In juni 1944 werd in de administratiebarak van Kamp Westerbork, waarvandaan wekelijks treinen met gevangenen naar de vernietigingskampen in het oosten vertrokken, een opera opgevoerd, geschreven en gespeeld door Joodse gevangenen. Ze kregen daar toestemming voor van kampcommandant Gemmeker – in ruil voor uitstel van transport naar het oosten.
Gemmeker zat op de eerste rij. Hij heeft gelachen, volgens historicus Ad van Liempt, die in de podcast aan het woord komt, maar niet geklapt, Duitsers klapten niet voor Joden.
Ludmilla was een parodistische opera, er zaten dubbele bodems en verwijzingen naar de naziterreur in. Vlak na de opvoering werden de makers op transport gesteld. Moesten ze hun daad van verzet met de dood bekopen en waarom kozen ze voor een opera en niet voor cabaret? Ze hadden al vaker cabaretvoorstellingen in de administratiebarak opgevoerd.
In 2012 werd de handgeschreven partituur van de opera teruggevonden, in de nalatenschap van de Joodse pianist-schrijver Ida Simons. Zij zat ook in Westerbork en overleefde de oorlog. In deze zeer indrukwekkende podcast komt de opera tot leven en horen we hoe hij geklonken heeft. Kromer laat hem opvoeren op de plaats van toen, Kamp Westerbork.
Ronald Plasterk ziet af van zijn kandidaatstelling voor het premierschap. Dat laat hij maandag weten in een verklaring die in handen is van De Telegraaf. In de verklaring spreekt oud-hoogleraaar en voormalige PvdA-minister Plasterk van „onjuiste” berichten over hem. Desondanks zegt hij „niet langer beschikbaar te zijn” als minister-president.
„Er zijn de laatste tijd berichten verschenen waarin mijn integriteit in twijfel wordt getrokken”, schrijft hij. Dat zou zijn functioneren als premier in de weg staan, ook als de beschuldigingen onjuist zouden zijn. Dat laatste is volgens Plasterk het geval. Hij noemt de beschuldigingen „onwaar” en „voor het overige futiel”. Plasterk zegt „volledig integer” te zijn en had dat graag laten toetsen door de formateur. „Tenslotte vertrouw ik er op dat dit kabinet er komt, dat goede plannen heeft voor het land.”
De afgelopen dagen werden verschillende bezwaren opgeworpen die het premierschap van Plasterk in de weg zouden staan. De ‘patentenkwestie’ speelde daarin een grote rol. NRC onthulde dat Plasterk miljoenen verdiende met het patent op een kankermedicijn door zich kennis van het AMC toe te eigenen en te claimen dat hij de enige uitvinder was. Het Amsterdam UMC heeft aangekondigd de zaak te gaan onderzoeken.
Nu Plasterk niet langer beschikbaar is, is het aan PVV-leider Geert Wilders als winnaar van de verkiezingen om een nieuwe kandidaat aan te wijzen. Vermoed werd dat Plasterk door Wilders als favoriete kandidaat werd beschouwd. Op X zegt Wilders „Ik heb heel veel respect voor je Ronald. Je verdient dit niet, maar ik begrijp je besluit. Je zou wat mij betreft een uitstekende MP zijn geweest.”
China moet ophouden Taiwan te intimideren, en zijn verantwoordelijkheid nemen om vrede en stabiliteit in de regio te handhaven. Dat heeft de nieuwe president van Taiwan, Lai Ching-te, maandag gezegd in een toespraak bij zijn inauguratie. Hij riep Beijing op om „de realiteit te accepteren” en samen te werken met „de legitieme regering, gekozen door het Taiwanese volk”. Taiwan doet volgens hem „geen concessies op het gebied van democratie en vrijheid”.
Lai is lid van de Democratisch-Progressieve Partij (DPP), en diende eerder als vicepresident onder het uitgaande staatshoofd Tsai Ing-wen, die hij nu opvolgt. Bij de verkiezingen in januari versloeg hij kandidaten van twee partijen die streven naar warmere banden met Beijing.
Lees ook Nieuwe Taiwanese president Lai wil de balanceeract van zijn voorganger voortzetten
De DPP beschouwt Taiwan als zelfstandig, hoewel ze de onafhankelijkheid niet formeel wil uitroepen om een ferme, mogelijk gewelddadige reactie van China te voorkomen. Volgens Beijing is het eiland een afvallige provincie, die uiteindelijk goedschiks of kwaadschiks met de Volksrepubliek zal worden herenigd. Lai beloofde in zijn toespraak het beleid van zijn voorganger voort te zetten, gericht op de status quo: niet buigen voor China, maar het evenmin provoceren.
Vliegroutes
De relatie tussen Taiwan en China is verder verslechterd sinds de eerste termijn van Tsai, in 2016, toen China alle formele contacten met Taiwan verbrak. Zeker sinds een fel omstreden bezoek van de toenmalige voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden Nancy Pelosi aan het eiland, in 2022, deelt China regelmatig speldenprikken uit. Zo oefende het als directe reactie op het bezoek een militaire blokkade van het eiland, en dringen schepen en vliegtuigen uit de Volksrepubliek regelmatig binnen in wat Taiwan beschouwt als zijn wateren en luchtruim.
