En, hoe was de week van Mark Rutte? „Ik kijk er heel positief op terug.”
Het is zaterdagmiddag. Dag twee van de Veiligheidsconferentie in München. Vlak voordat hij het podium op moet, spreekt de secretaris-generaal van de NAVO even met journalisten. Europa zag deze week dat Trump buiten Europa om met Poetin belde over Oekraïne en alvast concessies deed. Europa hoorde dat Europa zelf moet zorgen voor zijn verdediging en een eventueel bestand in Oekraïne moet bewaken. En Europa kreeg van Amerika een publieke kastijding over democratie en migratie.
Mark Rutte zag ook andere ontwikkelingen.
„Eén, er is een totaal commitment van Amerika aan de NAVO. Maar, zegt Amerika, dat gaat gepaard met een verwachting: Europa en Canada gaan veel meer uitgeven. Ten tweede is iedereen het over eens dat in Oekraïne een vrede moet komen die correct en blijvend is, dat Poetin het niet opnieuw gaat proberen.”
Rutte zag ook dat Europa bedelde om een plaats aan de onderhandelingstafel. Dat vond hij niet sterk. „Ik vond dat een beetje amechtig. Ik zou tegen de Europeanen zeggen: knok jezelf aan tafel! Door meer uit te geven [aan defensie]. En door met voorstellen te komen. Hoe zorgen we als Europa ervoor dat de training [van Oekraïense militairen] goed doorloopt? Hoe zorgen we ervoor dat de wapenleveranties doorgaan voor Oekraïne, uiteraard met hulp van Amerika? En vooral: kom met voorstellen voor veiligheidsgaranties voor Oekraïne na een vredesakkoord.
„De eerste reactie was: we moeten aan die tafel zitten. Ja, jongens, je hebt jarenlang te weinig betaald, dus wordt er ook niet zo snel naar je gekeken. Als Europa alleen maar moppert, we zitten niet aan tafel, dan zit je niet aan tafel. ‘Papa heeft ons niet aan tafel genood’, vind ik niet zo sterk.”
Op de felle toespraak van vicepresident JD Vance, die Europa niet-democratisch gedrag verweet, wil Rutte niet regeren. „Ik heb niet de luxe om commentaar te leveren op wat door senior politici wordt gezegd buiten het terrein waar ik voor betaald word.”
Lees ook
dit artikel over de speech van JD Vance in München
Rutte constateerde óók dat nu het eerste stof is neergedaald Europa in actie komt. Zondagochtend komen de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU in München bijeen voor ingelast beraad en achter de schermen wordt al sinds een paar dagen gesproken over de invulling van zo’n vredesmacht. Duitsland liet al weten bereid te zijn daaraan deel te nemen en ook Nederland schuift snel in die richting.
‘Sterk en helder mandaat’
Nederland heeft nog geen concreet aanbod gedaan voor de vredesmacht, zei premier Schoof, ook in München. Maar Nederland staat wel positief tegenover deelname. „We staan er niet negatief tegenover, omdat we snappen dat Europa hier iets moet doen”, zei hij tegen journalisten.
Schoof sprak in München onder andere met Trumps speciale gezant voor Oekraïne, Keith Kellogg, die nu in Europa is om te inventariseren wat Europese landen kunnen leveren. Wat bespraken ze?
„Voor Nederland zijn een aantal dingen buitengewoon belangrijk. Naast parlementaire goedkeuring moet het mandaat echt sterk en helder zijn. Want als je geen goede mandaten hebt, dan heb je echte een enorm probleem. En dan is er de geweldsescalatie. Je kan ervan uitgaan dat er zich aan zo’n grens permanent incidenten voordoen. En daarom is ook heel belangrijk: wat is de backup van Amerika? Want als het stevig uit de hand loopt, moeten we wel op de Amerikanen kunnen rekenen. Het gaat erom dat Amerika dan niet zegt ‘Europe you’re on your own’.”
Staan de VS open voor zo’n rol?
„Ik kreeg niet de indruk dat men vond dat ik maar wat zat te raaskallen.”
Nederland, zei Schoof, deed nog geen aanbod omdat nog niet duidelijk is waar behoefte aan is. „Als je vraagt wat is dan nodig naast de Oekraïense aanwezigheid, dan krijg je daar nog niet meteen een helder antwoord op. Ook kijken we in Europa, en niet alleen binnen de EU, welk land de trekker zou kunnen zijn.”
Nederland levert nu een bijdrage aan de verdediging van de oostgrens van de NAVO. Nederland zit met F-35 gevechtsvliegtuigen in Estland en met militairen in Litouwen. Het kan, zei Schoof, niet zo zijn dat aanwezigheid in Oekraïne te koste gaat van de verdediging van oostgrens. „Het is een heel groot vraagstuk waar we met elkaar naar kijken, rondom die oostelijke grens van Europa.”
Schoof onderstreepte ook dat het op korte termijn, dus terwijl de onderhandelingen over de toekomst van Oekraïne nog lopen, van groot belang is om druk op Rusland te houden.
Lees ook
dit artikel over de nieuwe werkelijkheid voor Oekraïne
