Wat Feyenoord straks kan doen met de miljoenen van de Champions League

Tussen de bergtoppen in de Oostenrijkse Alpenstad Saalfelden klinken de financiële beperkingen door in de antwoorden van coach Arne Slot. Het is begin juli 2022, de voorbereiding van Feyenoord op het nieuwe seizoen is net begonnen. Op een terrasje in de zon spreekt Slot met de regionale zender Rijnmond over de transferperiode en hij wijst er fijntjes op dat zijn selectie in het voorgaande seizoen „voor een topclub niet breed genoeg” was.

Dat dreigt die zomer opnieuw te gebeuren. Een handvol spelers uit het basisteam van de Conference League-finale tegen AS Roma, ruim een maand eerder, is al vertrokken. Er komt dus geld binnen, maar door de financiële krapte kan niet alles geherinvesteerd worden. Duidelijk is dat er nog veel moet gebeuren om de uitgeklede selectie op niveau te krijgen. Minstens zeven nieuwe spelers, wil de coach. „Dan praten we louter en alleen om hetzelfde voor elkaar te krijgen qua aantallen [spelers] als vorig seizoen”, zegt Slot. „Terwijl vorig seizoen de conclusie was dat we niet breed genoeg waren.”

Met enige terughoudendheid zegt hij: „Dat is het interessante van deze periode: je hebt nu wat transfergeld binnen, je hebt wat salarisbudget, hoe ga je dat nou op de beste manier inzetten?” Ze moeten het hebben van creatief investeren, niet van de dikke portemonnee.

Dat staat in contrast met de financiële powerplay bij de concurrentie. Op de dag dat Slot met de pers praat in Oostenrijk, bereikt Ajax overeenstemming met Tottenham Hotspur over een transfer van Steven Bergwijn naar Amsterdam voor ruim 31 miljoen euro. Ongeveer de som die Feyenoord in totaal die zomer uitgeeft aan nieuwe spelers. Daar waar PSV aanvallende middenvelder Guus Til koopt, een speler die Slot graag had behouden, Feyenoord huurde hem. Mede door het perspectief op Champions League-voetbal kiest Til voor Eindhoven – PSV loopt dat begin dit seizoen mis.

Kruispunt

Het is juist Feyenoord dat zich nu kan gaan opmaken voor de Champions League, wat vrijwel niemand voor dit seizoen verwachtte. Deze zondag kan de club zich via de landstitel plaatsen voor het elitetoernooi, waardoor ze is verzekerd van ruim dertig miljoen euro aan premies (op een omzet van 87 miljoen vorig seizoen).

In de Kuip moet Feyenoord Go Ahead Eagles verslaan, dan is het voor de zestiende keer in de historie landskampioen. De huldiging op de Coolsingel staat al gepland voor komende maandag. De stad maakt zich klaar, burgemeester Ahmed Aboutaleb gaat er vanuit dat Feyenoord dit weekend de titel behaalt.

Daarmee staat Feyenoord op een kruispunt. Kijk over de euforie van het moment heen, en je ziet een club met tal van structurele begrenzingen. Organisatorisch, commercieel, financieel en qua zeggenschapsstructuur. Dat zorgt er mede voor dat kampioenschappen incidenten zijn – de laatste keer dat Feyenoord twee landstitels op een rij veroverde was begin jaren zestig.

Het huidige succes kan voor een belangrijk deel worden toegeschreven aan coach Slot, die met zijn perfectionistische werkwijze de rijkere concurrentie heeft afgetroefd. Dat verbloemt voor een deel de zorgen binnen en rond de club over de financiën, het stadion en de bestuurlijke organisatie.

De directie is dun, bij gebrek aan een technisch manager gaat algemeen directeur Dennis te Kloese over het transferbeleid. Ajax heeft vorige zomer ervaren hoe risicovol zo’n constructie is, de club gaf meer dan 100 miljoen euro uit aan spelers die later niet het vereiste niveau bleken te hebben. Bij Feyenoord leeft vooral de vrees dat als Slot deze zomer vertrekt – er is interesse – de club weer terugvalt. Met een verbeterd contract, het huidige loopt tot medio 2025, probeert de clubleiding hem in Rotterdam te houden, werd deze week bekend.

Hoe het niet moet, weet Feyenoord uit het recente verleden. Na de laatste landstitel, in 2017, die vooral kon worden toegeschreven aan aanvaller Dirk Kuijt en coach Giovanni van Bronckhorst, was de club snel weer terug bij af – zowel financieel als sportief. Met als dieptepunt een 4-0 nederlaag tegen het Slowaakse Trencín in de voorronde van de Europa League, ruim een jaar later.

