Staken bij biergooiende fans in de Eredivisie? Ja, maar iets minder snel

Hoe bestraf je wangedrag van supporters à la minute, zonder dat wedstrijden om de haverklap worden stilgelegd of zelfs definitief gestaakt? Dat was de vraag waar voetbalbond KNVB voor stond na een seizoen dat werd getekend door onder- en afgebroken duels vanwege rellende fans, voorwerpen die vanaf tribunes op het gras werden gegooid en supporters op het veld.

Het antwoord: de dit voorjaar aangescherpte maatregelen – wedstrijden worden tijdelijk stilgelegd zodra iets op het veld wordt gegooid, om bij een volgend incident definitief te staken – blijven komend seizoen van kracht. Maar met een belangrijke aanpassing: wordt de dader direct gepakt en verwijderd uit het stadion, dan wordt de wedstrijd hervat.

Dat heeft de KNVB dinsdagmiddag bekendgemaakt tijdens de algemene vergadering betaald voetbal, het halfjaarlijkse overleg tussen clubbestuurders en de voetbalbond. Voor de aanpassing geldt overigens wel een uitzondering. Als een speler door een voorwerp wordt geraakt, legt de scheidsrechter de wedstrijd direct en definitief stil, óók als de dader al in beeld is.

Frustratie

Clubs, spelersvakbond VVCS en voetbalzender ESPN drongen nog voor het einde van het seizoen aan op een „stevige evaluatie” van het aangescherpte protocol rond wangedrag in stadions. Dát er iets moest gebeuren, stond voor niemand ter discussie nadat Ajax-speler Davy Klaassen begin april in een bekerduel tegen Feyenoord in de Kuip op zijn hoofd was geraakt door een aansteker. Het incident volgde op maanden van ‘bierdouches’, tribunevechtpartijen en veldbestormers in het Nederlandse profvoetbal.

Lees ook: een interview met FC Groningen-directeur Wouter Gudde, die rellen in zijn stadion niet kon voorkomen

Maar de rigiditeit van de nieuwe voorschriften veroorzaakte steeds meer frustratie. Ook werd geklaagd over de haastige en solistische manier waarop de KNVB de maatregelen binnen een dag na het Klaassen-incident „in elkaar geknutseld” had, zoals Evgeniy Levchenko, voorzitter van spelersvakbond VVCS, het zei.

De kritiek die aanvankelijk mondjesmaat klonk, zwol aan naarmate het einde van de competitie naderde. Het protocol had namelijk niet de afschrikwekkende werking waarop was gehoopt. Sinds begin april werden vijftien profwedstrijden tijdelijk stilgelegd, meestal vanwege bierbekers die op het veld belandden. Drie keer kwam het tot een definitieve staking, waarop die duels op een later moment werden uitgespeeld.

Dieptepunt was de wedstrijd tussen FC Groningen en Ajax in de voorlaatste speelronde, waarbij supporters van de al gedegradeerde thuisclub moedwillig en met succes aanstuurden op een definitieve staking door tot twee keer toe vuurwerk op het veld te gooien.

Het leidde alles bij elkaar tot geïrriteerde spelers, massa’s gedupeerde supporters, imagoschade voor de Eredivisie en miljoenen aan kosten om wedstrijden op een ander tijdstip uit te spelen – op te hoesten door clubs, gemeenten en televisiezender ESPN – om nog maar te zwijgen van de extra rompslomp.

Clubbestuurders vroegen zich hardop af of „het ingevoerde beleid in verhouding staat tot de gevolgen”, zoals algemeen directeur Wouter Gudde van FC Groningen het zei. „Wij moeten steeds weer met alles en iedereen die kant op”, zei een woordvoerder van ESPN begin mei tegen NRC. „Een wedstrijd goed in beeld brengen kost tienduizenden euro’s, ongeacht hoe lang die duurt.”

Lik-op-stukbeleid

De KNVB heeft na afloop van de competitie gesproken met vertegenwoordigers van de clubs, spelersvakbond VVCS en supporters. De subtiele aanpassing van het geldende regime is daarvan het resultaat.

De gedachte: meestal worden daders binnen een paar minuten geïdentificeerd en gepakt, in die gevallen ondervinden alleen zij de consequenties van hun wangedrag. Tegelijkertijd blijft, in ieder geval op papier, het lik-op-stukbeleid overeind.

„We waren het er allemaal over eens dat we nu niet moeten verslappen”, zei directeur betaald voetbal van de KNVB Marianne van Leeuwen na afloop van de vergadering.

Dat lik-op-stukbeleid is er nog niet met betrekking tot homofobe spreekkoren die afgelopen seizoen regelmatig klonken vanaf de tribunes. De KNVB werkt nog aan een voorstel hoe daarmee om te gaan, vertelde Van Leeuwen, die niet kon zeggen wanneer het voorstel af moet zijn. Waarom het zo lang duurt, bij een probleem dat al jaren bestaat? „Voor ons is het heel belangrijk dat je samen met de clubs een norm stelt, dat is nu gebeurd.” Er wordt een werkgroep ingesteld.

Voor het product voetbal is dit gedrag niet goed. Zo is het toch niet leuk om naar te kijken?

Marianne van Leeuwen KNVB-directeur

Ook de omgang met racisme in stadions – de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, Rabin Baldewsingh, pleitte maandag in Nieuwsuur voor puntenaftrek voor clubs die er niet in slagen om racistische spreekkoren aan te pakken – blijft voorlopig zoals die is. De KNVB heeft al een aantal jaar een ‘aanvalsplan’ tegen racisme en discriminatie, dat erop is gericht discriminatie te voorkomen door voorlichting, het signaleren van overtredingen in stadions via bijvoorbeeld camera’s en hogere straffen voor daders.

Onsportief gedrag

Niet alleen misdragingen van supporters stonden dinsdag op de agenda. Het ging ook over het opgefokte, onsportieve en theatrale gedrag dat steeds vaker zichtbaar is ín het veld. Spelers die zware blessures simuleren om tegenstanders een kaart aan te naaien, scheldpartijen.

Een groot probleem, vindt de KNVB, onder meer omdat ze ziet dat dit gedrag gekopieerd wordt op de amateurvelden. Van Leeuwen zei tientallen brieven en mails te hebben gekregen van ouders die zich hier zorgen over maken. Dat piekte volgens haar na wedstrijden waarin spelers zich opzichtig misdroegen, zoals de bekerfinale tussen Ajax en Feyenoord en de WK-kwarfinale van Oranje tegen Argentinië. Van Leeuwen: „Jeugdspelers doen hun helden na”.

Daarom gaat de voetbalbond scheidsrechters de opdracht geven om „binnen de bestaande regelgeving” sneller een gele kaart te trekken. Arbiters gaan bij clubs langs om de nieuwe richtlijnen door te nemen. Ook gaan de profclubs met spelers en trainers in gesprek over gewenst en ongewenst gedrag op het veld. Er moet iets veranderen, vindt Van Leeuwen. „Voor het product voetbal is dit gedrag niet goed. Zo is het toch niet leuk om naar te kijken?”