De vier hoofdpijndossiers van Ajax in aanloop naar de Klassieker tegen Feyenoord Рvan een dubieuze deal tot een taalbarri̬re

Crisis? Hoezo crisis? Ajax-trainer Maurice Steijn deed donderdagavond even of er niets aan de hand was in Amsterdam. De vraag die hem werd gesteld: is de crisis groter of kleiner geworden na het gelijkspel (3-3) in de Europa League tegen Olympique Marseille? „Ik weet niet waar je het over hebt”, zei de Ajax-coach. Hij had „een geweldig Ajax” gezien en had zin in zondag. Dan is de Klassieker tegen Feyenoord, om 14.30 uur in de Johan Cruijff Arena.

Maar zo simpel als Maurice Steijn het schetst, is het niet. Deze week markeerde een omslagpunt voor Ajax. Niet alleen zijn er zorgen over de sportieve prestaties van de Amsterdamse club – die pas vijf punten haalde uit vier duels en twaalfde staat in de Eredivisie. Ook bestuurlijk is er nu chaos, door een op het oog dubieuze deal van directeur voetbalzaken Sven Mislintat.

De raad van commissarissen besloot een onderzoek te gelasten naar Mislintat. Aandeelhouders vragen zich af of hij wel kan aanblijven. Trainer Steijn moest ook al vragen beantwoorden over zijn eigen positie. Een aantal supportersgroepen zijn boos over het slechte spel van hun club én over de bestuurlijke wanorde en eisen op hun beurt het vertrek van de raad van commissarissen.

Een crisis, dat mag het met recht worden genoemd. De stand van zaken bij Ajax, in vier hoofdpijndossiers.

De zaak-Mislintat

Hij was met zijn zwarte kleding en lange blonde haren een opvallende verschijning in het rijtje bestuursleden van Ajax, dat steevast bij elkaar op de tribune zit. Zondag tegen FC Twente was zichtbaar hoe Mislintat bijna wilde verdwijnen in zijn stoeltje – hij leek het slechte spel nauwelijks aan te kunnen zien.

Maar tegen Olympique Marseille was hij er niet, en ook zondag tegen Feyenoord blijft zijn stoeltje leeg. De directie van Ajax heeft aan Mislintat gevraagd om even weg te blijven. De luwte op te zoeken. Om de club de rust te gunnen het onderzoek naar hem uit te voeren, hoewel hij wel mag doorwerken.

Lees ook: een verslag van Ajax – Marseille, de merkwaardige start van de Europa League, een duel dat eindigde in 3-3.

Er waren mensen bij Ajax die het vreemd hadden gevonden dat Mislintat afgelopen woensdag gewoon op trainingscomplex De Toekomst verscheen. Trainer Steijn had Mislintat wel voorbij zien lopen, maar hem verder niet gesproken. Hij heeft geen behoefte aan afleiding en wil zich concentreren op zijn ploeg.

Lastig is dat wel sinds dinsdag uit onderzoek van de NOS bleek dat Mislintat een deal heeft gesloten met een spelersmakelaar (Arthur Beck) die ook een zakenpartner van hem is. Het gaat om de transfer van de Kroatische verdediger Borna Sosa (25) van VfB Stuttgart, op de allerlaatste dag dat de transfermarkt ‘open’ was.

Mislintat en Beck blijken allebei aandelen te hebben in een bedrijf dat voetbaldata levert aan clubs. Vervolgens schreef NRC dat Sosa pas op het allerlaatste moment van zaakwaarnemer was gewisseld, wat er dus voor zorgde dat Mislintat in onderhandeling kwam met een man die gedeelde financiële belangen heeft.

Ajax meldde al snel dat Mislintat daarover niet open was geweest tegenover de raad van commissarissen. Dat is in strijd met de eigen corporate governance code. Een forensisch accountant moet uitzoeken of het een foutje was in de communicatie – zoals Mislintat beweert – of dat er meer aan de hand is.

Ondertussen is ook VfB Stuttgart, een voormalig werkgever van Mislintat, gealarmeerd. De club heeft laten weten alle transfers die door Mislintat zijn gesloten te onderzoeken.

Fans willen van rvc af

President-commissaris Pier Eringa kan het spandoek niet ontgaan, als hij woensdagavond arriveert bij sportcomplex De Toekomst voor de buitengewone algemene ledenvergadering van de vereniging Ajax. ‘Wij willen Ajax dna aan de top! Rvc rot op’, staat met dikke zwarte letters op een langgerekt wit doek, dat aan een hek bij de parkeerplaats hangt.

Eringa is op uitnodiging van de vereniging, met 73 procent grootaandeelhouder van profclub NV Ajax, naar De Toekomst gekomen. De vereniging kiest die avond de nieuwe bestuursraad, de vorige treedt af omdat zij te weinig steun voelt voor hun beleid. Maar daar is Eringa niet voor. Hij komt een toelichting geven op het onderzoek naar directeur voetbalzaken Sven Mislintat.

Ik spreek geen Kroatisch of Frans

Kenneth Taylor middenvelder Ajax

„Stel hem op non-actief”, zeggen leden in de volle kantine, vertellen meerdere aanwezigen tegen NRC. Iemand zegt emotioneel: „Deze man beschadigt ons, gooi hem eruit”. Dat is een sentiment dat sterk leeft in de zaal, waar zo’n tweehonderd van de achthonderd leden aanwezig zijn. Eringa legt uit dat je als werkgever „proportioneel” moet handelen, waarmee hij bedoelt dat er voldoende materiaal moet zijn om iemand weg te kunnen sturen. Hij maakt duidelijk dat het externe onderzoek, uitgevoerd door een forensisch accountant, zich niet alleen op de Sosa-deal richt, waar nodig wordt ook naar andere transfers gekeken.

