Wie fietst is de hele tijd net niet aan het vallen, ‘maar dat doe je zonder erbij na te denken’

Posted on by admin

Hij weet niet meer hoe het voelde om als kind te leren fietsen. „En nu gaat het vanzelf”, zegt Marco Reijne (37). Fietsen is zo gewoon, dat het bijna gek lijkt om uit te leggen wat het is. Om te beginnen de fiets: twee wielen, een stuur dat kan draaien en een frame. „Wat ik bijzonder vind, is dat het ontwerp zo simpel, en in de basis al zo lang hetzelfde is. Je kunt je er heel efficiënt mee verplaatsen, maar het is wel heel instabiel. Als je niks doet, val je om. Je moet continu sturen om overeind te blijven. Dat klinkt heel vermoeiend, maar de fiets is zo ontworpen dat die je daarbij helpt. Je doet het zonder erbij na te denken.”

Maar door welke verstoring mensen precies vallen, hoe je dat kunt voorkomen, en hoe je kunt meten of iets werkt – voordat je bijvoorbeeld een nieuw fietsontwerp in productie neemt – daar bleek nog een wereld te onderzoeken. Marco Reijne promoveerde in maart op zijn onderzoek naar valpartijen door balansverlies op de fiets.

Reijne heeft aan de TU Delft lucht- en ruimtevaarttechniek gestudeerd en haalde zijn master met het ontwerpen van een nieuw soort polsstok voor hoogspringers. „Ik hou erg van sport.” En toen kwam zijn latere promotor met een vraag van fietsfabrikant Gazelle. Die werkte met Bosch eBike aan een ‘balans-assistent’, een motortje in het stuur dat fietsers helpt goed te sturen. Maar hoe goed zou het werken om valpartijen te voorkomen? Reijne werd enthousiast, ook omdat fietsen zo gewoon is. „En ik hou erg van fietsen.”

De meeste mensen raken niet gewond door een botsing, maar omdat ze uit balans raken. Het is onvoorstelbaar hoeveel er goed moet gaan om niet te vallen als je een obstakel tegenkomt. We zitten op een bankje op een kruispunt in de Theresiastraat in Den Haag, in de hoop getuige te zijn van een balansverstoring met goede afloop. Maar het enige dat we zien, zijn fietsers die soepel om een manoeuvrerende vrachtwagen heen zwieren. En een man die met één been zwaaiend over het zadel van een damesfiets stapt. Fietsen is één en al routine.

Maximaal Toegestane Stuurverstoring

Balanceren op de fiets is als vallen. „Als je een bocht naar rechts wilt maken, stuur je heel lichtjes naar links. Dan ‘valt’ je fiets direct naar rechts en zo stuurt de fiets ook vanzelf naar rechts. Totdat de contactpunten van je banden op de grond weer onder je zwaartepunt zijn. Dan is de balans hersteld.”

Meestal val je niet. Door je stuur te bewegen, blijf je in balans, ook als je bijvoorbeeld een stoeprand raakt. Maar hoe sterk moet het evenwicht eigenlijk verstoord raken voordat je valt? „Er is best veel onderzoek naar valpreventie gedaan, maar dan gaat het over vallen in en rondom huis, niet over fietsers. En goede data over ongevallen zijn er ook niet.”

In zijn proefschrift introduceert Reijne een nieuwe indicator: De Maximaal Toegestane Stuurverstoring. Een graadmeter om het effect van bepaalde interventies op de balans beter te kunnen evalueren. Ook heeft hij een primeur in het experimentele fietsonderzoek: de fietsvalsimulator. Hij had ons graag laten vallen, maar de opstelling heeft helaas alweer plaatsgemaakt voor een nieuw experiment.

Reijne heeft nog wel een filmpje. Een proefpersoon met helm hangt in een harnas, terwijl hij met een fiets op een loopband fietst, omringd door zachte matten. Zelfs de fiets is met zacht materiaal omkleed. Sensoren en camera’s registreren de stuur- en leunhoek van de fiets wanneer de computer rukjes geeft aan het stuur via de kabels die daaraan vastzitten. De proefpersoon voelt hoe hij uit balans raakt en probeert te corrigeren, tot hij valt. De maximale verstoring is de ruk waarbij je nog nét de balans kunt herstellen. „Mathieu van der Poel, die als profrenner heel behendig is, zal waarschijnlijk een hoge ‘maximale verstoring’ hebben. En iemand die dronken is een lage.”

