De zonnebloemen zijn verdwenen. Ze hebben plaatsgemaakt voor een eindeloze vlakte met zand en grind, doorsneden door heuvels en geulen. Vrachtwagens rijden af en aan, bulldozers verplaatsen grind. Straaljagers en helikopters vliegen laag over.
Generaal Nicolae Cretu, basiscommandant en helikopterpiloot, rijdt met de bezoekers over de zandvlakte naast luchtmachtbasis Mihail Kogalniceanu en legt uit wat er wordt gebouwd. Hier komt de tweede landingsbaan, 3,5 kilometer lang, geschikt voor alle vliegtuigen waar de NAVO over beschikt. Dat casco daar wordt de verkeerstoren. En daar komen alle voorzieningen voor MWR, Morale, Welfare and Recreation.
Op dit bouwterrein in het zuidoosten van Roemenië verrijst de grootste NAVO-basis van Europa, aan de oostzijde van de alliantie. Negen maanden geleden begon de bouw, in 2040 moet de basis operationeel zijn. Met een oppervlakte van drieduizend hectare en voorzieningen – winkels, scholen, een ziekenhuis – voor tienduizend militairen wordt de basis groter dan Ramstein in Duitsland.
Cretu leidt de uitbreiding van Mihail Kogalniceanu, gebouwd tijdens de Koude Oorlog. De Amerikanen zitten er sinds 1999, en gebruikten de basis voor vervoer van materieel en mensen naar Irak en Afghanistan. Er is al een vliegveld met een lange landingsbaan, voor gedeeld militair en civiel gebruik. De naam komt van het dorp pal naast de basis, en oorspronkelijk van een 19de eeuwse politicus. Buitenlandse militairen op de basis – van roulerende missies uit de NAVO-landen – geven de voorkeur aan de afkorting MK Air Base of alleen MK.
Lopend over de landingsbaan in wording wijst Cretu op de strategische voordelen van de locatie. Ingeklemd tussen autowegen, met de snel groeiende haven van Constanta dertig kilometer verderop. Oekraïne is dichtbij; Odesa is driehonderd kilometer naar het noorden, Sevastopol op de door Rusland bezette Krim is vierhonderd kilometer. De Zwarte Zee, zowel op het water als in de lucht een potentieel strijdtoneel tussen Rusland en de NAVO, is vlakbij. Dat luchtruim kan uitstekend worden beschermd vanuit MK, zegt Cretu. Immers: „Geografie bepaalt de geschiedenis.”
Foto’s Andrei Pungovschi
Verschuiving van VS
Een andere cruciale factor is Donald Trump. De Amerikaanse president wil een minder prominente rol voor de VS binnen de NAVO, en een verschuiving van Amerikaanse aandacht van Europa naar de Indo-Pacific. Die verschuiving werd bevestigd door defensieminister Pete Hegseth, bij zijn eerste bezoek aan Brussel op 12 februari. Europa is verantwoordelijk voor de veiligheid van Europa en Oekraïne, aldus Hegseth. Nationale defensie-uitgaven van NAVO-landen moeten van 2 naar 5 procent van het bbp, vindt de Amerikaanse regering.
Onder Trump staat de naoorlogse infrastructuur voor Europese veiligheid op losse schroeven. De Amerikaanse bijdrage aan de verdediging van de Europese oostgrens, met afschrikking door fysieke aanwezigheid als leidend principe, is niet langer vanzelfsprekend. Trump speculeert openlijk over de mogelijkheid om Amerikaanse militairen terug te trekken uit Oost-Europa.
Daar is een concreet voorstel voor, meldde de Amerikaanse zender NBC vorige week, op basis van gesprekken met zes anonieme betrokkenen. Het Pentagon zou overwegen om de helft van de twintigduizend Amerikaanse militairen die na de Russische invasie van Oekraïne in de Baltische landen, Polen en Roemenië werden gestationeerd, terug te trekken. Geen sprake van, zei NAVO-bevelhebber Christopher Cavoli, die ook leiding geeft aan de Amerikaanse militairen in Europa, in een reactie op dat nieuws. Eenheden worden verplaatst binnen Europa, maar „de cruciale locaties waar we nu militairen hebben is waar ik van plan ben om te ze laten blijven”. Verspreid over Europa zijn nu circa tachtigduizend Amerikaanse militairen gestationeerd. Ruim tweeduizend daarvan verblijven in Roemenië.
Foto Andrei Pungovschi
Foto Andrei Punguvschi
Foto’s Andrei Pungovschi
Geruststellende woorden volgden ook op het nieuws, eveneens van vorige week, dat de VS militairen en materieel weghalen uit Rzeszóv in het zuidoosten van Polen. Die stad, en dan met name vliegveld Jasionka, heeft zich ontwikkeld tot hét logistieke knooppunt voor transport van westerse wapens naar Oekraïne. Poolse politici haastten zich om te verklaren dat het een eerder geplande operatie betreft. Officieel is het een verplaatsing naar andere locaties in Polen, niet het begin van de Amerikaanse terugtrekking van de oostflank van de NAVO.
