‘Wie wil nou niet docenten en agenten als buren?’ Maar dan wel met behoud van het ‘ruimtelijke karakter’ van de villawijk

Rijd een rondje door de Almeerse villawijk Overgooi en je ontkomt niet aan de uitgesproken architectuur. Elk bouwwerk heeft een bijnaam, zegt buurtbewoner HP Soldaat (55) van achter het stuur. Een statige woning met witte pilaren? ‘De Tempel’. Een pand met een langwerpige driehoek als bovenste verdieping? ‘Toblerone’, naar de gelijkvormige chocoladereep. En dan nog de ‘Manke Ezel’, een villa waar lange tijd een mank ezeltje in de voortuin stond.

Ook te zien in de wijk: lange, brede straten met veel groen. Een waterplas met eilandjes, bereikbaar via een loopbrug. Een villa in aanbouw, waarbij de ligbedden en palmbomen al in de achtertuin staan. En een afbladderend bord waarmee de gemeente bij de ingang van de wijk adverteert: ‘Bouw uw droomhuis, kavels van 1.500-5.000 meter2.’

Die droom is straks vervlogen. Wethouder Paul Tang (Volkshuisvesting en ruimtelijke ontwikkeling, PvdA) kondigde in oktober een ‘trendbreuk’ aan in het woonbeleid. De gemeente wil in Almere het aandeel sociale huurwoningen in vier stadsdelen flink ophogen en heeft daarvoor de braakliggende kavels in Overgooi op het oog.

De ommezwaai is nodig, zegt Tang in het Almeerse stadhuis. Lange tijd mikte Almere op betaalbare koop. „Maar die woningen zijn nu niet meer betaalbaar. Intussen kunnen vooral jongeren niet meer in de stad blijven wonen. Scholen en bedrijven klagen over het gebrek aan woonruimte voor jonge werknemers.” Hij verwijst naar de slogan die op het stadhuis prijkt, ‘Almere voor iedereen’. „Dat wil ik graag overeind houden met meer sociale en middenhuur”.

Traag

CBS-cijfers ondersteunen Tangs verhaal. Van de tien grootste Nederlandse steden bungelt Almere onderaan wat het aandeel sociale huur betreft. Begin 2024 viel 26,6 procent van de woningen binnen de sociale sector, waarmee de stad achterblijft bij de door het ministerie van Volkshuisvesting beoogde 30 procent.

Het leidt tot oplopende wachttijden voor sociale huurwoningen, met gemiddeld negenhonderd reacties voor één woning. Zelfs urgente woningzoekenden moeten zes maanden tot zelfs een jaar wachten voor ze een huis krijgen toegewezen. Het is een probleem waar meer grote steden mee kampen.

Om een inhaalslag te maken, moeten ook in villawijk Overgooi duizenden extra betaalbare huizen worden neergezet, vindt de gemeente. Volgens Tang ontwikkelt de wijk zich te traag: „In dit tempo is Overgooi over 25 jaar nog niet af.”

Vanuit de woning van HP Soldaat, die vanwege de donkere voorgevel en de naam van de bewoner door de buren is omgedoopt tot ‘De Bunker’, kijk je uit op een diepe tuin met een vijver. Zes jaar woont hij nu in dit zelfgebouwde huis in Overgooi, een wijk waar kort na de eeuwwisseling de eerste bewoners neerstreken en die vernoemd is naar de ligging ten opzichte van het Gooi, aan de overkant van het Gooimeer. Anno 2025 telt de buurt zo’n 170 villa’s, met daarnaast een aantal verkochte, maar (deels) onbebouwde kavels.

Sinds twee weken is Soldaat interim-voorzitter van de Belangenvereniging Overgooi (BVO). Eerder kwam de BVO al met succes in verweer tegen windmolens die op de Gooimeerdijk geplaatst zouden worden. Parallel met de gemeentelijke uitbreidingsplannen voor Overgooi speelt ook een discussie met de provincie over de komst van gezichtsbepalende hoogspanningsmasten langs de wijk. „Ook daar hebben wij een duidelijke mening over”, zegt hij.

‘Karakter’

Buurtbewoners reageerden „geschrokken” toen de gemeente in oktober de plannen voor Overgooi aankondigde, vertelt medebestuurslid Rieneke de Wit (66) aan de keukentafel van Soldaat. Ze verhuisde in 2010 naar Almere om dicht bij Amsterdam te wonen, waar ze als zorgbestuurder werkt.

Al langer hielden buurtbewoners rekening met ‘verdichting’ van de wijk, met de vorige coalitie werd „goed overlegd” over uitbreiden met maximaal negenhonderd woningen. Het zou dan gaan om twee-onder-een-kapwoningen of kleinschalige appartementencomplexen. Maar toen de Almeerse coalitie begin 2024 viel en Tang als nieuwe wethouder aantrad, volgde radiostilte.

Voor de helderheid: het karakter van de wijk wordt voor ons niet bepaald door het inkomen van de bewoners

En toen bracht de gemeente in de herfst ineens naar buiten drieduizend extra woningen te willen bouwen in Overgooi, waarvan een groot aandeel sociale huur. „Dan heb je het al snel over tienduizend extra mensen”, zegt De Wit. „Daar hebben bewoners vraagtekens bij. Hoe krijgen we die drieduizend extra woningen voor elkaar, met behoud van het karakter van Overgooi? Hoe houd je de wijk bereikbaar, hoe zit het met voorzieningen? Er is te weinig over nagedacht.”