Vergevingsgezinde infrastructuur

Reijne deed het experiment niet met wielrenners of dronken fietsers. Reijne zocht juist heel gewone mensen, jong en oud. Mannen en vrouwen. Hij vond 24 ervaren fietsers. De ethische commissie, die experimenten met mensen beoordeelt, had vooraf een vraag: is er een risico op vallen? „Dat was nou juist de bedoeling! Bij de terugkoppeling konden we melden dat niemand gewond was geraakt. Behalve één deelnemer die in het gebouw waar ook de ethische commissie zit, bij de ingang over de drempel was gestruikeld.”

Reijnes onderzoek leverde uiteindelijk een computermodel op. Niet alleen te gebruiken om te kijken of een nieuw soort fiets ook echt veiliger is, maar net zo goed te gebruiken voor een cursus fietsvaardigheid of voor ‘vergevingsgezinde infrastructuur’ – een mooi woord dat laat zien dat je ook bermen en stoepranden kunt ontwerpen die het niet ongenadig afstraffen als je even een stuurfoutje maakt.


Lees ook

Fietsen moet veiliger worden, maar hoe doe je dat?

Fietsers in het centrum van Den Haag. Experts pleiten voor wegen waar auto’s en fietsers elkaar zo min mogelijk kruisen.

Bijvangst was er ook. Zo ontdekte Reijne dat je bij lagere snelheden – hoewel je dan minder stabiel bent – een hardere ruk aan het stuur moet krijgen om te vallen. „Bij een hogere snelheid heb je meer breedte nodig als je bijstuurt en raak je sneller van de weg af, bij een lage snelheid heb je meer tijd om te reageren.” En bemoedigend: tussen oudere en jongere fietsers was qua balans geen verschil te zien. „Ze komen misschien vaker in de statistieken terecht, omdat ouderen sneller iets breken en in het ziekenhuis terechtkomen.”

Reijne is inmiddels beleidsmedewerker ‘fietsveiligheid’ op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Op persoonlijke titel wil hij nog wel iets over fatbikes zeggen. Die krijgen vaak de schuld van ongevallen, terwijl de ‘maximale verstoring’ waarschijnlijk juist relatief hoog is. „Je zit met je voeten dicht bij de grond. En de brede banden zorgen voor stabiliteit. Misschien is de fatbike wel de beste e-bike voor ouderen. En grote kans dat jongeren er dan niet meer op gezien willen worden.”




Related Posts

Het kabinet-Schoof: steeds zeggen dat er eenheid is, terwijl het wantrouwen groeit

Op zijn wekelijkse persconferentie haalde toenmalig premier Jan Peter Balkenende (CDA) een ansichtkaart tevoorschijn. Het was vrijdag 4 oktober 2002, en de ministers van zijn eerste kabinet van CDA, LPF en VVD maakten al weken openlijk ruzie. Paul Rosenmöller, leider van GroenLinks, had gevraagd of er nog eenheid in het kabinet was.

Balkenende hield de ansichtkaart voor zich, zodat die goed in beeld kwam. Het was een potloodtekening van de Trêveszaal, waar het kabinet toen vergaderde. „Geachte voorzitter, In antwoord op de mondelinge vragen van g.a. Rosenmöller e.a. groeten wij u in gezamenlijkheid en eenheid vanuit de ministerraad.” De handtekeningen van de ministers stonden onder de tekst.

Twee weken later was het kabinet gevallen.

De ansichtkaart van Balkenende is niet vergeten in Den Haag. Een bewindspersoon van het kabinet-Schoof begint er uit zichzelf over, als het gaat over de eenheid van dít kabinet. Ook anderen blijken het zich te herinneren. Ze zien er een waarschuwing in: je kunt wel steeds zéggen dat er eenheid is, zoals Dick Schoof nu doet, maar wat heb je daaraan als kiezers alleen maar ruzie zien?

Vechtkabinet

Het kabinet-Balkenende I regeerde 87 dagen. Het kabinet-Schoof van PVV, VVD, NSC en BBB bestaat al acht maanden, en is er nog steeds. En ook verder gaat de vergelijking mank, zeggen bewindspersonen en mensen rond het kabinet. Balkenende I was een vechtkabinet, het kabinet-Schoof is dat niet, zeggen bewindspersonen. Maar, erkent iedereen, het gaat niet goed. Het onderlinge wantrouwen groeit, de sfeer verslechtert. De eenheid is weg. En het gezag van premier Schoof in het kabinet daalt hard.

