Tumorcellen met bepaalde veranderingen in het dna van hun mitochondriën, de energiefabrieken van een cel, zijn 2,5 keer gevoeliger voor immuuntherapie. Dat wijst onderzoek uit bij muizen die huidkanker kregen na transplantatie met kankercellen. In de toekomst zouden tests op basis van deze mutaties helpen voorspellen welke kankerpatiënten profijt hebben van de behandeling, schrijft een internationale groep wetenschappers in een publicatie die dinsdag in wetenschappelijk tijdschrift Nature Cancer verscheen. De ontdekking van deze zwakke plek van tumorcellen biedt ook aanwijzingen voor nieuwe behandelingen.
Meer dan de helft van alle tumoren heeft mutaties in het mitochondriële dna – het is een van de meest gemuteerde gebieden in het genoom van een kankercel. Maar hoe die veranderingen de tumor beïnvloeden begrijpen wetenschappers nog niet goed.
In de nieuwe studie brachten de onderzoekers een veel voorkomende serie mutaties in het dna van mitochondriën zelf aan in cellen van een melanoom, een vorm van huidkanker. Het betrof het zogeheten Mt-Nd5-gen. Die veranderde kankercellen spoten ze in bij muizen, waardoor de dieren melanomen (agressieve huidtumoren) kregen.
Anders reageren
Door de aangebrachte mutaties veranderden allerlei stofwisselingsprocessen in en rondom de tumorcellen, en ook allerlei immunologische stoffen. Dat wierp bij de onderzoekers de vraag op of de melanoomcellen dan ook anders zouden reageren op immuuntherapie. Ze behandelden de muizen met het middel nivolumab Dat bleek zo te zijn: tumoren met grote aantallen mutaties in het mitochondriële dna reageerden tot 2,5 keer beter op een behandeling.
De onderzoekers zagen ook dat de mitochondriële mutaties dezelfde effecten hadden bij mensen met melanoom. In de genetische gegevens van de tumoren van 355 melanoompatiënten zagen ze in tumoren met deze mutaties een vergelijkbare activiteit van genen die betrokken zijn bij de stofwisseling en immuunreacties in de directe omgeving van de tumor.
Nivolumab is een zogeheten checkpointremmer. Het wordt onder meer gebruikt bij melanoom en sommige vormen van long-, lever- of darmkanker. Het middel richt zich niet rechtstreeks op de kankercellen, maar versterkt de T-cellen van het immuunsysteem van een patiënt zodanig dat die de kankercellen beter herkennen en vernietigen.
Bij lang niet iedere kankerpatiënt werkt immuuntherapie
Kankercellen kunnen zichzelf onzichtbaar maken voor T-cellen. Zo kunnen ze met een eiwit op hun oppervlak contact maken met een eiwit op het oppervlak van T-cellen, de PD-1-receptor. Dat contact verhindert de aanval van de T-cel op de kankercel. Het medicijn nivolumab blokkeert de PD-1-receptor van de T-cel. Hierdoor kunnen kankercellen zich niet meer binden en vallen de T-cellen de kankercellen wél aan.
Bij lang niet iedere kankerpatiënt werkt immuuntherapie. Zo voorkomt het bij stadium-3-melanoom slechts bij 1 op de 5 patiënten dat de ziekte terugkomt. De bijwerkingen kunnen fors zijn, en de behandeling is lang en duur. Daarom zoeken wetenschappers naar manieren om te voorspellen welke patiënten op de behandeling zullen reageren. Van tevoren testen op de aanwezigheid van deze mutaties in het dna van mitochondriën zou een manier kunnen zijn, denken de onderzoekers.
Door het effect van de mutaties te bestuderen hopen ze ook aanknopingspunten te vinden voor geneesmiddelen die tumorcellen gevoeliger kunnen maken voor immuuntherapie.
Door de instorting van een dak van nachtclub Jet Set in de Dominicaanse Republiek zijn inmiddels minstens 98 mensen overleden en 160 mensen gewond geraakt. Dat meldt persbureau AP.
Het dak stortte dinsdag in tijdens een merengue-concert, dat bijna een uur bezig was. In de populaire nachtclub die sinds 1973 bestaat, waren onder meer politici en oud-topsporters aanwezig. De merengue-concerten vinden wekelijks plaats.
De Dominicaanse merengue-zanger Rubby Pérez, die optrad toen het dak instortte, is volgens Noord-Amerikaanse media overleden. Nelsy Cruz, de gouverneur van de noordwestelijke provincie Montecristi en zus van voormalig tophonkballer Nelson Cruz, overleed aan haar verwondingen in het ziekenhuis, schrijft Reuters op basis van lokale autoriteiten. Ook voormalig MLB-honkballers Octavio Dotel en Tony Blanco stierven, meldt de Dominicaanse honkbalcompetitie op X.
