Waarom plegen zoveel mannen van middelbare leeftijd suïcide?

Alleen wonen, een arbeidsongeschiktheidsuitkering krijgen en psychische problemen zijn veelvoorkomende risicofactoren bij mannen van middelbare leeftijd die een eind aan hun leven maken. Onder mannen tussen de veertig en zeventig jaar bij wie deze drie factoren spelen, komt zelfdoding 14,5 keer zoveel voor als gemiddeld op die leeftijd. Dat blijkt uit onderzoek van 113 Zelfmoordpreventie in samenwerking met het Trimbos-instituut, dat deze vrijdag uitkomt.

De onderzoekers bekeken de suïcides van mannen tussen de veertig en zeventig van 2012 tot en met 2020 (6.656 in totaal), gebruikmakend van data van het Centraal Bureau voor de Statistiek en van ggz-instellingen. Lichamelijke problemen, een echtscheiding, het overlijden van een partner of een laag inkomen bleken eveneens risicofactoren voor zelfdoding.

onderzoeker 113Renske Gilissen Ze zagen geen uitweg meer, maar die is er meestal wel

Wereldwijd overlijden mannen vaker dan vrouwen aan zelfdoding. In Nederland twee keer zo vaak, met name mannen tussen de veertig en zeventig jaar: ruim 40 procent van de zelfdodingen doet zich voor binnen die groep. Maar welke mannen dat precies zijn, daar was lang niets over bekend. „Die kennis is nodig om tot goede interventies te komen”, zegt Renske Gilissen, hoofdonderzoeker bij 113.

Uitkering is risico

Nu is duidelijk dat het belangrijk is dat uitkeringsverstrekkers zulke interventies doen, zegt Gilissen. „Zoals de arbo-arts of het UWV.” Ook een bijstands- of een WW-uitkering komen relatief vaak voor onder mannen die zelfmoord plegen. Vaak hadden ze die uitkering al langer dan vijf jaar. „Het kan zijn dat mannen al mentale problemen hebben en daardoor niet kunnen werken en een uitkering krijgen”, zegt Gilissen. „Maar ook dat als ze thuis komen te zitten, ze eenzamer worden. Dat zal per man verschillen.” Het onderzoek laat volgens Gilissen ook zien dat bij langdurige lichamelijke problemen de huisarts de taak heeft door te vragen over mentale gezondheid.

De onderzoekers maakten allerlei combinaties van risicofactoren. Bij iemand uit Limburg of Noord-Brabant die gescheiden is, bleek het suïciderisico twee keer zo hoog als gemiddeld. En psychische problematiek bleek veruit de dominantste factor: een laag inkomen betekende een licht verhoogd suïciderisico, gecombineerd met mentale problemen bleek het tien keer zo hoog. „Er is niet één oorzaak, reden of aanleiding waardoor mannen tot suïcide overgaan”, zegt Gilissen. „Het is altijd een opeenstapeling van factoren.” Van de werkende mannen bleken veel werkzaam in de sectoren „verhuur en overige zakelijke diensten” en „vervoer en opslag”.


Lees ook
Hoe moet je verder als je broer een einde aan zijn leven maakt?

Gijs van der Pijl met de afscheidsbrief van zijn broer Arie.

Vrouwen ook suïcidaal

Overigens moeten vrouwen zeker niet worden vergeten, zegt Gilissen. Zij doen bijvoorbeeld vaker een poging dan mannen en hebben even vaak suïcidale gedachten. Maar mannen zijn vaker succesvol in hun poging.

Vragenlijsten aan nabestaanden boden inzicht in waaróm mannen uit de risicogroepen vaker overgaan tot zelfdoding. Dat kon een jeugdtrauma zijn, of stressfactoren als geldzorgen, eenzaamheid of relatieproblemen. „Het overkoepelende is wel”, zegt Gilissen, „dat ze geen uitweg meer zagen. En dat is heel zonde, want die is er meestal wel.” Een deel van de mannen zocht geen hulp: omdat ze een taboe op hulpvragen ervoeren, zich schaamden of niet afhankelijk van anderen wilden zijn.

Praten over zelfdoding kan gratis, anoniem en 24/7 bij de landelijke hulplijn 113 Zelfmoordpreventie. Telefoon 0800-0113 of chat op 113.nl.