De afgelopen week wordt in het kabinet gezien als een dieptepunt. Schoof en minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV) moesten in de Tweede Kamer over de zogeheten lintjesaffaire praten. Faber had geweigerd koninklijke onderscheidingen toe te kennen aan vijf voormalige vrijwilligers van het COA. Schoof en minister Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken, NSC) hadden toen getekend. Schoof en Faber moesten de Kamer uitleggen waarom dat niet in tegenspraak was met de eenheid van het kabinetsbeleid. Het leidde onder meer tot een motie van wantrouwen tegen Faber, die door een groot deel van de oppositie werd gesteund. Kwestie afgedaan. Maar in het kabinet is deze week woede en schaamte te horen over Faber, kritiek op Schoof, en zorgen over de interne verhoudingen. En in het kabinet klinkt het dat de positie van Marjolein Faber onhoudbaar is geworden.

Vorig jaar zomer sloten de leiders van vier rechtse partijen na een moeizame formatie een hoofdlijnenakkoord. De vier leiders, Geert Wilders (PVV), Dilan Yesilgöz (VVD), Pieter Omtzigt (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) spraken af dat zij in de Tweede Kamer zouden blijven. Het kabinet, was de afspraak, zou min of meer uitvoeren wat zíj wilden. De partijloze premier, voormalig topambtenaar Dick Schoof, stelde zich dienstbaar op. Het regeerprogramma van het kabinet was niet veel meer dan een gedetailleerdere versie van de afspraken van de partijleiders.

Constructie

Die constructie had een nadeel voor het kabinet: de bewindspersonen, met name Schoof, hadden vanaf het begin weinig gezag. Maar het had ook een voordeel: ruzies werden vooral gevoerd tussen de partijleiders, die toch al een groot gebrek aan chemie hebben. Ze verwijten elkaar te lekken naar de pers, wantrouwen elkaar, denken dat anderen erop uit zijn het kabinet te laten vallen.

In het kabinet zélf gaat het er anders aan toe, werd lange tijd gezegd. Er heerste een collegiale sfeer. Er werd, zeker in het begin, veel gelachen. De twijfels van de buitenwereld hielpen juist voor die sfeer, zei minister Femke Wiersma (Landbouw, BBB) vorig jaar zomer nog: „Juist omdat het ter discussie wordt gesteld, denken wij: laten we die vier jaar dan ook maar gaan volmaken.”

Dick Schoof kreeg complimenten van bewindspersonen over de manier waarop hij werkte: als een procesmanager, een echte ambtenaar die risico’s al vroeg zag en handige formuleringen kon verzinnen. Hij organiseerde uitjes, waarbij partners en kinderen soms ook welkom waren. Een bewindspersoon herinnert zich hoe vrolijk het was toen ze op excursie naar de Haagse brandweer gingen, partners erbij. Er kwam een sportgroepje op vrijdagochtend, zoals de kabinetten voor hem dat ook hadden.

Weeffouten

Maar er zaten vanaf het begin al weeffouten in het kabinet. Die zetten de persoonlijke verhoudingen steeds meer onder druk. Een voorbeeld: iedere partij kreeg het min of meer alleen voor het zeggen over de voor die partij belangrijkste onderwerpen: voor de PVV is dat asiel en migratie, voor BBB landbouw, voor NSC binnenlands bestuur, en voor de VVD financiën. Dat werkte profileringsdrift van bewindspersonen in de hand en leidde tot ergernissen.

Nog een structurele fout: het ontbreekt aan een gezamenlijk verhaal, of een gedachte die de coalitie bindt. De vier coalitiepartijen zijn weliswaar allemaal rechts, maar verder lijken ze niet op elkaar. Dat betekent dat ministers niets hebben om op terug te vallen. Mede daardoor houdt de onervaren ministersploeg zich al vanaf het begin niet aan de eenheid van kabinetsbeleid, zoals voorgeschreven in artikel 45 van de Grondwet. Ministers en staatssecretarissen mogen volgens die regel in hun uitspraken niet afwijken van het beleid van het kabinet.

