Op 5 mei 2013 werd de populairste Curaçaose politicus van dat moment, Helmin Wiels, op klaarlichte dag doodgeschoten op het strand bij Willemstad. Natasja Gibbs was in die tijd correspondent op Curaçao. Elf jaar na dato vindt ze dat het tijd wordt antwoorden te zoeken op vragen die nog altijd leven. Want er zijn destijds drie mensen voor de zaak veroordeeld, de schutter, een moordmakelaar en de opdrachtgever voor de moord, een voormalig minister, maar toch denken veel mensen dat daarmee de zaak niet is opgelost. Waarom moest Wiels dood, vragen ze zich nog altijd af en waarom durven veel mensen nog steeds niet over de moord te praten?
Gibbs spreekt in Nederland en op Curaçao met betrokkenen en nabestaanden, waaronder Wiels’ zoon, Helmin Junior (die praat in raadselen) en Wiels’ broer Aubert – hij moet alle antwoorden hebben, volgens Junior. Het lukt Gibbs zelfs om in de gevangenis de opdrachtgever, ex-minister George Jamaloodin, te interviewen.
Waarom?
We krijgen een goed beeld van de enorme impact die de moord gehad moet hebben, en nog steeds heeft, op de bewoners van een klein eiland en we leren de radicale politicus Wiels kennen, die veel vrienden had, maar ook veel vijanden.
Na een reis van zes afleveringen kunnen Junior en Aubert Wiels (die nota bene bevriend was met de ex-minister, ze groeiden op in de arme wijk Steenrijk, waar vrienden broers zijn) niet anders dan concluderen dat ze zich moeten neerleggen bij de waarheid. Maar waarom, waarom die moord?
De podcast gaat niet over het aan het licht brengen van nieuwe feiten, maar over het onder ogen zien en verwerken van de onvermijdelijke, keiharde werkelijkheid.
Locatietheaterfestival Karavaan speelt op het vlak van talentontwikkeling de laatste jaren een toonaangevende rol. Door beginnende makers op de wintereditie van het festival hun eerste stappen te laten zetten, en ze vervolgens in de zomer een volwaardige voorstelling te laten ontwikkelen, heeft het festival een manier gevonden om talent tot bloei te laten komen.
Dat beperkt zich deze editie niet tot regisseurs, maar ook jonge toneelschrijvers worden voor het voetlicht gebracht. In het project De boer op worden zes auteurs gekoppeld aan evenzoveel boeren, om hen te interviewen en op basis van die gesprekken een korte monoloog te schrijven. Op en rondom een boerderij in Zuidschermer kun je drie van deze voorstellingen bijwonen.
Het interessantst is de tekst van Femke Lucia Lindemans van Halewijn, over Ibrahim, een jongen uit Amsterdam-Zuidoost die zich tot boer laat opleiden. Deze Ibrahim wordt buitengewoon innemend gespeeld door Amin Ait Bihi, die het publiek vertelt over zijn relatie met de bedrijfsleider, die hem als een zoon behandelt. In een twintigtal minuten schetst de tekst een ontroerend beeld van een jongen die met zijn droom om boer te worden een onzekere toekomst tegemoet gaat.
Zelfopgelegde maskers
Het jonge theatercollectief Tenue Continu stort zich in PUT op een andere beroepsgroep: bouwvakkers. In een geestige openingsscène worden we door een nerveuze aannemer verwelkomd bij de officiële start van de bouw van een onbekend project. Op basis van haar woorden („Ik ben al 24 jaar bij dit project betrokken, dus het is er een van lange adem!”) verwacht je een scherpe satire over het leven van bouwvakkers in tijden van stikstofnormen, grondstoftekorten en woningnood.