In een brief aan de gemeente en als inspreker bij een raadsvergadering uitte de belangenvereniging in december haar zorgen. De bewoners hintten daarbij op juridische stappen voor eventuele planschade – waardeverlies van hun woningen – mocht de gemeente doorzetten.

In Almere besloot de coalitie dat het drieduizend extra woningen wil bouwen, waarvan een groot deel sociaal, in villawijk Overgooi.

Foto’s Bram Petraeus

Weerstand

Wethouder Tang heeft „grote moeite” met de weerstand, zegt hij. „Dus je wil wel een pakket laten bezorgen in de straat, of je kind naar de basisschool laten gaan, maar de bezorger of de juf mag niet een paar straten verderop wonen? Het feit is dat in Overgooi alle welgestelden bij elkaar wonen en daarmee met hun rug naar de samenleving staan.”

Op hun beurt voelen de bewoners zich niet begrepen door Tang. „Voor de helderheid,” zegt De Wit, „karakter wordt voor ons niet bepaald door het inkomen van de wijkbewoners.” Volgens haar komen bewoners in hun werk „met het grootst mogelijke plezier” in contact met andere groepen in de samenleving. En hoewel sommige bewoners alles bij het oude willen houden, is volgens haar het merendeel zich heus wel bewust van de woningnood. Bovendien: „Wie wil er nou niet honderd verpleegkundigen, onderwijzers of politieagenten als buren hebben?”

Nee, het karakter zit ’m vooral in „het ruimtelijke aspect”, zegt Soldaat. „Mensen hebben bewust gekozen om hier te wonen. De rust, de ruimte en het groene karakter met brede lanen en waterpartijen trekken hen aan. Het zijn mensen die hier een bijzondere woning wilden neerzetten. Die het geen probleem vinden om wat verder van voorzieningen te wonen.”

Tang trekt die lezing in twijfel. Wat de bewoners volgens hem met ‘het karakter’ van de wijk bedoelen, is dat „alles bij hetzelfde moet blijven”. Drieduizend extra woningen betekent onvermijdelijk de komst van appartementencomplexen van meerdere verdiepingen voor hun deur en extra voorzieningen, zoals een supermarkt en gezondheidscentrum. Tang: „Bewoners hebben misschien een kavel gekocht met bepaalde verwachtingen, maar de wereld is gewoon veranderd. In een tijd van gillende woningnood staan we met z’n allen voor een opgave.”

Lees ook

Van een provincie waar je niet wílt wonen, verandert Flevoland in een provincie waar je niet meer kán wonen

Animo

Die bouwopgave ziet ook Soldaat, al vindt hij dat de stad ook woningen in het midden- en hogere segment moet toevoegen. Woningen die „beter passen” in een versnelde afbouw van Overgooi. „Je moet je op alle doelgroepen richten, anders zit de woningmarkt over tien jaar weer vast vanwege een gebrek aan doorstroming.”

Voor woningen in die segmenten is voldoende animo, aldus Soldaat. Dat de wijk zich traag ontwikkelt, komt volgens hem doordat de gemeente jaarlijks te weinig kavels in de verkoop zet. „Je had er twee jaar geleden misschien 150 kunnen verkopen, maar er zijn er maar een stuk of 20 aangeboden.” Volgens hem ligt het aan een gebrek aan capaciteit bij de kavelwinkel van de gemeente. Onzin, zegt de gemeente. De kavelwinkel zet „bewust” telkens een beperkt aantal kavels in de verkoop, om te voorkomen dat de villa’s kriskras door de wijk gebouwd worden. Vervolgens duurt het „zeven tot acht maanden” voordat alle kavels zijn verkocht. „Animo voor 150 kavels strookt niet met ons marktbeeld.”

Dus je wil wel een pakket laten bezorgen in de straat, of je kind naar de basisschool laten gaan, maar de bezorger of de juf mag niet een paar straten verderop wonen?

In de gemeenteraad van Almere nemen de PVV en Forum voor Democratie het op voor Overgooi. Ze roepen de wethouder in een motie op helemaal geen sociale huurwoningen te bouwen in de wijk en willen juist meer woningen in het hoge segment. Halverwege januari haalde Tang tijdens een raadsvergadering uit naar de PVV. De partij, bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen ruimschoots de grootste in Almere, zou „niet voor Henk en Ingrid” opkomen, maar „aanschurken tegen de economische elite”. PVV-raadslid Julien van der Kolk zegt dat het hem te doen is om „een betrouwbare overheid” die zich aan afspraken houdt. „Almere mag best een elitewijk hebben, er is genoeg plek voor sociale huur.”

Twee weken geleden hebben de gemeenten en de belangenvereniging hun overleg hervat. „De toon was aardiger dan in zo’n brief met juridisch dreigement over planschade”, zegt Tang. De Wit is blij dat de wethouder weer met hen praat. „Dat lijkt me ook heel nuttig zolang je denkt dat wij niks met de rest van de wereld te maken willen hebben.” Hoop put ze uit een toezegging van Tang: „Ook hij wil iets bijzonders neerzetten in Overgooi. We willen de diversiteit van bouw en de wijkopzet behouden. Daarin zouden we elkaar kunnen vinden.”

Lees ook

Met ‘doorbraak-aanpak’ hoopt minister Mona Keijzer de gemiddelde woningbouwtijd terug te brengen van 10 naar 7 jaar

Delen





Mail de redactie