Voor kiezers is fusie GroenLinks-PvdA bijna een voldongen feit. Een paar PvdA-kopstukken liggen dwars

Oud-PvdA-leider Ad Melkert probeert al een halfjaar tevergeefs zijn voormalige fractiegenoot Frans Timmermans te spreken te krijgen over de fusieplannen van GroenLinks en PvdA, zegt hij. Zondag kreeg Melkert Timmermans te pakken, toen hij de leider van de combinatie GroenLinks-PvdA mocht ondervragen bij het programma Operatie Interview in het Amsterdamse debatcentrum De Balie.

Melkert, die zich luidkeels verzet tegen de fusie, koos voor de confrontatie: „Voor wie is die nieuwe partij er eigenlijk?” Timmermans: „Ik wil zoveel mogelijk mensen bereiken die vinden dat we wat meer over moeten hebben voor mensen die het wat moeilijker hebben.” Melkert: „En zijn dat dan ook mensen die vlees eten, of willen parkeren? Gaat dat lukken met GroenLinks?”

Timmermans wordt moe van die karikatuur. Het is niet zo dat GroenLinksers willen dat „we in grotten gaan wonen en op gras gaan kauwen”, zegt hij. En uiteindelijk beslissen de leden of er gefuseerd wordt, zegt Timmermans tegen Melkert. „En jij vertegenwoordigt misschien 10 procent van de leden.”

Afgelopen donderdag maakten de partijbesturen van GroenLinks en de Partij van de Arbeid bekend dat hun leden al op 21 juni kunnen stemmen over een fusie van de twee partijen. Daarmee is het beslismoment een jaar naar voren geschoven, tot vreugde van velen en frustratie van sommigen. 80 procent van de leden is voor een fusie of een nieuwe partij, bleek vorige maand uit een peiling van EenVandaag.

‘Behoefte aan duidelijkheid’

Katinka Eikelenboom en Esther-Mirjam Sent, de voorzitters van respectievelijk GroenLinks en de Partij van de Arbeid, zijn al weken bezig met het informeren van leden over de fusieplannen. De afgelopen jaren hebben de partijbesturen vooral de inspraak georganiseerd, zegt Sent. „Maar ik heb de indruk dat leden inmiddels meer behoefte hebben aan duidelijkheid dan aan meepraten.”

Eikelenboom ziet het bewijs van die hypothese onder meer in het groeiende ledenaantal sinds ze de versnelde fusieplannen bekendmaakten: „We hebben samen 500 nieuwe leden mogen inschrijven, en wij hadden drie opzeggingen en de PvdA vier.” Ook put ze er vertrouwen uit dat in negen op de tien gemeenten GroenLinks en PvdA samen zullen meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar.

Niet iedereen is enthousiast, met name in de PvdA rommelt het. Tegenstanders van de fusie zijn verzameld in de groep Rood Vooruit. Naast Melkert is een van de luidste stemmen oud-Kamervoorzitter en PvdA-coryfee Gerdi Verbeet. Verbeet vindt het „onverstandig” dat de partijen willen fuseren, met name vanwege de signatuur van GroenLinks: „We dreigen de mensen met een lager inkomen te verliezen. Zij hebben recht op een fatsoenlijk alternatief voor de PVV,” zegt ze telefonisch. Met het stadse GroenLinks erbij denkt Verbeet dat het risico groot is dat de arbeidersklasse definitief zal weglopen.

Met het stadse GroenLinks erbij denkt Gerdi Verbeet dat het risico groot is dat de arbeidersklasse definitief zal weglopen

‘Hartstikke stevig’

Volgens Verbeet moet de PvdA zich opnieuw uitvinden, de arbeiders terugvinden. De partij opheffen om samen te gaan met GroenLinks gaat haar veel te ver: „Waarom een partij opheffen die hartstikke stevig is?” De Partij van de Arbeid is ook na slechte uitslagen in landelijke verkiezingen relevant gebleven, als „vehikel voor de sociaal-democratie”, meent Verbeet. „Waarom dat in de waagschaal stellen, het is heel kostbaar.”

Opiniepeiler Peter Kanne doet sinds 2019 kiezersonderzoek naar een fusie van GroenLinks en PvdA, en ziet dat de som al jaren groter is dan de delen: „Ik ben ervan overtuigd dat samengaan electoraal verstandig is. Dat bleek ook in 2023, toen ze 25 zetels haalden.” Dat resultaat werd binnen de partijen niet gezien als een daverend succes, omdat ze gehoopt hadden de grootste te worden, maar onder de streep boekten de partijen acht zetels winst.

Het loskoppelen van de partijen ziet Kanne als „heel onverstandig”. De kiezer zou het niet te begrijpen zijn, en het zou het linkse blok in de Kamer opbreken in een rits middelgrote partijen die zich niet kunnen meten aan rechts en radicaal-rechts. „Voordat GroenLinks en PvdA in 2023 samengingen, bestonden verkiezingen vooral uit een strijd tussen centrumrechts en radicaal-rechts”, aldus Kanne.

De angst bij de oude garde van de PvdA: dat hun sociaaldemocratische partij opgaat in een amorfe en elitaire partij

Klimaat en woke

Dat wil niet zeggen dat de kritische PvdA’ers geen punt hebben, ziet hij. „GroenLinks-PvdA heeft de signatuur van het oude GroenLinks: veel kiezers hebben het gevoel dat de partij het te veel heeft over klimaat, over woke.” Dat schrikt oud-PvdA’ers en centrumkiezers af. Kanne: „Centrumrechtse kiezers, ik denk dan bijvoorbeeld aan NSC, BBB en CDA, zien GroenLinks-PvdA als dermate links dat ze zich niet meer kunnen voorstellen dat ze daarop zouden stemmen.” Dat terwijl die kiezers sociaaleconomisch best in de buurt komen van de linkse samenwerking, zegt Kanne.

Met de fusie creëren de partijen „een uitgelezen en eenmalige kans om het imago recht te trekken”, zegt Kanne. Kanne verwijst naar het ontstaan van GroenLinks, dat in 1990 ontstond na een fusie van onder meer evangelische (EVP), communistische (CPN) en pacifistische partijen (PSP). „Dat waren allemaal namen met ballast, en destijds hebben ze er heel verstandig aan gedaan om de fusiepartij GroenLinks te noemen.” Nu heeft niemand het meer over de moederpartijen, ziet Kanne. „Over een tijdje weten jonge mensen helemaal niet meer hoe het zat met die eerdere partijen”.

Nachtmerriescenario

Maar dát is nu juist de angst bij de oude garde van de PvdA: dat hun sociaal-democratische partij opgaat in een amorfe en elitaire partij. Het nachtmerriescenario voor de partijbesturen is dat hun fusie leidt tot afsplitsingen van ontevreden leden. Verbeet wil niet uitsluiten dat ze zich bij een afsplitsing zou aansluiten: „Ik neem die brug als ik ervoor sta.” En wat Ad Melkert gaat doen, weet hij nog niet. Zondag in De Balie wilde hij niet zeggen of hij lid wordt van de nieuwe partij.

Het lukt Timmermans niet om zijn oude partijleider voor zich te winnen, maar dat Melkert vroeg of laat lid zal worden, is volgens Timmermans onvermijdelijk. „Wij worden gewoon groene sociaal-democraten, Ad, dat beloof ik je.”

Delen





Mail de redactie