Niets blijkt echter minder waar: Tenue Continu gebruikt de setting vooral om het over identiteit en rollenpatronen te hebben. Één van de bouwvakkers worstelt met het tonen van zijn emoties, de enige vrouwelijke bouwvakker voelt druk om zich ‘vrouwelijker’ te gedragen en kleden, en de derde, een Franse immigrant, mist zijn thuisland. Dat levert enkele aardige scènes op: als de Fransman wordt ondervraagd door een sociale wetenschapper over zijn gevoelens van isolement, worden die gevoelens juist extra benadrukt. En de slotscène, waarin de collega’s elkaar bevrijden van hun zelfopgelegde maskers, is ontroerend. Toch voelt het als een gemiste kans dat de makers in de setting van een bouwplaats het stikstofbeleid, grondstoftekorten en de woningnood links laten liggen voor een thema dat de laatste tijd toch al zo veel aandacht heeft gekregen in het theater.
In het intrigerende Ekstasis van Zephyr Brüggen komen we weer in een heel ander milieu terecht: dat van een underground clubscene. In een verloederde ruimte in het treinstation van Alkmaar zien we vijf mensen die zich overgeven aan een onaflatende technotrack. Dat is lange tijd ook alles wat er gebeurt, waardoor je oog naar de details van het dansen wordt getrokken: ieder individu danst op diens eigen manier, van een man met een doorgesnoven blik op oneindig die alleen zijn rechterbeen laat meebewegen, een vrouw in een rode jurk die vooral met haar handen beweegt, tot de vrouw in vrijetijdskleding die haar hele lichaam in de strijd gooit.
Langzamerhand ontstaat er een mysterieuze onderstroom in de voorstelling: soms staat iemand plotseling stil en staart voor zich uit, alsof het dansen een ontsnapping is aan een onverdraaglijke realiteit, waarmee ze soms toch weer worden geconfronteerd. In een plotselinge verstilling zijgen de spelers samen neer en laten ze het omgevingsgeluid tot zich doordringen – een vertrekkende trein, gebons op de trappen, vogels op de soundtrack – waarna ze toch weer aan het dansen slaan. Heel subtiel maakt Brüggen zo een droevig portret van de moderne mens, die zijn wanhoop over de wereld liever laat overstemmen door pompende beats dan dat hij contact maakt met wat er buiten zijn blikveld afspeelt.
Lees ook Met een verwarde spreker in een taxi op theaterfestival Karavaan
Defensieminister Gallant: Israël vastberaden om aanvallen in Rafah uit te breiden
Israël is vastberaden om de aanvallen in Rafah verder door te zetten en uit te breiden, „om Hamas te ontmantelen en gijzelaars vrij te laten”. Dat heeft Yoav Gallant, de Israëlische minister van Defensie, maandag laten weten aan de veiligheidsadviseur van het Witte Huis, meldt Al Jazeera. Het officiële Telegramkanaal van de Israëlische krijgsmacht bevestigt dit.
Gallant zei ook met een aanpassing van het evacuatieplan voor Palestijnen te komen. Het is nog niet duidelijk hoe die aanpassingen eruit gaan zien. Sinds de inval in Rafah, meer dan twee weken geleden, hebben meer dan 800.000 Palestijnen geprobeerd de stad te ontvluchten. Dat meldt meldt de Palestijnse vluchtelingenorganisatie UNRWA op X. „Mensen worden gedwongen om alles achter te laten en ergens anders op zoek te gaan naar veiligheid. Maar het is nergens veilig”.
Israël heeft de afgelopen weken inwoners in Gaza opgedragen zich te verplaatsen naar „humanitaire gebieden”, maar heeft die zogenaamde „veilige zones” ook herhaaldelijk gebombardeerd.
Het afgelopen weekend heeft Israël de luchtaanvallen en grondoffensieven in de hele Gazastrook flink geïntensiveerd. In het centraal gelegen vluchtelingenkamp Nuseirat vielen meer dan dertig doden, onder wie voornamelijk vrouwen en kinderen. In Gaza-stad werd een school die als schuilplaats dient voor ontheemde Palestijnen gebombardeerd. Ook het noorden van Gaza, met name het vluchtelingenkamp Jabalia waar zaterdag het merendeel van de Palestijnse doden vielen, blijft onder Israëlisch vuur liggen.
Hulporganisatie Artsen zonder Grenzen laat weten dat na het bombardement op het vluchtelingenkamp vierendertig patiënten naar het nabijgelegen al-Awda ziekenhuis zijn gebracht, dat inmiddels geen drinkwater meer heeft.