Op vrijdagochtend komen de ministers samen voor de ministerraad in het Catshuis, de statige ambtswoning van de premier in Den Haag. Veel van die vrijdagen verlopen op dezelfde manier: een minister is boos over iets wat het kabinet wil, zegt er niets van te weten, of wil „een stevig gesprek” met Schoof. Na enkele uren komen de ministers weer naar buiten en is de kwestie opgelost, of even weer gesust. Daarna mag Schoof in zijn persconferentie zeggen dat de sfeer nog altijd goed is, dat misverstanden zijn opgehelderd, dat de eenheid niet in gevaar is. Die rituele dans herhaalt zich bijna wekelijks.

Vicepremier Fleur Agema (Volksgezondheid, PVV) schond de eenheid binnen het kabinet al een paar keer. Zo was ze het niet eens met nieuwe bezuinigingen in de zorg, en met de 3,5 miljard euro die Schoof aan Oekraïne had beloofd. Over die belofte waren meer ministers ongelukkig, maar die hielden hun kritiek binnenskamers.

Solistisch

Minister Marjolein Faber bezorgt het kabinet grotere problemen. Haar gedrag is solistisch, zien kabinetsleden. Zo zei ze op een vrijdag, vlak voor de ministerraad, dat de Oekraïense president Zelensky „niet democratisch gekozen” is. Vorige week vrijdag was ze openlijk boos op Schoof, omdat die had geweigerd haar plannen om de spreidingswet in te trekken op de agenda van de raad te zetten.

De slechte sfeer tussen de vier Kamerfracties slaat steeds meer over op het kabinet. Het onderlinge wantrouwen van de vier fractievoorzitters is nu ook dáár te horen. Aan teambuilding wordt niet meer gedaan. Het sportclubje wordt nog maar door een paar ministers trouw bezocht: de ministers Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken, NSC) en David van Weel (Justitie, VVD). Anderen komen zelden of niet.

In de onervaren kabinetsploeg (slechts twee bewindspersonen hebben bestuurlijke ervaring) groeien ergernissen. VVD’ers ergeren zich aan BBB’ers. PVV’ers aan VVD’ers en NSC’ers. Maar meestal ligt het aan de persoonlijke relatie, niet aan partijkleur. Zo liggen sommige PVV-bewindslieden, zoals staatssecretaris Ingrid Coenradie (Justitie) en minister Dirk Beljaarts (Economische Zaken), goed bij andere kabinetsleden.

In het kabinet is vooral de ergernis over Faber groot. Voor elke ministerraad mogen bewindspersonen actuele onderwerpen agenderen. Veel te vaak, wordt gezegd, gaat het over iets dat Faber heeft gezegd of gedaan. Haar grillige gedrag bepaalt het beeld dat kiezers van het kabinet hebben: een ruziënde club, die niets voor elkaar krijgt. Bewindspersonen vinden dat niet eerlijk. Waarom is er zo weinig aandacht voor hún plannen? Moeten zij de prijs betalen voor Fabers eigenzinnigheid?

Vorige maand raakten Marjolein Faber en Mona Keijzer (Volkshuisvesting, BBB) in conflict tijdens de vergadering. Faber wil dat statushouders sneller asielzoekerscentra verlaten en huisvesting krijgen, Keijzer wil de voorrang van statushouders op sociale huurwoningen juist afschaffen. Het leidde tot een ruzie in de ministerraad. Daarbij werd volgens aanwezigen niet geschreeuwd, maar het is zeldzaam dat conflicten in de ministerraad tot uitbarsting komen. Dat gebeurt eerder in de onderraden, vooroverleggen van groepjes bewindspersonen.

Toenemende irritatie bij Schoof

Aanwezigen in de ministerraad zien dat ook premier Schoof zich steeds meer aan Faber ergert, en dat hij haar wantrouwt. De irritatie over Faber is zo groot, dat hij deze week geen zin had, zo leek het, om haar te komen helpen in de Tweede Kamer. Vrijwel de hele oppositie had om Schoofs aanwezigheid tijdens het Kamerdebat gevraagd, omdat dat zou gaan over de eenheid van kabinetsbeleid, zijn portefeuille. Schoof kwam pas toen de oppositie er bij het begin van het debat nogmaals om vroeg. Tijdens het debat keek hij Faber nauwelijks aan.

