PVV-minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie) heeft woensdagochtend hard uitgehaald naar coalitiepartners VVD en NSC, die haar deze week verweten niet snel genoeg te werken aan een strenger asielbeleid. „Laat maar kletsen”, zei Faber over VVD-leider Dilan Yesilgöz. En NSC is volgens Faber een partij „die leeft in een papieren werkelijkheid”.
Met het verwijt richting Faber reageerden VVD en NSC op de asiel- en migratieplannen die PVV-leider Geert Wilders maandag opnieuw lanceerde. Wilders wil heronderhandelen met de coalitie over bijvoorbeeld het sluiten van de grenzen en het blokkeren van gezinshereniging. VVD en NSC op hun beurt vinden dat het eerst aan asielminister Faber is om haar asielnoodmaatregelenwet en tweestatusstelselwet door de Tweede en Eerste Kamer te loodsen.
Lees ook
Wilders’ eisen voor strenger asielbeleid blijken vooral ‘opgewarmde’ en nauwelijks haalbare plannen
‘Grote broek’
„Ik vind dat de VVD en veel te grote broek aan trekt op dit punt”, zei Faber bij de inloop van de wekelijkse ministerraad in het Catshuis tegen aanwezige media. „Zij hebben decennialang de boel uit de hand laten lopen. Ik zie dat ook in het beleid. (…) Ze hebben overal een oogje dichtgeknepen.”
Over haar voorganger, voormalig VVD-staatssecretaris van Asiel en Migratie Eric van der Burg, zei Faber: „We hadden een staatssecretaris die zei: hoe meer asielzoekers hoe, beter. Dat is net zoiets als: Wir schaffen das. Dat is natuurlijk niet echt een afschrikwekkende werking.”
„In 2023 was een op de twaalf inwoners in Nederland een ‘Rutte-migrant’”, zei Faber ook, met een verwijzing naar het boek Migratiemagneet Nederland van Jan van de Beek. „We zitten in feite op de ruïnes van Rutte zo langzamerhand, qua asiel.”
Over de andere coalitiepartner NSC zei Faber: „NSC is een partij die leeft in een papieren werkelijkheid.” Als voorbeeld noemde ze de oproep van negen EU-landen om criminele vreemdelingen makkelijker te kunnen uitzetten, die het Nederlandse kabinet tot haar spijt niet heeft ondertekend. „Dat is door NSC geblokkeerd, daarom wil de minister-president niet ondertekenen.”
‘Vreemde woorden’
NSC-minister Judith Uitermark van Binnenlandse Zaken reageerde verrast op de uitspraken van Faber. „Zo”, zei ze tegen de journalisten. „Dat zijn wel een beetje vreemde woorden, ja.” Ook infrastructuurminister Barry Madlener noemde de uitspraken van zijn partijgenoot Faber „ferm”.
Op de vraag of Faber zich nog gesteund voelt door de coalitie, zei ze zelf: „Nou, dat gaat soms wel eens door mijn gedachten, ja. Kijk, ik wil graag gewoon vooruit. Maar als ik dan hoor dat bijvoorbeeld mevrouw Yesilgöz zegt van: Faber die moet aan het werk, en dit en dat en zus en zo, of die begint een beetje te lachen in allerlei praatprogramma’s; dat mag. Maar het is niet bemoedigend, natuurlijk. Nou ja, ik denk: laat maar kletsen. Ik diesel gewoon door.”
Lees ook
Lees de analyse Wilders wil het in Den Haag weer over migratie laten gaan. Maar tegen welke prijs?
Rúnar Sigurgeirsson kan wel onder het gras kruipen van ellende. De verdediger van Willem II staat hopeloos in de weg als zijn keeper Thomas Didillon een voorzet matig verwerkt. Via de IJslander ploft de bal in de eigen goal. Het staat tien minuten na rust 1-1 en Telstar leeft weer. En dat terwijl de Tilburgers de wedstrijd in de eerste helft helemaal onder controle leken te hebben, nadat ze met 0-1 waren voorgekomen.
