de buurt van Sint Petersburg. Het schip was toen op weg naar Port Saïd in Egypte, waar het op zijn vorige reis ook vandaan kwam. Zweedse autoriteiten zijn een onderzoek naar beide incidenten begonnen. De Duitse minister van Defensie, Boris Pistorius, noemde het maandag onwaarschijnlijk dat twee kabelbreuken binnen 24 uur toeval is en zei uit te gaan van sabotage.

In oktober 2023 werd de gaspijpleiding Baltic Connector tussen Finland en Estland vernield door een Chinees vrachtschip, dat een anker over de zeebodem had gesleept.

Delen

Mail de redactie

De Russische president Vladimir Poetin verlaagde dinsdag formeel de drempel voor de inzet van nucleaire wapens. Is de wereld daarmee een stukje dichter naar de afgrond geschoven? Of is ook dit weer een van vele nucleaire dreigementen van Poetin waar hij geen gevolg aan geeft?

Als het gaat om nucleaire wapens, is het altijd raadzaam om alert te zijn: mocht het onverhoopt tot de inzet van zo’n wapen komen, dan zijn de gevolgen catastrofaal. Maar juist omdat die gevolgen zo groot zijn, is ook de drempel om kernwapens in te zetten hoog.

Om de risico’s in te dammen heeft een aantal kernmachten plechtig verklaard dat ze het voorkómen van een kernoorlog als hun belangrijkste verantwoordelijkheid zien. Vijf kernwapenstaten bevestigden in januari 2022, enkele weken voor de grootschalige Russische invasie in Oekraïne, „dat een nucleaire oorlog niet gewonnen kan worden en nooit gevochten moet worden.”.

De Russische Federatie is een van de ondertekenaars van de verklaring, maar dat heeft president Poetin er niet van weerhouden om Oekraïne en zijn bondgenoten er herhaaldelijk aan te herinneren dat Rusland over kernwapens beschikt. Steeds als het Westen zwaardere wapens aan Oekraïne leverde, dreigde Poetin met escalatie. De aanscherping van de nucleaire doctrine dinsdag volgde vrijwel onmiddellijk op het nieuws van afgelopen weekend dat president Joe Biden de inzet van Amerikaanse langeafstandsraketten op Russisch grondgebied had goedgekeurd.

Poetin kondigde de verandering van de doctrine al aan in september, deze week ondertekende hij het decreet waarmee de wijziging van kracht wordt. In essentie komt het er op neer dat Rusland nucleaire wapens kan inzetten tegen een kernmacht als reactie op een conventionele aanval van een bondgenoot van die kernmacht – lees Oekraïne. Tegelijk wordt de drempel om met nucleaire wapens te antwoorden op conventionele wapens verlaagd. Moest voorheen nog het bestaan van Rusland op het spel staan, nu is een kritieke dreiging genoeg.

De functie van een doctrine

Maar wat is een doctrine precies? Het is, schreef hoogleraar Strategische Studies Phillips P. O’Brien dit najaar, een middel voor afschrikking. „Een doctrine is niet meer dan een instrument van buitenlands beleid dat erop gericht is dat een staat zijn zin krijgt. Het brengt de inzet van nucleaire wapens niet dichterbij.” Het is de leider die bepaalt wanneer kernwapens ingezet worden, niet de doctrine.

De doctrine wekt de suggestie dat Poetin automatisch gedwongen zal zijn om bij een bepaalde aanval bepaalde stappen te zetten. Maar dat is onzin, stelde Tom Nichols, redacteur van The Atlantic, die een boek op zijn naam heeft staan over de militaire doctrines van de Sovjet-Unie. Poetin wil dat men gelóóft dat hij niet anders kan.

In de Sovjet-tijd had Moskou doctrines nodig om ideologische debatten te voeren. Maar Poetins regime is geen ideologisch regime. Het is een schurkenregime, schreef Nichols op X, dat kan doen en laten wat het wil: „‘Doctrine’ is wat Poetin op een bepaald moment wil”. Het is alsof [de fictieve mafiabaas] Tony Soprano een ‘doctrine’ zou hebben om zijn familie te runnen, aldus Nichols.

Kernwapenspecialist Hans Kristensen van de Federation of American Scientists houdt het erop dat de aanpassing van de doctrine niet meer is dan een manier om aandacht te trekken. „De herhaaldelijke nucleaire waarschuwingen en de recente verbale verlaging van de drempel voor de inzet van nukes zijn een bijna wanhopige poging om serieus genomen te worden”, schreef hij deze week op Bluesky.

Ook al is een doctrine niet wat het lijkt te zijn, het maakt Poetin er niet minder gevaarlijk of onberekenbaar op. Er zijn twee redenen waarom kernwapenspecialisten de inzet van kernwapens nu niet heel waarschijnlijk vinden. Moskou’s beschermheren in Beijing hebben Poetin uitdrukkelijk gewaarschuwd tegen het gebruik van kernwapens. Bovendien hebben de Verenigde Staten heel duidelijk gemaakt dat Rusland de inzet van een kernwapen duur zou komen te staan. Maar honderd procent uitsluiten kun je het op lange termijn niet, zeker als de oorlog voortduurt en verder escaleert.

Het Witte Huis reageerde dinsdag koel. „Dit is meer van dezelfde onverantwoordelijke retoriek van Rusland die we al twee jaar zien.” De VS zagen geen aanleiding om hun doctrine of nucleaire houding aan te passen, omdat ook Rusland zijn ‘nuclear posture’ niet heeft herzien.

Delen

Mail de redactie