Wanneer het dak van de nachtclub voor het laatst werd geïnspecteerd is niet bekend, stelt Reuters. Momenteel wordt er nog gezocht naar overlevenden.
Lees ook
Dak van nachtclub Dominicaanse Republiek stort in: zeker 44 doden en 160 gewonden
Onderhoudswerk aan Nederlandse raffinaderijen is levensgevaarlijk en moet per direct stoppen. Hiervoor waarschuwt de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) in een uitzonderlijk kritisch rapport. De sector heeft te weinig oog gehad voor de gevaarlijke omstandigheden waaronder medewerkers moeten opereren – kosten en milieuvoordelen werden belangrijker gevonden.
Aanleiding voor deze conclusie is een fataal ongeval bij Zeeland Refinery dat de OVV onderzocht. Op vrijdag 3 februari 2023 kwam een medewerker van onderhoudsbedrijf T.I.M.E. Service Catalyst Handling (TIME) om het leven bij het schoonmaken van een reactor. In reactoren wordt ruwe aardolie met behulp van chemicaliën omgezet in diesel en LPG. Nederland heeft de op een na grootste raffinagesector van Europa, voornamelijk in de Rotterdamse haven. Bij de zes Nederlandse raffinaderijen staan volgens de OVV 23 reactoren, die met regelmaat schoongemaakt en onderhouden moeten worden.
Het reinigen is ingewikkeld omdat het katalysatormateriaal ontbrandt zodra het in aanraking komt met zuurstof. De reactor in Zeeland werd gevuld met stikstof, waarna een medewerker met zuurstofhelm de 30 meter diepe reactor in zakte om de chemicaliën van de wand los te bikken. Na 2,5 uur werken in de hete, stoffige ruimte raakte hij bedolven onder brokken katalysatormateriaal, die in brand vlogen omdat er zuurstof uit zijn helm ontsnapte. Collega’s probeerden de man te redden, dat lukte niet.
Na 2,5 uur werken in de hete, stoffige ruimte raakte hij bedolven onder brokken katalysatormateriaal, die in brand vlogen omdat er zuurstof uit zijn helm ontsnapte
De OVV concludeert nu dat deze werkwijze „inherent onveilig” is. Het reinigen onder „inerte atmosfeer” – waarbij medewerkers werken in een tientallen meters diepe reactor gevuld met stikstof – moet daarom per direct stoppen, zegt vicevoorzitter van de OVV Erica Bakkum. De onderzoekers van de raad interviewden betrokkenen en deskundigen uit de sector. „De gevaren zijn bij iedereen bekend”, zegt Bakkum. Een „duiker” kan misstappen en van de trap vallen, bedolven raken, verbranden en stikken. „Maar de kans dat zoiets gebeurt, wordt niet heel hoog ingeschat.” De OVV concludeert dat áls er iets gebeurt, dat al snel fataal is. Als iemand bewusteloos onderin de reactor ligt en omhoog getakeld moet worden, is redding „vrijwel uitgesloten”.
Lees ook
Arbeidsongelukken, gezondheidsschade, milieuovertredingen. Hoe komen tankreinigingsbedrijven ermee weg?
De oproep om deze werkwijze per direct te staken, is voor de OVV „uniek”. Voor zover valt te achterhalen deed de OVV niet eerder zo’n ferme uitspraak, zegt Bakkum. „We geven altijd ruimte aan de sector om zelf met betere veiligheidsmaatregelen te komen.” Dat de OVV die ruimte nu niet laat, heeft te maken met de extreme omstandigheden waaronder dit werk gedaan moet worden. „Die werknemer zit daar in een bloedhete ruimte, doet zware fysieke arbeid, waarbij het zicht slecht is en hij gedesoriënteerd kan raken.” Het inademen van een paar ademteugen stikstof kan al fataal zijn. „Dit is toch wel een klasse arbeid waarvan je denkt: is dit humaan genoeg?”
Volgens de Onderzoeksraad hebben bedrijven lange tijd gekozen voor de goedkoopste en meest milieuvriendelijke oplossing. Er zijn alternatieven, maar die kosten meestal meer tijd en werken nog niet goed genoeg. Elke dag dat een reactor voor onderhoud stilligt kost geld. Daarnaast is het katalysatormateriaal slechter te recyclen als het met alternatieve methoden uit een reactor wordt gehaald. Ook dat maakt alternatieven duurder, en slechter voor het milieu.