In en rond het kabinet zien ze dat Faber alle aandacht naar zich toetrekt, maar vrijwel niets bereikt. Sommigen vermoeden hier een bewuste strategie van Geert Wilders achter: als haar asielplannen niet door de Tweede en Eerste Kamer komen, en daar rekent iedereen op, blijft het beeld hangen van een minister die wordt tegengewerkt, en die niet toegeeft onder druk. Bovendien: hoe meer het over asiel en migratie gaat, het onderwerp dat kiezers associëren met de PVV, des te beter is dat voor Wilders.

Toch leven ook in de PVV zorgen over Faber. Sommige PVV’ers hadden gehoopt dat het kabinet een succes zou worden, en dat de radicaal-rechtse partij zou bewijzen volwaardig te kunnen regeren. De val van het gedoogkabinet-Rutte I (VVD en CDA), waar de PVV van de andere twee partijen de schuld van kreeg, heeft de partij immers jaren achtervolgd. Door Marjolein Faber dreigt nu hetzelfde te gebeuren. Twee PVV’ers uit het kabinet namen deze week afstand van Faber: Fleur Agema en Ingrid Coenradie. Zij zouden de aanvraag voor de lintjes wél hebben getekend, zeiden ze.

Dick Schoof moet iets doen, vinden sommigen in het kabinet. Hij moet haar tot de orde roepen en desnoods ontslaan. Dat had zijn voorganger Mark Rutte in 2021 met Mona Keijzer gedaan. Zij was als staatssecretaris van Economische Zaken (namens het CDA) openlijk kritisch op het coronabeleid van het kabinet. Maar een ontslag is hoogst zeldzaam, en zou in dit geval vrijwel zeker de val van het kabinet betekenen.

Deze week is Marjolein Faber op vrijdagochtend als een van de eerste ministers aanwezig in het Catshuis. Ze heeft een moeilijke week gehad, zegt ze bij de ingang, maar ze houdt goede moed. Vanavond gaat ze biefstuk eten. De intrekking van de spreidingswet staat opnieuw niet op de agenda van de ministerraad. Ze had geen tijd de plannen verder uit te werken, zegt ze, door de twee debatten over de lintjeskwestie.

Kabinetsleden die de waarschuwing uit het verleden willen zien, kunnen de ansichtkaart van Jan Peter Balkenende bezichtigen. Die ligt nog altijd in het archief van de Tweede Kamer, zegt een woordvoerder.


Trump staat met TikTok op kruispunt van nationale veiligheid en commerciële belangen

De strijd om TikTok heeft zich afgelopen maanden op verschillende schaakborden tegelijk afgespeeld.

Eerst maakte de Amerikaanse politiek het lot van de populaire video-app tot een zaak van nationale veiligheid. Vervolgens werd TikTok een aantrekkelijke prooi voor vrienden van president Trump en technologie-investeerders met diepe zakken. En nu is het ook nog wisselgeld geworden in een van de grootste confrontaties in de handelsoorlog die Trump met zijn importheffingen heeft ontketend: de krachtmeting met China.

De media-gevoelige president voelt zich persoonlijk sterk betrokken bij de strijd om de app, die in de Verenigde Staten zo’n 170 miljoen gebruikers heeft. Zo opperde hij een dag voordat hij China trof met een importheffing van 34 procent (bovenop een eerdere heffing van 20 procent): „Misschien haal ik er wel een paar punten vanaf” als China ermee instemt dat TikTok in Amerikaanse handen komt. „Ik ben een flexibel mens.”

Het onderhandelen kon wat Trump betreft beginnen. Maar China hapte niet, althans niet meteen.

Het Chinese ministerie van Financiën liet vrijdag ijskoud weten dat het de nieuwe Amerikaanse heffing van 34 procent voor invoer uit China beantwoordt met een eigen, even grote heffing voor invoer van diensten en producten uit de Verenigde Staten. Over TikTok geen woord. En dat is belangrijk, want behalve ByteDance, het Chinese moederbedrijf van TikTok, moet ook de Chinese overheid instemmen voordat sprake kan zijn van een gehele of gedeeltelijke verkoop van TikTok.

Onzeker

De toekomst van de app is al sinds april vorig jaar onzeker. Toen kwam met steun van de Democratische en Republikeinse partijen een wet door het Congres die bepaalde dat TikTok vanwege „nationale veiligheidsrisico’s” uiterlijk 19 januari verkocht moest worden aan een Amerikaanse partij, en anders in de VS verboden zou worden. Minder dan 20 procent van de aandelen mocht nog in buitenlandse handen blijven.

