Als je met een gebroken been thuis zit, of anderszins lichamelijk ziek bent, is de kans groot dat mensen je proberen op te beuren door je een beterschapskaartje te sturen. Word snel beter, we denken aan je! Het wemelt in winkels van zulke beterschapskaartjes. Maar als je psychische problemen krijgt, bij voorbeeld een depressie of burnout, dan blijven zulke kaartjes vaak uit.
Dat is eigenlijk heel jammer, vindt cabaretière Marjolijn van Kooten. Want ook dan kan je zo’n teken van medeleven juist goed gebruiken. „Ik heb het verschil zelf heel sterk gemerkt,” vertelt ze aan de telefoon. „Toen ik een longontsteking had, kreeg ik veel kaartjes. Toen ik een hernia had, kwamen mensen voor me stofzuigen, en boden ze aan boodschappen te doen. Dat was heel fijn, want dat kon ik niet. Maar ik had eerder last gehad van depressie en paniekaanvallen en toen kon ik ook de deur niet uit. Maar toen werd veel minder gevraagd: kan ik je helpen, wat heb je nodig? Terwijl: toen ik een longontsteking had, kwam mijn leidinggevende aan mijn bed zitten!”
Van Kooten besprak dat grote verschil in onze kaartjes-sturen-cultuur bij fysieke en psychische aandoeningen met psychiater Christiaan Vinkers. Ze concludeerden samen dat het tijd was voor psychische-beterschapskaarten. Een steunbetuiging helpt mensen met psychische problemen – de helft van alle Nederlanders krijgt daar ooit last van, blijkt uit recent onderzoek.
Als er speciale kaarten voor bestaan, verlaagt dat hopelijk de drempel voor de bezorgde omgeving. „Want ik denk echt niet dat het onwil is, dat mensen dan vaak niet reageren”, zegt Van Kooten. „Het is ongemak, denk ik. Het is niet dat mensen niet met je meeleven. Kijk, je kunt natuurlijk ook een gewoon kaartje sturen, maar dit is wel een manier om er extra aandacht voor te krijgen.”
Zodoende ontstond het project Mentaal op de kaart , een website waar je kaarten kunt sturen aan mensen met een mentale aandoening. Kaarten met teksten als: „Ik denk aan je” en „Het is oké om even niet oké te zijn.” En de vraag: zullen we wandelen, koffie drinken? – met daarbij de mededeling: „App me waar je aan toe bent.” Kunstenaar en basisarts psychiatrie Hanneke ten Hag ontwierp de kaarten. Om de kosten hoef je het niet te laten: wie krap bij kas zit, kan via mentaal.opdekaart.nl/landing zelfs gratis een psychisch-beterschapskaartje versturen.
Lancering op ‘Blue Monday’
Op ‘Blue Monday’, de derde maandag in januari die als marketingstunt ooit benoemd is als somberste dag van het jaar, presenteerde Marjolijn van Kooten het project in de Kleine Komedie in Amsterdam. Ze speelde stukken uit haar eerdere voorstellingen (psychiatrisch cabaret zoals ze het noemt) over haar eigen depressie en paniekaanvallen. Sjors van der Panne en Maarten Ebbes zongen liedjes, Roos van Rijswijk las voor, en de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema lanceerde in een videoboodschap de Mentaal op de kaart-website. Daarop staan de kaartjes, en op de site van kennisplatform ‘De jonge psychiater’ staan nog extra tips van ervaringsdeskundigen. Bijvoorbeeld: „Je hoeft geen adviezen te geven.” Koffie drinken als de ander er aan toe is, is vaak al genoeg. En: „Bedenk dat met een mentale aandoening het gevoel van humor niet (altijd) verdwijnt.” Van dat laatste is Marjolijn van Kooten met haar psychiatrisch cabaret het levende voorbeeld. „Het is mijn missie psychische problemen bespreekbaar te maken.”