Mannetje met een zuurstofhelm
Zeeland Refinery, een bedrijf van het Franse Total en het Russische Lukoil, had in de aanbesteding expliciet gevraagd naar reinigingsmethoden waarbij de reactor gevuld wordt met stikstof. Deze aanvraag „suggereert dat Zeeland Refinery geen ruimte liet voor alternatieve methoden die het werk veiliger zouden maken”, schrijft de OVV. Volgens Zeeland Refinery was die ruimte er wel, als een aanbieder hiertoe een voorstel deed. TIME is een bedrijf dat zich volgens de OVV „grotendeels richt” op inerte betreding – TIME staat voor ‘Total Inert Maintenance and Engineering’ en in het bedrijfslogo staat een mannetje dat met zuurstofhelm een reactor betreedt.
De Onderzoeksraad ziet vaak dat het bij contractonderhandelingen vooral over de prijs en tijd gaat. Bakkum: „Wij zouden de aandacht voor veiligheid meer prominent op de agenda willen hebben bij aanbestedingen.”
Dit is toch wel een klasse arbeid waarvan je denkt: is dit humaan genoeg? Erica Bakkum vicevoorzitter OVV
Na het ongeval heeft de Arbeidsinspectie het onderhoud stilgelegd. Toen bleek dat de reactor ook schoon te maken was zonder personeel te laten afdalen in de reactor gevuld met stikstof, is het werk hervat. Total zegt inmiddels wereldwijd gestopt te zijn met inerte betreding, ook bij Zeeland Refinery. Volgens de OVV gebruikt een deel van de vijf andere Nederlandse raffinaderijen nog altijd deze methode.
Bedrijven zijn wettelijk verplicht om de risico’s voor werknemers zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. De Arbeidsinspectie houdt daar toezicht op. De rol van de Arbeidsinspectie is door de OVV niet onderzocht. De werkmethoden van Zeeland Refinery zijn goedgekeurd door de Arbeidsinspectie.
Schematische weergaveHet ontladen van een reactor
Altijd aangelijnd
De betrokken bedrijven hadden strikte veiligheidsvoorschriften: medewerkers moesten bijvoorbeeld altijd aangelijnd blijven, en het katalysatormateriaal dat zit vastgekoekt aan de wanden, mocht niet boven heuphoogte komen. Maar in de praktijk, ziet de OVV, wijken medewerkers soms van die voorschriften af. Zij kunnen bijvoorbeeld verstrikt raken in hun veiligheidslijn en hem daarom even loskoppelen.
Op de ochtend van het ongeluk was de zekeringslijn van de medewerker losgekoppeld, en stond hij op een plek waar het katalysatormateriaal boven hem uit torende. Medewerkers hebben vaak goede redenen om van voorschriften af te wijken, zegt Bakkum, omdat het werk dan net iets beter, sneller of gemakkelijker gaat. „Bedrijven moeten meer aandacht hebben voor de vraag: hoe gaat het er nu echt aan toe op de werkvloer?” Ze kunnen er volgens Bakkum niet van uitgaan dat medewerkers de voorschriften altijd naleven.
Lees ook
Schadelijke stoffen? Dat bepaalt de tankreiniging zelf wel
Strafrechtelijk onderzoek
Het ongeval bij Zeeland Refinery staat bovendien niet op zichzelf. De afgelopen jaren zijn in verschillende Europese landen medewerkers om het leven gekomen bij het reinigen van reactoren gevuld met stikstof. Calamiteiten worden nauwelijks gedeeld, zag de OVV. Zeeland Refinery wist niet van deze ongevallen. Volgens de OVV neemt Zeeland Refinery nu op Europees niveau het initiatief om ongelukken binnen de branche te delen.
De Arbeidsinspectie en de politie deden strafrechtelijk onderzoek naar het ongeluk. Het Openbaar Ministerie beoordeelt op dit moment of het tot vervolging overgaat. De betrokken bedrijven voerden beide een eigen onderzoek uit naar de toedracht van het voorval. TIME heeft na het ongeluk onder meer bekeken of de veiligheidslijn zo bevestigd kan worden dat de medewerker die niet meer zelf kan losmaken. Het bedrijf zou werken aan alternatieve methoden om reactoren schoon te maken.
Foto Merlin Daleman
tankreiniging Achter de schermen bij de tankreiningsbedrijven
Arbeidsongelukken, lozingen via het riool in rivierwater, een gifwolk die zich verspreidt over Nederland. Tankreinigingsbedrijven, die elke dag honderden tankwagens met chemische stoffen schoonmaken, onttrekken zich aan controle en regels. Hoe kan dat?
De film No Other Land brengt het Israëlische geweld op de Westelijke Jordaanoever wereldwijd onder de aandacht, maar op de grond verandert niets. Correspondent Lucia Admiraal reisde naar het gebied en zag hoe kolonisten en het Israëlische leger zich verenigen en steeds meer Palestijnen ontheemd raken. Waarom blijft het geweld op de Westoever verder escaleren?
Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]