Het motief voor die wet was tweeledig. Enerzijds bestond de vrees dat de China via TikTok de hand kan leggen op allerlei persoonlijke informatie van Amerikaanse gebruikers. En anderzijds dat China Amerikaanse gebruikers via TikTok kan beïnvloeden met propaganda en nepnieuws.

Buiten het Hooggerechtshof in Washington wordt een TikTok-filmpje gemaakt.

Foto Getty Images

Toen de deadline van 19 januari verstreek, was er over de verkoop van TikTok nog geen akkoord in zicht. Het bedrijf zette de app zelf kort op zwart, maar de volgende dag werd Donald Trump tot president geïnaugureerd. Per decreet verlengde Trump meteen de verkoopdeadline (tot deze zaterdag, 5 april), waarna de site, die minder dan een dag uit de lucht was geweest, weer functioneerde. Maar ook deze deadline verstreek voor er een akkoord over de verkoop van TikTok kon worden bereikt. Trump gaf zichzelf vrijdagavond een nieuwe deadline, over 75 dagen moet het rond zijn.

In zijn eerste termijn had Trump geprobeerd TikTok te verbieden, maar nadat hij in de laatste campagne veel steun op het platform had ondervonden, was hij TikTok gaan waarderen. Hij heeft er nu ruim 15 miljoen volgers.

Gretigheid

Inmiddels was duidelijk dat er bij Amerikaanse investeerders grote gretigheid bestond om de app van ByteDance over te nemen. Omdat er dankzij reclame-inkomsten veel geld mee te verdienen is, maar ook omdat er veel data mee te verzamelen zijn die gebruikt kunnen worden voor het trainen van kunstmatige intelligentie.

Meerdere partijen meldden zich volgens Amerikaanse media bij het Witte Huis. Van het begin af aan werd Larry Ellison genoemd, de oprichter van softwarebedrijf Oracle die een nauwe band met Trump heeft. In januari zei Trump in verband met TikTok en Ellison: „Ik wil graag dat Larry het koopt.” Samen met onder meer het grote investeringsfonds Andreessen Horowitz zou hij een bod hebben voorbereid. Maar ook technologiebedrijf AppLovin, Amazon en het grotendeels op porno gerichte platform OnlyFans zouden in de markt zijn.

TikTok-beroemdheid Mikayla Rowan maakt een video in een garage.

Foto Reuters

De regering-Trump leek zich in het TikTok-dossier vooral te hebben beziggehouden met de vraag welke Amerikaanse bieder haar voorkeur heeft, en onder welke voorwaarden een deal kon worden voorgelegd aan Bytedance. Dat bedrijf is in Beijing gevestigd en valt dus onder de Chinese wet. Ook al is zestig procent van de aandelen van Bytedance in buitenlandse handen (onder meer van Amerikaanse investeerders als General Atlantic, Susquehanna, KKR), verkoop van TikTok kan niet zonder dat de Chinese regering ermee instemt. Bytedance geldt als een van de belangrijke bedrijven op het gebied van kunstmatige intelligentie in China.

Volgens een in Amerikaanse media uitgelekt plan zou er een Amerikaanse tak van TikTok afgesplitst kunnen worden, waarvan Bytedance dan bijvoorbeeld 19,9 procent zou kunnen behouden. Het algoritme dat TikTok tot zo’n succes heeft gemaakt, zou in handen van Bytedance blijven, maar aan de Amerikanen worden geleased.

Maar wat dat precies zou betekenen, blijft tot dusver vaag. De cruciale vraag daarbij blijft: als China al met zo’n uitkomst akkoord gaat, wordt er daarbij wel genoeg rekening gehouden met het veiligheidsprobleem dat de vorig jaar aangenomen wet moest oplossen? Heeft China dan werkelijk geen greep meer op gegevens van Amerikaanse gebruikers, en op wat zij voorgeschoteld krijgen?


Enquête FNV: een op de vijf KLM’ers zou willen vertrekken

Een op de vijf werknemers van KLM overweegt te stoppen met zijn baan bij de luchtvaartmaatschappij. Vooral de mensen die werken in de grondafhandeling – bagage, platform, check-in van passagiers – ervaren zo’n hoge werkdruk dat ze ander werk willen.