Vooraf was de vraag voor welke ploeg de zenuwen het zwaarst zouden wegen. SC Telstar, een van de kleinste clubs uit de eerste divisie, kan voor het eerst in bijna een halve eeuw promoveren naar de Eredivisie. De zevende plek en deelname aan de playoffs waren al een prestatie op zich voor Telstar. ADO Den Haag en FC Den Bosch werden overtuigend uitgeschakeld, waardoor nu de Eredivisie lonkt. Een spandoek aan de tribune met de tekst ‘wat een seizoen!’ toont dat het in Velsen-Zuid eigenlijk al niet meer stuk kan.
Bij Willem II is er vooral veel te verliezen. De club uit Tilburg had een alleszins redelijke eerste seizoenshelft, maar beleefde een rampzalige hervatting van de competitie. Zaterdag wist Willem II ternauwernood te winnen van FC Dordrecht – het was de eerste overwinning van het kalenderjaar 2025. De ‘veldbestorming’ van supporters die volgde, werd buiten Tilburg met enig hoongelach ontvangen. Er moest immers nog een horde genomen worden: een tweeluik tegen Telstar.
Veiligheid
Voorafgaand aan de wedstrijd gaat het veel over de hoog opgeschroefde veiligheidsmaatregelen rond het stadion. Er is veel politie-inzet en rondom het stadion zijn op veel plekken beveiligers in gele hesjes te zien. “Kan iemand mij uitleggen wat de meerwaarde is van de hekken bij de tweede ingang?” schalt het door de portofoon van een van de vele beveiligingsmedewerkers buiten het stadion. Het is allemaal nieuw voor de club uit Velsen-Zuid; slechts een voorproefje van wat er gaat gebeuren bij daadwerkelijke promotie naar de Eredivisie.
Lees ook
Het stadion van Telstar is nog niet klaar voor de Eredivisie: ‘Maar sportief gezien komt promotie nooit te vroeg’
De maatregelen zijn er niet voor niets. Na de halve finales van de play-offs tegen FC Den Bosch, gewonnen door Telstar, betraden enkele tientallen supporters van beide ploegen het veld en raakten daar slaags. Om dit soort taferelen te voorkomen is het zicht van het uitvak op de tribunes van de thuisploeg donderdag afgeschermd met een zwart doek. Ook werd de afgelopen dagen een hek voor het uitvak geïnstalleerd om de supporters binnen het vak te houden.
Aanval op aanval
Vanaf de aftrap lijkt Willem II vooral te zijn afgereisd om op de counter te spelen. Telstar probeert de aanval te zoeken en komt op een eerste serieuze kans. De voorzet Mees Kaandorp kan door Yousseff El Kachati niet worden verzilverd. Na een kwartier spelen is het ineens 0-1 door een goal van Ringo Meerveld, waarop Willem II achterover gaat leunen en Telstar tot de rust het spel laat maken.
In de tweede helft werpt Telstar de schroom van zich af. Met aanvalsgolf op aanvalsgolf, ook na de gelijkmaker, combineert de ploeg uit Velsen soepel en is het meermaals gevaarlijk voor de goal van Willem II. Het publiek scandeert bij elke vrije trap of inworp de voornaam van clubtopscorer Yousseff El Kachati, met negentien doelpunten dit seizoen de smaakmaker van Telstar. Of zijn club zondag nou promoveert of niet, El Kachati lijkt volgend seizoen zeker van een plek in de Eredivisie.
Plots is daar het moment waar het hele stadion op wacht. Een steekbal van Danny Bakker stuurt El Kachati weg. Die neemt de bal mee, kijkt een keer en ramt de bal achter Didillion: 2-1 voor Telstar, met minder dan een half uur te spelen.
Op de tribunes gaan veel supporters na de goal niet meer zitten. Het zal toch niet? “Ik weet niet wat ik meemaak” schreeuwt een supporter naar zijn buurman.