Net als bij veel andere zaken zijn Trumps plannen op dit gebied onduidelijk. Een NAVO-woordvoerder in Brussel over het risico van Amerikaanse terugtrekking: „We staan in nauw contact met alle bondgenoten om te garanderen dat verplaatsingen gecoördineerd plaatsvinden. Zo kunnen ze NAVO-missies niet onterecht beïnvloeden.”
Nummer 10 van NAVO
Ook generaal Cretu wil niet veel kwijt over de nieuwe Amerikaanse koers. „Het is niet mijn taak om over de VS te praten.” Wel weet hij zeker dat er geen gevolgen zullen voor de uitbreiding van MK Air Base. Het besluit daarvoor stamt uit 2018, is goedgekeurd door het Roemeense parlement en in overeenkomsten vastgelegd. „We werken op basis van regels en afspraken, niet op basis van meningen.” In 2024 gaf Roemenië 2,25 procent van het bbp uit aan defensie, nummer tien op de ranglijst van de 32 NAVO-landen.
Roemenië is belangrijk voor de NAVO, en Nederland is actief in Roemenië. De vier internationale battlegroups in Polen, Estland, Letland en Litouwen werden in 2022 uitgebreid met nog eens vier legereenheden in Slowakije, Hongarije, Roemenië en Bulgarije. Landen leveren tijdelijke bijdragen, met oefenen en afschrikken als doelen. Naast deze battlegroup in Cincu in Centraal-Roemenië is er een door Nederland opgezet F-16 trainingscentrum in Fetesti en verzamelen Nederlandse MQ-9 Reapers (onbemande vliegtuigen) inlichtingen vanaf luchtmachtbasis Campia Turzii. In het zuiden van Roemenië, op NAVO-basis Deveselu, hebben de VS een luchtafweersysteem voor ballistische raketten. Het andere systeem staat in Polen.
Lees ook
Lees ook deze reportage over Nederlandse militairen in Roemenië
De belangrijkste taak van MK Air Base is Air Policing, de bescherming van het NAVO-luchtruim. Op dit moment gebeurt dat met Roemeense F-16’s en vier Italiaanse Eurofighter Typhoons – de laatste vliegen in duo’s over het bouwterrein. MK wordt een belangrijke hub voor luchtmachtmissies aan de oostflank, zegt de NAVO-woordvoerder. En het precieze strategische doel? „De uitbreiding toont NAVO’s betrokkenheid bij de bescherming van de regio en betekent een versterking van ons afschrikkingsbeleid.”
Neergestorte drones
Volgens generaal Cretu waren er in 2024 geen incidenten met schendingen van het Roemeense luchtruim, in het gebied waar hij verantwoordelijk voor is. Opvallend is de terughoudende reactie van de Roemeense autoriteiten op diverse incidenten waarbij Russische drones op Roemeens grondgebied, bij de grens met Oekraïne, neerstortten. Pas eind februari nam het Roemeense parlement een wet aan die het mogelijk maakt om zulke drones in het Roemeense luchtruim neer te schieten.
Foto’s Andrei Pungovschi
Hand in hand met de belangrijke rol binnen de NAVO gaat steun aan Oekraïne. Roemenië steunt het buurland op verschillende manieren: opvang van vluchtelingen, wapenleveranties, hulp bij graanexport over water. Daarover praten doet Roemenië – anders dan bijvoorbeeld Polen – niet. Wie er in Boekarest naar vraagt krijgt verschillende verklaringen. We zijn nu eenmaal bescheiden, zegt de een. Het is uit angst voor Rusland, zegt een ander. Of uit angst om de onvrede van extreemrechtse kiezers over de huidige regering aan te wakkeren.
Sinds dertig jaar – in de eerste vijf jaar na de val van de communistische dictator Ceausescu was Roemenië nog zoekende – is de Roemeense loyaliteit jegens NAVO, VS en EU onbetwist. De schrik was dan ook groot toen de extreemrechtse presidentskandidaat Calin Georgescu eind vorig jaar de eerste ronde van de presidentsverkiezingen won. Georgescu steunt Moskou, is tegen Roemeense steun aan Oekraïne en sceptisch over de NAVO. De verkiezingen werden door het Constitutioneel Hof ongeldig verklaard wegens buitenlandse inmenging. Op 4 mei zijn de nieuwe presidentsverkiezingen.
Georgescu is inmiddels uitgesloten van deelname, maar de politieke onrust in het land is nog niet voorbij. Een andere extreemrechtse kandidaat leidt de peilingen. NAVO maakt zich geen zorgen over een mogelijke koerswijziging in Roemenië, zegt de woordvoerder: „We zijn een alliantie van 32 democratieën, allemaal met een andere geografie, geschiedenis en politieke situatie. NAVO werkt al 75 jaar succesvol samen met veel verschillende leiders en dat zullen we blijven doen.”