Juist in die fase koos de concurrentie, Ajax voorop, voor een financieel aanvallende strategie, met binnenlandse dominantie en een halve finale van de Champions League als gevolg. Waarmee het voor Feyenoord lastiger werd om de aansluiting te vinden. In 2021 was de achterstand op kampioen Ajax liefst 29 punten.

De belangrijkste reden voor de financiële verliezen in de afgelopen jaren is, naast de coronacrisis, een falend transferbeleid. In de periode 2010-2022 haalde de club een negatief transfersaldo van 30 miljoen, berekende Voetbal International. Tegen plus 185 miljoen bij Ajax in diezelfde periode. Al draaide Feyenoord vorige zomer voor het eerst in jaren een lucratieve transferwindow, maar dat resultaat telt pas mee in dit boekjaar.

Gunstig is dat de selectie relatief jong is, gemiddeld 23,5 jaar, en dat de belangrijkste spelers voor meerdere jaren vastliggen. Dat maakt de onderhandelingspositie van Feyenoord sterk, in gesprek met geïnteresseerde clubs.

Openstaande rekening

Tegelijkertijd staat er nog altijd een forse schuld open vanwege financieel wanbeheer in het verleden – een rekening die Feyenoord zal moeten voldoen zodra het flink geld verdient. In 2010 dreigde een faillissement, dat werd afgewend met de hulp van een groep van zo’n dertig gefortuneerde ondernemers uit Rotterdam en omstreken. Deze ‘Vrienden van Feyenoord’ staken 32,6 miljoen euro in de club, in ruil voor 49 procent van de aandelen en het recht twee commissarissen voor te dragen.

Deze regeling is altijd bedoeld als tijdelijk. Feyenoord wil de Vrienden uitkopen, de invloed van de ondernemersgroep maakt de club moeilijk bestuurbaar, is meermaals gebleken. Daarom is in 2018 in een principeovereenkomst vastgelegd dat de club 15 procent van de inkomsten uit Europees voetbal en 20 procent van de transferbaten gebruikt om aandelen van de Vrienden terug te kopen. Het is een flexibele afspraak, in tijden van financiële nood kan Feyenoord afzien van de verplichting.

Dat is precies wat de club vorige zomer heeft gedaan, toen Feyenoord dankzij het bereiken van de finale van de Conference League zo’n 20 miljoen euro ontving uit Europese premies en per saldo een slordige 40 miljoen euro verdiende op de transfermarkt. Vanwege een gebrek aan financiële buffer én een uitgeklede selectie werd dat geld volledig aangewend om te investeren in nieuwe spelers en het eigen vermogen aan te zuiveren.

Grote vraag is welke keuze de club deze zomer maakt en hoeveel speelruimte de Vrienden van Feyenoord geven, nu Slot versterkingen zal willen om straks over een team te beschikken dat kan overleven in de Champions League. Tegelijkertijd lijkt zich eindelijk een uitgelezen mogelijkheid voor te doen om in een klap een aanzienlijk deel van de aandelen terug te kopen zonder financieel in de problemen te raken.

Een andere optie is dat Feyenoord de miljoenen gebruikt om grootaandeelhouder te worden van het stadion, nu is het huurder. De club wil „zelf aan het stuur zitten”, zei directeur Dennis te Kloese in VI. Maar het is onduidelijk wat precies de financiële consequenties zijn. De vennootschap die eigenaar is van het stadion heeft een schuld van 36 miljoen euro, waarvan ruim 16 miljoen aan zakenbank Goldman Sachs, onder meer door gemaakte ontwikkelingskosten in verband met het inmiddels gesneuvelde plan voor een nieuw stadion. Bovendien is het rendement op de exploitatie van de Kuip beperkt en is het stadion hard toe aan renovatie.

Qua marketing valt er nog een wereld te winnen voor Feyenoord, dat sinds het vertrek van Joris van Dijk in januari van dit jaar overigens ook geen commercieel directeur meer heeft. Waar rivaal Ajax, dat zich laat voorstaan op zijn internationale uitstraling, vorig jaar meer dan 86 miljoen euro binnenkreeg uit sponsordeals, merchandise en business seats, bleef deze post bij Feyenoord steken op iets meer dan 40 miljoen.

De club heeft vooral regionale, middelgrote bedrijven aan zich gebonden, blijkt uit een overzicht van de sponsors op de website. Vorige week werd bekend dat Feyenoord volgend seizoen met het logo van vakantiediscounter Prijsvrij op de rug speelt. Tot woede van sommige supporters, zo viel op te maken uit reacties op sociale media.

Deze zondag zal niemand zich er druk om maken. Dan telt maar één ding: Go Ahead Eagles verslaan, kampioen worden.