Na een proces van twaalf jaar krijgt de Amerikaanse klimaatwetenschapper Michael Mann, die bekend werd door zijn grafiek die de hockeystick wordt genoemd, gelijk in een rechtszaak wegens smaad tegen hem. In 1998 publiceerde de klimaatwetenschapper een grafiek die de temperatuur van de aarde tijdens de afgelopen honderden jaren op het noordelijk halfrond weergeeft. Als een liggende (ijs)hockeystick is de lijn eerst praktisch stabiel en schiet vervolgens, in de twintigste eeuw, sterk omhoog.
In 2012 beschuldigden twee mannen de klimaatwetenschapper van fraude. Een van hen vergeleek het werk van Mann zelfs met dat van een American footballcoach die kinderen misbruikte. Vorige week bepaalde de jury van een rechtbank in Washington DC dat de bloggers ruim een miljoen dollar (935.000 euro) schadevergoeding moeten betalen aan Mann.
„Ik hoop dat dit vonnis de boodschap geeft dat het valselijk aanvallen van klimaatwetenschappers geen vrijheid van meningsuiting is”, schreef Mann in een verklaring op X.
Veel gedoe over grafiek
In 1998 deelde Mann, toen onderzoeker verbonden aan Pennsylvania State University, de hockeystick samen met zijn collega’s in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Zoals gewoonlijk in de wetenschap ging de publicatie door een zogeheten peerreview: de anonieme controle van vakgenoten vóór publicatie. In Nature ging de reconstructie terug tot het jaar 1400. In een nieuwe publicatie uit 1999 in Geophysical Research Letters rekenden Mann en zijn collega’s terug tot het jaar 1000. De invloed van de mens is duidelijk te zien in de grafieken. De temperatuur stijgt snel na de industriële revolutie, toen mensen grootschalig broeikasgassen begonnen uit te stoten.
De hockeystick werd al snel een symbool voor de door de mens veroorzaakte klimaatverandering. Onder andere het IPCC, het wetenschappelijk klimaatbureau van de Verenigde Naties, nam de grafiek over.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data111601574-e8f5b4.jpg|https://images.nrc.nl/peeOHwpBF88wxkB7ki4WzernyTg=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data111601574-e8f5b4.jpg|https://images.nrc.nl/bTEVXsvbl56lPc9d3oby3HvfEFw=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data111601574-e8f5b4.jpg)
De hockeystickcurve van Michael Mann, die de temperatuurstijging op aarde toont.
De grafiek zorgde ook voor veel gedoe. Onder vakgenoten is discussie geweest over de statistische methode die Mann en zijn collega’s gebruikten. Andere klimaatwetenschappers vonden de jaarringen van bomen waar Mann zich op baseerde niet geschikt voor een temperatuurreconstructie. Maar de kritiek die de afgelopen twaalf jaar in de rechtbank werd besproken, kwam niet van vakgenoten, maar van klimaatontkenners.
In 2009 werden e-mails die Mann met vakgenoten had uitgewisseld illegaal gelekt. Critici beweerden dat in de e-mails aanwijzingen stonden dat Mann en zijn collega’s klimaatgegevens hadden gemanipuleerd. Ze zouden data hebben achtergehouden en bewerkt. Hard bewijs daarvoor is nooit gevonden. De studies in Nature en Geophysical Research Letters zijn niet teruggetrokken.
Misbruik door coach
Dat weerhield Rand Simberg er niet van om in 2012 in een blogpost Mann aan te vallen. Deze Simberg werkte toen bij de libertaire denktank Competitive Enterprise Institute (CEI). Hij vergeleek Manns werk met dat van voormalig footballcoach Jerry Sandusky, die is veroordeeld voor kindermisbruik „Je zou kunnen zeggen dat Mann de Jerry Sandusky van de klimaatwetenschap is”, schreef Simberg. „Behalve dat hij in plaats van kinderen te misbruiken, data heeft misbruikt en gemarteld.” De auteur Mark Steyn beschuldigde Mann daarnaast van fraude in het conservatieve tijdschrift National Review.
In 2012 klaagde Mann het tweetal, CEI en National Review aan voor smaad. Naar eigen zeggen liep hij subsidies en samenwerkingen mis en had hij last van reputatieschade.
Eerder had de rechtbank gezegd dat de twee uitgevers niet aansprakelijk konden worden gesteld. Maar nu, in een vier weken durend proces, oordeelde de rechtbank dus dat de auteurs wél aansprakelijk zijn. Simberg moet 1.000 dollar betalen aan Mann, en Steyn een miljoen.
Manns advocaat noemde het vonnis een grote overwinning „voor de waarheid en voor wetenschappers overal ter wereld die hun leven wijden aan het beantwoorden van essentiële wetenschappelijke vragen die van invloed zijn op de menselijke gezondheid en de planeet”.
