N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Analyse
VoetbaleconomieEen Saoedisch staatsfonds zou een miljard euro overhebben voor de transfer van de Franse stervoetballer Kylian Mbappé. Dat recordbedrag tekent de grote politieke ambities van het land in het voetbal.
Een soldaat van Qatar. Zo noemde de Britse sportwetenschapper Simon Chadwick de Braziliaanse aanvaller Neymar in de zomer van 2017. Neymar had zojuist voor ruim 220 miljoen euro de overstap gemaakt van FC Barcelona naar Paris Saint-Germain (PSG), eigendom van Qatar. Dat was ruim het dubbele van wat ooit eerder voor een speler was betaald. Zelfs in een poenerige sport met snel stijgende transfersommen leek voor dit bedrag geen economische rechtvaardiging te vinden.
Andere belangen gaven dan ook de doorslag, volgens Chadwick. Een paar weken eerder was de kleine Golfstaat in bitter conflict geraakt met zijn buurlanden, aangevoerd door Saoedi-Arabië. De transfer van Neymar had daarmee onmiskenbaar politieke betekenis. Qatar liet ermee zien: we hebben het geld om een eventuele boycot uit te zitten, we hebben invloedrijke vrienden in Europa en we zijn voor niemand bang.
Nu, zes jaar later, dreigt Neymar zijn status van duurste voetballer aller tijden te verliezen aan PSG-ploeggenoot Kylian Mbappé. Opnieuw is het moeilijk voorstelbaar dat het bedrag dat op tafel ligt zich laat terugverdienen, hoe groot de commerciële waarde van de Franse superster ook is. En opnieuw zou het in feite gaan om een politieke transactie, met grote symbolische betekenis voor het Europese voetbal.
Deze week werd bekend dat de Saoedische club Al Hilal een bod van zo’n 300 miljoen euro heeft gedaan op Mbappé. Volgens onbevestigde berichten in internationale media zou de club bereid zijn de 24-jarige aanvaller een jaarsalaris van 700 miljoen euro te betalen. Afgaande op het door Saoedische staatsmedia gerapporteerde inkomen van Cristiano Ronaldo (200 miljoen euro, inclusief commerciële inkomsten), de eerste wereldster die een half jaar geleden de oversteek waagde naar de Saoedische competitie, ligt het voor de hand dat Mbappé honderden miljoenen kan verdienen bij Al Hilal.
Grootschalige investeringen
Of Mbappé überhaupt belangstelling heeft voor een transfer naar Al Hilal, is onduidelijk. Zeker is wel dat zijn huidige werkgever PSG er bijzonder blij mee zou zijn. Zijn contract loopt volgende zomer af. De club wil voorkomen dat hij dan gratis de deur uit loopt. „Hij moet een nieuw contract tekenen of vertrekken”, zei PSG-directeur Nasser al-Khelaifi vorige maand. Mbappé heeft juist laten doorschemeren zijn contract te willen uitdienen, zodat hij na afloop van het komende seizoen de ideale onderhandelingspositie heeft tegenover clubs die hem willen hebben. Real Madrid, dat onlangs zijn spits Karim Benzema verkocht aan het Saoedische Al-Ittihad, wordt veel genoemd als zijn gewenste bestemming.
Zelfs als Mbappé bedankt voor Al Hilal, heeft het Saoedische bod betekenis. Nauwelijks een maand geleden vergeleek UEFA-voorzitter Aleksander Ceferin de Saoedische koopdrift nog met een eerdere Chinese poging om het Europese voetbal naar de kroon te steken, door grof geld te betalen voor stervoetballers in de herfst van hun loopbaan. De Chinese competitie werd er niet of nauwelijks aantrekkelijker op, het lokale voetbal bleef onderontwikkeld en toen de economie begon te haperen gingen de Chinese topclubs een voor een failliet. Nu maakt Saoedi-Arabië een „vergelijkbare vergissing”, volgens Ceferin.
Lees ook: Met de miljoenen uit Saoedi-Arabië had sportstichting Klabu jaren vooruit gekund
Maar het bod op Mbappé, misschien wel de beste speler ter wereld in de bloei van zijn carrière, laat zien dat de Saoediërs veel grotere ambities hebben dan de Chinese clubs destijds. Het geld komt bovendien van de staat. Al Hilal is, net als drie andere topclubs uit Saoedi-Arabië, sinds dit voorjaar eigendom van het Public Investment Fund (PIF), het Saoedische staatsinvesteringsfonds met een geschat vermogen van meer dan 600 miljard euro. Het fonds speelt een centrale rol in het plan van machthebber Mohammed bin Salman om de Saoedische economie minder afhankelijk te maken van olie-inkomsten en het land aan internationale status en aantrekkingskracht te doen winnen, onder meer door grootschalige investeringen in sport.
Omstreden machthebbers
Dat stelt het Europese voetbal voor een dilemma. Enerzijds kijken clubs, spelers en zaakwaarnemers verlekkerd naar de miljarden die Saoedi-Arabië wil uitgeven om zijn voetbaldromen waar te maken. Precies zoals ze eerder het geld van Chinese clubs, Russische oligarchen en de koninklijke families uit Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten (eigenaar van Manchester City) dankbaar in ontvangst namen. Tegelijkertijd leidt de instroom van Saoedische oliemiljarden, nog afgezien van het verlies van publiekstrekkers als Ronaldo, Benzema en misschien dus Mbappé, tot inflatie van spelerssalarissen en transfersommen. Daardoor wordt de zucht naar en afhankelijkheid van schatrijke investeerders als het PIF alleen maar groter.
Op die manier dreigt de sport langzaam maar zeker speelbal te worden van omstreden machthebbers als de Saoedische kroonprins Bin Salman. Met soms onvoorziene gevolgen. Zo is staatsinvesteringsfonds, waar Salman aan het hoofd staat, behalve eigenaar van vier Saoedische clubs ook grootaandeelhouder van Premier League-club Newcastle United. Volgens The Athletic maakten Engelse clubs onlangs bij de Engelse voetbalbond bezwaar tegen een ophanden zijnde transfer van Newcastle-speler Allan Saint-Maximin naar het Saoedische Al-Ahli, eveneens eigendom van het PIF. De vrees: Al-Ahli zou te veel voor de speler betalen, zodat Newcastle United meer ruimte krijgt om binnen de regels voor financial fair play (die bepalen dat clubs niet structureel meer mogen uitgeven dan er binnenkomt) zaken te doen op de transfermarkt.
Of zoiets ook speelt rond Mbappé is onmogelijk met zekerheid te zeggen. Wel staat vast dat het conflict in de Golfregio inmiddels is bijgelegd en Saoedi-Arabië zijn vroegere vijand en PSG-eigenaar Qatar een groot plezier zou doen door de Franse superster voor 300 miljoen naar Riyad te halen.