Amerikaanse wetenschappers hebben nieuw bewijs gevonden dat aerosolen uitgestoten door schepen een belangrijk verkoelend effect hebben op het klimaat. Dat komt doordat ze het oppervlak van wolken groter maken waardoor die meer zonlicht weerkaatsen. Dat schreven de onderzoekers vorige week in Science Advances
Het idee dat aerosolen het klimaat afkoelen door wolken zowel helderder te maken als het oppervlak ervan te vergroten, bestaat al decennia. Maar hoe stérk de twee effecten van aerosolen op wolken zijn, is nog onduidelijk en complex. Eerdere studies leverden statistisch bewijs voor het belang van het tweede effect: het verbreden van de wolken. Maar de nu gepubliceerde studie leverde observationeel bewijs voor het belang van het tweede effect op basis van achttien jaar aan satellietdata. Het verbreden van de wolken kan voor tot wel vier keer zo veel verkoeling zorgen als het verhelderen van de wolken, concludeerden ze.
Mens en milieu
Aerosolen zijn minuscule deeltjes in de lucht. Ze kunnen zowel een natuurlijke als menselijke bron hebben. Mensen stoten aerosolen uit via bijvoorbeeld de verbranding van fossiele brandstoffen door schepen.
Aan de ene kant staan aerosolen bekend als luchtverontreiniging en hebben ze een negatieve invloed op mensen en het milieu. Aan de andere kant hebben de deeltjes een verkoelend effect door hun interactie met wolken.
„Als je meer aerosolen toevoegt aan de lucht, beïnvloedt dat de helderheid en vorm van de wolken en dus de reflectie van zonlicht”, zegt Franziska Glassmeier van de TU Delft. Zij is niet bij de studie betrokken. Een wolk bestaat uit gecondenseerde waterdruppels. Die waterdruppels hebben aerosolen nodig om op te condenseren. „Wanneer meer aerosolen beschikbaar zijn om waterdruppels op te vormen: krijgt de wolk meer, kleinere druppels. Hoe meer druppels, hoe helderder de wolk. En hoe helderder de wolk, hoe meer reflectie.
„En kleine waterdruppels regenen minder snel naar beneden dan grote. Daardoor krijgt de wolk meer tijd om in de breedte te groeien. Een bredere wolk weerkaatst meer zonlicht.”
Hoe groot de invloed van die twee effecten precies is op het klimaat, is dus nog raadselachtig. Eerdere studies zochten op satellietbeelden naar statistische verbanden tussen aanwezige aerosolen en wolkeigenschappen in een bepaalde regio. „Maar daarmee kan je niet zeggen dat de waargenomen wolkeigenschappen ook echt veróórzaakt zijn door de aerosolen, of dat bijvoorbeeld andere meteorologische effecten een rol spelen”, zegt Glassmeier.
Achttien jaar aan satellietdata
Daarom keken de Amerikanen hoe aerosolen uit schepen de aanwezige wolken veranderden op achttien jaar aan satellietdata. „Dat zijn dus een soort experimenten in de echte wereld”, zegt Glassmeier. De onderzoekers vergeleken de ‘vervuilde’ wolken met omringende wolken.
Wat bleek? Het effect van het verbreden van de wolken bleek soms minder belangrijk dan het verhelderen van de wolken, maar soms was het effect juist vier keer zo sterk. „Dat laat zien dat het belangrijk is om beide effecten van aerosolen op wolken mee te nemen in klimaatmodellen”, zegt Glassmeier.
Maar Glassmeier is nog niet overtuigd van de nieuwe analyse. „Net als bij eerdere onderzoeken naar effecten van aerosolen op wolken heeft ook de methode van de Amerikaanse onderzoekers nadelen. Zo keken de onderzoekers op de satellietdata slechts naar een beperkt deel van de wereld. Ze gaan er voor hun analyse vanuit dat aerosolen en wolken zich op andere delen van de wereld op dezelfde manier gedragen. Dat is een grote aanname. De precisie interactie tussen aerosolen en wolken blijft nog steeds onzeker.”
Hoe belangrijk het koelend effect van aerosolen ook is, „we moeten de luchtvervuiling terugdringen vanwege de negatieve gevolgen ervan op de gezondheid en het milieu”, benadrukt Glassmeier. „Om de opwarming te verzachten, moeten we de uitstoot van broeikasgassen stoppen.”