Casper van der Veen
Welkom in dit blog
In dit blog volgt NRC de oorlog tussen Israël en Hamas en de ontwikkelingen die daarmee te maken hebben. Ons vorige blog vind je hier.
Ex-president Jacob Zuma van Zuid-Afrika mag eind deze maand niet als kandidaat deelnemen aan de verkiezingen in dat land. Het grondwettelijk hof in Johannesburg bepaalde maandagochtend dat hij vanwege een veroordeling uit 2021 terecht door de kiescommissie van deelname is uitgesloten.
De 82-jarige Zuma, die in 2018 door regeringspartij ANC gedwongen werd om op te stappen als president, is in december een eigen politieke partij begonnen: uMkhonto we Sizwe (MK), vernoemd naar de voormalige gewapende tak van bevrijdingsbeweging ANC. De partij kan volgens peilingen op veel steun rekenen in de grote provincie KwaZulu-Natal, waar Zuma vandaan komt, en zo de landelijke uitslag van de parlementsverkiezingen op 29 mei ingrijpend beïnvloeden.
In de Zuid-Afrikaanse grondwet staat dat iedereen die tot meer dan 12 maanden veroordeeld is, uitgesloten is om als kandidaat aan parlementsverkiezingen deel te nemen. Zuma werd in 2021 veroordeeld tot 15 maanden cel omdat hij niet kwam opdagen bij een corruptieonderzoek.
Maar een speciale verkiezingsrechtbank in Bloemfontein oordeelde in april dat het betreffende grondwetsartikel alleen zou gelden voor mensen die in beroep kunnen gaan tegen hun straf. Dat was bij Zuma niet het geval. De kiescommissie besloot daarop naar het grondwettelijk hof te stappen, het hoogste rechtsorgaan in Zuid-Afrika, en kreeg daar nu alsnog gelijk.
Lees ook Zuma, de kwelgeest van het ANC, is terug: ‘We zijn niet te stoppen’
De veroordeling en gevangenneming van Zuma leidde in 2021 in KwaZulu-Natal en rond Johannesburg tot grootschalige plunderingen en rellen. Daarbij kwamen meer dan driehonderd mensen om het leven. Kopstukken van zijn nieuwe partij MK hebben de laatste weken gedreigd dat dit geweld zich kan herhalen als Zuma wordt uitgesloten van deelname aan de verkiezingen.
Zuma, die slechts twee maanden van zijn straf heeft uitgezeten, vindt dat het ANC hem ten onrechte heeft afgezet als president en claimt dat niet zijn opvolger Cyril Ramaphosa maar hij het enige echte ANC vertegenwoordigt. Bij een grote verkiezingsbijeenkomst in Soweto op zaterdag beloofde hij snellere economische veranderingen die tot meer economische gelijkheid tussen zwarte en witte Zuid-Afrikanen zou moeten leiden.
Tijdens Zuma’s presidentschap van 2009 tot 2018 kwam door wijdverbreide corruptie en door plundering en uitholling van staatsbedrijven de economische groei juist vrijwel tot stilstand. President Ramaphosa beloofde in 2019 bij zijn aantreden „een nieuwe dageraad”. Hij was in de jaren negentig namens het ANC hoofdonderhandelaar voor de nieuwe grondwet en werd daarna gevierd zakenman. Maar de economie is de laatste vijf jaar, ook door de Covid-pandemie, nog nauwelijks hersteld van de Zuma-jaren. De werkloosheid in Zuid-Afrika ligt op 33 procent, bleek vorige week uit nieuwe cijfers.
Coalitie
Het ANC regeert Zuid-Afrika sinds het einde van de apartheid in 1994. Dit jaar lijkt de partij voor het eerst bij landelijke verkiezingen onder de grens van 50 procent van de stemmen te komen. De partij zou dan een coalitie moeten vormen met andere partijen om aan de macht te kunnen blijven.
Omdat de stembiljetten in Zuid-Afrika al gedrukt zijn, is het de vraag of de diskwalificatie van Zuma de uitslag van de verkiezingen sterk zal veranderen. Op de biljetten staat een foto van Zuma naast het partijlogo van uMkhonto we Sizwe.