Bij de late 2-2 van invaller Emilio Kehrer smoort het gejuich en het gezang op de tribunes. Het is tevens de eindstand, waardoor het zondagavond in Tilburg voor Telstar allesbehavle kansloos is.
Het zou zomaar kunnen dat de ongeveer vijfduizend supporters hun stadion over een paar maanden niet meer terug kennen. Promotie naar de Eredivisie zou betekenen dat Telstar de kunstgrasmat moet vervangen voor natuurgras. Ook is er een grote verbouwing nodig om het stadion Eredivisie-waardig te maken. “Wie weet wat we hier allemaal gaan meemaken volgend seizoen”, besluit de stadionspeaker. Zondag is de return in Tilburg.
Wie in Nijmegen op de bus wacht, ziet binnenkort geen reclame meer voor vliegvakanties, cruises of benzineauto’s. De gemeenteraad nam woensdagavond een motie aan om fossiele reclame te weren uit de publieke ruimte. Om dit mogelijk te maken, vraagt de gemeenteraad het college om de regels van de openbare ruimte, de APV, aan te passen. „We willen dat onze stad geen podium meer biedt aan reclame die het klimaat schaadt” zegt raadslid Eline Lauret (Partij voor de Dieren), samen met GroenLinks en CDA initiatiefnemer van de motie.
Want reclames voor fossiele producten of diensten, zegt Lauret, „stimuleren aankopen die de klimaatcrisis verergeren”. Dit verbod gaat nadrukkelijk niet over het verbieden van die producten, zegt ze, maar over het maken van reclame ervoor. „Vliegen is legaal, net als benzine tanken of gas verbruiken. Maar Nederland en ook Nijmegen hebben afgesproken de CO2-uitstoot drastisch te verminderen. Dan moet je dat ook gaan doen.”
Zolang fossiele producten massaal gepromoot worden, wordt er niet voldoende verduurzaamd. Het houdt innovatie van de sector tegen
In een tweede motie heeft de raad de gemeente gevraagd om een verbod voor te bereiden voor reclame van vlees, zuivel en eieren uit de niet-biologische veehouderij en voor vis, omdat die producten ook bijdragen aan klimaatverandering. „Dat was de grootste verrassing”, zegt Lauret, „dat ook deze motie een meerderheid kreeg.”
Het besluit van Nijmegen past in een bredere beweging. Eerder besloten onder meer Amsterdam (als eerste ter wereld) en Haarlem al om fossiele reclames te weren uit het straatbeeld, door in nieuwe contracten als eis te stellen dat er geen fossiele advertenties meer worden vertoond. Den Haag, Utrecht, Delft en nu Nijmegen gooien het over een andere boeg: door het aanpassen van de APV. In Den Haag leidde dat tot een rechtszaak, aangespannen door reisbrancheorganisatie ANVR en reisaanbieder TUI. Zij stelden dat het verbod in strijd was met de vrijheid van meningsuiting. Maar de rechter gaf de gemeente in april gelijk: overheden mogen reclame beperken, mits dat goed wordt onderbouwd en proportioneel gebeurt.
Tabaksfabrikanten mogen niet adverteren in Nederland. Dat heeft effect
Dat juridische groene licht is een opsteker voor Den Haag en voor burgerinitiatief Reclame Fossielvrij, dat sinds 2019 ijvert voor een landelijk verbod op fossiele reclame. „Als je ergens vanaf wilt omdat het gevaarlijk is, zoals van fossiele brandstoffen, moet je stoppen met het promoten ervan”, zegt oprichter Femke Sleegers, die onder andere lokale partijen ondersteunt die dit onderwerp willen agenderen. „Met tabak is dat ook gebeurd. Tabaksfabrikanten mogen niet adverteren in Nederland. Dat heeft effect.”