Dat blijkt uit een enquête die vakbond FNV in februari hield onder 1.500 KLM-werknemers. Bijna twee van de drie medewerkers (63 procent) vindt de werkdruk op Schiphol (zeer) hoog, zegt de bond. Die druk is volgens hen dit jaar gestegen.

Dat een op de vijf KLM’ers zou willen vertrekken noemt de bond „zorgelijk” voor de best betalende luchtvaartmaatschappij van Nederland. In 2022 leidde een tekort aan grondpersoneel (bagagemedewerkers) tot chaos op Schiphol. KLM kampt nu nog steeds met tekorten, onder meer bij technisch onderhoud.

FNV hield eerder dergelijk onderzoek in de zorg: in 2023 zei 41 procent van medewerkers in de verpleeghuis- en thuiszorg dat ze ander werk willen. In ziekenhuizen overwoog 32 procent te stoppen.

In een reactie stelt KLM dat het bedrijf ook zelf onderzoek doet naar de werkdruk. „Die resultaten zijn overwegend positief, maar er is altijd ruimte voor verbetering”, meldt een woordvoerder. „Ons doel is om iedereen een gezonde, prettige en veilige werkomgeving te bieden.”

De KLM-woordvoerder vindt ook dat het wel meevalt met het personeelstekort – ook al noemde het bedrijf het afgelopen jaar een tekort aan met name piloten en technici een oorzaak van de slechte financiële resultaten. „De afgelopen jaren hebben we duizenden nieuwe collega’s aangenomen en de meeste bedrijfsonderdelen zijn nu goed bezet”, zegt ze. „Collega’s zeggen dat dit zijn vruchten afwerpt. Dat zien we ook aan de uitstroom: die is met 4 procent een stuk lager dan het landelijke gemiddelde van 15 tot 20 procent.”

Veiligheid

Meer dan de helft van de KLM’ers die FNV heeft bevraagd vindt dat de veiligheid tijdens het werk te lijden heeft onder de gestegen werkdruk. Het aantal collega’s dat uitviel vanwege ziekte is het afgelopen jaar toegenomen, stelt 56 procent.

„Ik merk dat ik vaker fouten maak”, onderschrijft een op de vijf werknemers een stelling in het onderzoek. Medewerkers benadrukken dat ze niet de indruk willen wekken dat de veiligheid niet op orde is, maar het vooruitzicht van nog meer werkdruk baart hen zorgen. „Op het gebied van veiligheid doet KLM het misschien wel het beste op Schiphol”, stelt Hacer Karadeniz, FNV-bestuurder luchtvaart, „maar de vrees is dat dit op sommige plekken onder druk komt te staan door maatregelen die de werkdruk alleen nog maar verhogen.”

Een medewerker zegt in de enquête: „Je hebt een taak nog niet afgehandeld of de volgende staat al weer in je handheld.” Hij bedoelt zijn mobiele werkcomputer. „Passagiers hebben een korter lontje dan vroeger”, zegt een ander. „Elke dag mensen tekort, geen ruimte voor verlof”, klaagt een KLM’er.

FNV komt met het onderzoek tijdens de onderhandelingen voor een nieuwe cao voor de pakweg 30.000 werknemers van KLM. De gesprekken met de tien bonden voor grond, cockpit, cabine, techniek en kantoor verlopen moeizaam.

Volgens FNV is twee van de drie medewerkers op dit moment ontevreden met z’n salaris. KLM zegt echter geen geld te hebben voor loonsverhoging. De financiële resultaten over 2024 waren „tegenvallend”, aldus KLM in maart. Het bedrijf vliegt nog niet op volle capaciteit, onder meer door te weinig beschikbare mensen.

Terwijl medewerkers nu al klagen over de werkdruk wil KLM dat werknemers nog harder gaan werken. In het kader van het herstelprogramma Back on track, dat KLM structureel 450 miljoen euro per jaar meer inkomsten moet bezorgen, wil de directie dat de ‘arbeidsproductiviteit’ 5 procent stijgt. FNV vreest dat dat neerkomt op ‘meer doen met minder mensen’.

Klopt niet, zegt de woordvoerder. „Het gaat om efficiënter, effectiever samenwerken – met het hele team meer werk verzetten in dezelfde tijd. Dit betekent niet dat elke collega harder moet werken, maar dat we slimmer gaan werken.”