Als de consequentie van het onderzoek – dat minstens enkele weken zal duren – is dat Mislintat moet vertrekken of dat er sancties volgen, zet dat ook de positie van de rvc verder onder druk. Het is een van de vragen uit de zaal: hoe kijkt de rvc naar haar eigen rol? Leden horen Eringa zeggen dat ze die ook bekijken. Zijn ze tekortgeschoten? Wat hadden ze moeten weten? De net aangetreden bestuursraad wordt daarmee van belang: met de meerderheid van de aandelen in handen, kunnen zij in theorie de hele rvc wegstemmen.

Niveau op het veld

Een geweldig Ajax dus, tegen Marseille, zei Maurice Steijn. Al zei hij er wel snel achteraan dat er ook veel beter moest. Dat was ook voor de buitenwereld wel te zien. Want er ging heel veel mis, zoals dat ook al gebeurde in de duels tegen FC Twente (3-1 verlies), Fortuna Sittard (0-0), Ludogorets (voorronde Europa League, 1-0 verlies) en Excelsior (2-2).

Het is ook lastig, met een elftal dat compleet is vernieuwd. Van de twaalf aankopen die Mislintat deed, heeft niemand zich nog echt kunnen onderscheiden. Ze moeten wennen aan het niveau (sommigen speelden nooit eerder op het hoogste niveau), aan de speelstijl van Ajax en aan elkaar.

Tegen Marseille komt Ajax nog op een 2-0 voorsprong, maar daarna geeft de ploeg zulke grote ruimtes weg dat goed te zien is hoe slecht de ploeg is ingespeeld. Dat wordt het meest duidelijk als na een half uur spelen Marseille-aanvaller Iliman Ndiaye helemaal vrij staat aan de linkerkant van het veld. Zoveel ruimte als hij krijgt – je ziet het zelden op dit niveau. Zijn schot eindigt op de lat.

Na die kans neemt een camera Maurice Steijn in beeld, die duidelijk zichtbaar een scheldwoord prevelt. Begrijpelijk, want het is een spelsituatie die juist wél vooraf is besproken. Zijn beide vleugelverdedigers staan te ver voor de bal en kunnen dus niet meeverdedigen. Daarvoor heeft Steijn hen vooraf gewaarschuwd: als één van de backs naar voren gaat, blijft de ander achter. Anders is de verdediging uit balans en krijgt de Marseille-aanval veel te veel ruimte.

Het is een simpele instructie. Maar bij Ajax gaat het mis – meerdere keren. Daar komt bij dat Ajax-spelers, zeker op het middenveld, vaak onnodig balverlies lijden. Daardoor kan de tegenstander ineens ten aanval trekken en valt het des te meer op hoezeer de verdediging uit positie is.

Elementaire voetbalfouten, zoveel is duidelijk. De vraag is: zijn de instructies niet helder, hebben de spelers simpelweg te weinig kwaliteit en voetbalinzicht, of communiceren ze in het veld niet met elkaar?

Leiderschap

Het klinkt misschien raar, maar ook praten is een probleem bij Ajax. Middenvelder Kenneth Taylor gaf het toe deze week: communiceren met een aantal nieuwe spelers is ingewikkeld. De Georgische aanvaller Georges Mikautadze spreekt Frans, Josip Sutalo Kroatisch – allebei zijn ze het Engels nauwelijks machtig. Nu zijn teams met veel verschillende nationaliteiten in het topvoetbal wel gebruikelijk, maar bij Ajax zijn het er elf en Engels is dus niet eens altijd toereikend. Bovendien had Steijn eigenlijk Nederlands willen (her)introduceren als voertaal in Amsterdam. Nee, hij spreek „geen Kroatisch of Frans”, zei Taylor. Maar collega-middenvelder Branco van den Boomen heeft in Frankrijk gespeeld en kan dus een beetje tolken. Taylor: „Zo kom je wel overal.”

Het helpt alleen niet bij het opbouwen van een nieuwe hiërarchie. De vorige aanvoerder, Dusan Tadic, is weg en ook veel andere leidersfiguren zijn vertrokken. Op basis van voetbal-cv is er geen logische hiërarchie te ontwaren, ook omdat de meeste aankopen geen gevestigde namen zijn er nog geen grote prijzen wonnen. De Kroatisch international Sutalo zou een logische leider kunnen zijn – tegen Fortuna was hij aanvoerder – maar bij hem speelt dus de taalbarrière een rol. Van Steven Bergwijn, de nieuwe aanvoerder, vragen veel mensen zich af of hij een speler is die graag leiding geeft aan een ploeg.

„Leiderschap kun je niet kopen”, zei Sven Mislintat begin september. „Dat moet ontstaan.” Hij verwachtte binnen drie tot zes weken de beste versie van het nieuwe Ajax te kunnen zien. Geduld vroeg hij toen – „geef de jongens wat tijd”. Maar tijd is er niet in Amsterdam. Zéker niet nu Mislintat zelf ook onder vuur is komen te liggen. En nu Feyenoord wacht, de eeuwige rivaal, de landskampioen, die wél in vorm is.