Wetenschappers
De roep om een verbod komt niet alleen uit de politiek of uit activistische hoek. Ook wetenschappers waarschuwen dat fossiele reclame directe invloed heeft op consumentengedrag én op hoe mensen denken over wat normaal is. Zo laat een recente studie in Naturezien dat lokale verboden van fossiele reclame meer doen dan alleen directe consumptie verminderen: ze veranderen hoe we denken over fossiele energie. Het beperken van reclame, een ogenschijnlijk kleine maatregel, kan een groot effect hebben. Als de publieke opinie kantelt, schrijven de onderzoekers, voelen bedrijven en politici zich sneller geroepen om duurzame keuzes te maken.
Mensen worden elke dag blootgesteld aan honderden, soms duizenden reclameboodschappen
Een groep Nederlandse wetenschappers betoogde in 2023 in een advies aan de Tweede Kamer al dat een verbod op fossiele reclame essentieel is om een duurzame transitie in gang te zetten en te versnellen. Daarbovenop zijn nog veel meer maatregelen nodig, stelden zij.
Mensen worden elke dag blootgesteld aan honderden, soms duizenden reclameboodschappen. Van bushokje tot supermarkt, van instastory tot snelwegmast. Volgens onderzoek van onder andere TNO, de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) beïnvloeden deze prikkels niet alleen individueel gedrag, maar ook onze gezamenlijke normen: wat we als normaal, wenselijk en succesvol beschouwen. Reclame die fossiele producten aanprijst – zoals verre vliegvakanties of grote auto’s – draagt zo bij aan het in stand houden van een consumptiepatroon dat volgens wetenschappers niet houdbaar is.
„De reisbranche speelt daar een grote rol in”, zegt Eke Eijgelaar, onderzoeker duurzaam toerisme aan Breda University of Applied Siences. Samen met twintig andere toerisme-onderzoekers deed hij een publiek statement ter ondersteuning van een reclameverbod in Den Haag. „Reclame voor vlieg- en cruisereizen stuurt gedrag in die richting, zo blijft dat de norm. Maar zolang fossiele producten massaal gepromoot worden, wordt er niet voldoende verduurzaamd. De uitstoot van de reisbranche stijgt zelfs. Het houdt innovatie van de sector tegen.”
Bushokjes
In Nederland is de publieke ruimte voor een belangrijk deel in handen van gemeenten. Zij bepalen zelf wat er op de schermen, bushokjes en reclamezuilen in hun beheer wordt vertoond. Daar zit ruimte voor lokaal beleid – en daar blijkt behoefte aan. „We hebben ineens de wind mee”, zegt Sleegers. Of ze dat opmerkelijk vindt, met een klimaatkritische regering? „Het laat juist zien hoeveel draagvlak er wél is voor klimaatbeleid in Nederland”, zegt ze. „Daarom zou het eigenlijk landelijk geregeld moeten worden.”
Wat valt er precies onder fossiele reclame? Dat is soms nog onderwerp van debat, maar de meeste definities zijn helder: reclame voor fossiele brandstoffen (zoals aardgas), luchtvaart, cruises, benzine- en dieselauto’s en energieleveranciers die sterk afhankelijk zijn van fossiel. Ook misleidende duurzaamheidscampagnes van bijvoorbeeld luchtvaartmaatschappijen of oliebedrijven vallen er vaak onder. Gemeenten gebruiken steeds vaker een lijst met voorbeeldcategorieën, gebaseerd op de richtlijnen van Reclame Fossielvrij.
Intussen bereiden wetenschappers een nieuwe stap voor. Onder hen is een petitie voor een landelijk verbod in omloop, gericht aan politiek Den Haag, waarin ze pleiten voor een wettelijk verbod op fossiele reclame. Het moment van indienen is nog niet bekend. „Je ziet dat wereldwijd steeds meer gemeenten de wetenschappelijke inzichten omarmen en zelf om strenger klimaatbeleid vragen,” zegt Sleegers. „Onderzoek laat zien dat er veel draagvlak is in Nederland. Dit is laaghangend fruit. Het hoeft alleen geplukt te worden.”
Lees ook
Verbied álle reclame in de openbare ruimte, niet alleen de fossiele
Voor de inwoners van Zwitserse dorpjes gelegen in de vallei van het Lötschental zijn de zorgen nog niet voorbij. Woensdag verdween een van de plaatsen, Blatten, onder een stroom van ijs, modder en puin nadat een stuk gletsjer afbrak. Dat veroorzaakte een grote lawine.
Het puin dat met de lawine mee naar beneden is gekomen, heeft de rivier de Lonza geblokkeerd. Een berg stenen en puin strekt zich uit over een lengte van twee kilometer langs de rivier. Het water hoopt zich op, het risico op overstromingen neemt in rap tempo toe. De autoriteiten hebben de noodtoestand uitgeroepen.
Het meer wordt „steeds groter”, zegt een lokale ambtenaar die verantwoordelijk is voor het beheer van natuurrampen aan persbureau AFP. Vanwege het rijzende water zijn er woensdag al zestien inwoners geëvacueerd uit de twee stroomafwaarts gelegen plaatsen Kippel en Wiler.
De situatie in het gebied is op dit moment nog te instabiel om het gebied te betreden, laten de autoriteiten van het kanton Wallis donderdag weten. Wel is preventief een kunstmatige dam opengebroken om het water te beheersen dat door de blokkade is teruggedreven. Indien het water over de dam stroomt, worden de inwoners van de gehele vallei geëvacueerd.
Het gevreesde rampscenario
Woensdag werd het Lötschental geconfronteerd met het rampscenario waar al vijfendertig jaar voor gevreesd werd. Een groot deel van de Birch-gletsjer brak af, waardoor meer dan 3,5 miljoen kubieke meter ijs, steen en sneeuw afstruinde op het dorpje Blatten. Dankzij een preventieve evacuatie waren de driehonderd inwoners van het dorp al in veiligheid gebracht. Een 64-jarige man is als vermist opgegeven. De lawine verwoestte 90 procent van de huizen.
Al sinds de jaren negentig wordt de gletsjer nauwlettend in de gaten gehouden wegens groeiend instortingsgevaar. Door klimaatverandering smelten gletsjers in de Alpen steeds sneller, wat kan leiden tot het afbreken van een deel van het ijs. De directe aanleiding van de ramp is vermoedelijk een aardverschuiving geweest van de nabijgelegen berg Kleiner Nesthorn. Een week voor de ramp stortte een deel van de oostelijke bergkam van de bijna vierduizend meter hoge berg naar beneden, en belandde er twee tot drie miljoen kubieke meter rotsmateriaal op de gletsjer. Volgens lokale media bezweek deze onder het gewicht van de stenen.
Gletsjers
Het is niet de eerste keer dat een dergelijke ramp zich voordoet in Zwitserland. In juni 2023 stortten miljoenen kubieke meters rotswand op het dorpje Brienz. De nachtelijke lawine miste het dorp op een haar en kwam tot stilstand in de buurt van de plaatselijke school. Er raakten geen bewoners gewond.
De gemene deler van de twee natuurrampen in de Alpen is volgens experts de opwarming van de aarde. Door de verandering in temperatuur smelten de gletsjers, ontdooit de permafrost in de bergen en worden de rotsen in de bergwanden instabiel.
Gletsjers zijn een uitstekende graadmeter van de opwarming van de aarde, schrijft de BBC. In een stabiel klimaat blijven ze ongeveer dezelfde grootte, waarbij ze ongeveer evenveel ijs winnen door sneeuwval als ze verliezen door smelten. De afgelopen twintig jaar krimpen de gletsjers wereldwijd massaal.
Berggletsjers – bevroren rivieren van ijs – hebben in de afgelopen vijfentwintig jaar maar liefst 5 procent van hun ijs verloren. In de Alpen, waar de meeste gletsjers van Europa zijn gelegen, verdween in 2023 4 procent van de gletsjers. Het jaar daarvoor namen de berggletsjers daar ook al met 6 procent af.
Lees ook
De driehonderd inwoners van het Zwitserse bergdorpje Blatten waren eerder al uit voorzorg geëvacueerd.