Onlangs verlegde China eenzijdig vliegroutes voor de burgerluchtvaart waardoor die vlak bij de denkbeeldige lijn in het midden van de Straat van Taiwan komen, die tot voor kort gold als informele grens.
Lees ook Taiwans politiek blijft ongewild wereldwijd in de aandacht staan
Het Chinese bureau voor Taiwanese Zaken liet in een verklaring weten dat de toespraak van Lai „zijn ware aard als werker voor Taiwans onafhankelijkheid blootlegt”. Lai noemde zichzelf in een interview in 2017 eens „een pragmatische werker voor onafhankelijkheid”, een uitspraak die hem door Beijing nog altijd wordt nagedragen, hoewel hij zijn toon zelf sindsdien heeft gematigd. Voorafgaand aan de verkiezingen in januari sprak China dreigend van „een keuze tussen oorlog en vrede”. Volgens woordvoerder buitenlandwoordvoerder Wang Wenbin van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Beijing is Taiwanees „separatisme” een „doodlopende weg” en „hereniging van het moederland” een onstuitbare historische trend.
Handgemeen
Maar de relatie met China is voor Lai niet het meest acute probleem. Hij begon zijn toespraak met een boodschap voor het Taiwanese parlement, de Yuan, waarin zijn DPP sinds de verkiezingen in januari geen meerderheid meer heeft. Hij riep op tot goede samenwerking, en tot wederzijds respect tussen de partijen.
Afgelopen week liepen de spanningen in de Yuan hoog op toen de samenwerkende oppositiepartijen KMT en TPP parlementaire hervormingen trachtten door te voeren, waarmee de DPP het oneens is. Daarbij kwam het vrijdag zelfs tot een groot handgemeen in de plenaire vergaderzaal.
Locatietheaterfestival Karavaan speelt op het vlak van talentontwikkeling de laatste jaren een toonaangevende rol. Door beginnende makers op de wintereditie van het festival hun eerste stappen te laten zetten, en ze vervolgens in de zomer een volwaardige voorstelling te laten ontwikkelen, heeft het festival een manier gevonden om talent tot bloei te laten komen.
Dat beperkt zich deze editie niet tot regisseurs, maar ook jonge toneelschrijvers worden voor het voetlicht gebracht. In het project De boer op worden zes auteurs gekoppeld aan evenzoveel boeren, om hen te interviewen en op basis van die gesprekken een korte monoloog te schrijven. Op en rondom een boerderij in Zuidschermer kun je drie van deze voorstellingen bijwonen.
Het interessantst is de tekst van Femke Lucia Lindemans van Halewijn, over Ibrahim, een jongen uit Amsterdam-Zuidoost die zich tot boer laat opleiden. Deze Ibrahim wordt buitengewoon innemend gespeeld door Amin Ait Bihi, die het publiek vertelt over zijn relatie met de bedrijfsleider, die hem als een zoon behandelt. In een twintigtal minuten schetst de tekst een ontroerend beeld van een jongen die met zijn droom om boer te worden een onzekere toekomst tegemoet gaat.
Zelfopgelegde maskers
Het jonge theatercollectief Tenue Continu stort zich in PUT op een andere beroepsgroep: bouwvakkers. In een geestige openingsscène worden we door een nerveuze aannemer verwelkomd bij de officiële start van de bouw van een onbekend project. Op basis van haar woorden („Ik ben al 24 jaar bij dit project betrokken, dus het is er een van lange adem!”) verwacht je een scherpe satire over het leven van bouwvakkers in tijden van stikstofnormen, grondstoftekorten en woningnood.
Niets blijkt echter minder waar: Tenue Continu gebruikt de setting vooral om het over identiteit en rollenpatronen te hebben. Één van de bouwvakkers worstelt met het tonen van zijn emoties, de enige vrouwelijke bouwvakker voelt druk om zich ‘vrouwelijker’ te gedragen en kleden, en de derde, een Franse immigrant, mist zijn thuisland. Dat levert enkele aardige scènes op: als de Fransman wordt ondervraagd door een sociale wetenschapper over zijn gevoelens van isolement, worden die gevoelens juist extra benadrukt. En de slotscène, waarin de collega’s elkaar bevrijden van hun zelfopgelegde maskers, is ontroerend. Toch voelt het als een gemiste kans dat de makers in de setting van een bouwplaats het stikstofbeleid, grondstoftekorten en de woningnood links laten liggen voor een thema dat de laatste tijd toch al zo veel aandacht heeft gekregen in het theater.
Scène uit de voorstelling PUT door theatercollectief Tenue Continu. Foto Moon Saris
In het intrigerende Ekstasis van Zephyr Brüggen komen we weer in een heel ander milieu terecht: dat van een underground clubscene. In een verloederde ruimte in het treinstation van Alkmaar zien we vijf mensen die zich overgeven aan een onaflatende technotrack. Dat is lange tijd ook alles wat er gebeurt, waardoor je oog naar de details van het dansen wordt getrokken: ieder individu danst op diens eigen manier, van een man met een doorgesnoven blik op oneindig die alleen zijn rechterbeen laat meebewegen, een vrouw in een rode jurk die vooral met haar handen beweegt, tot de vrouw in vrijetijdskleding die haar hele lichaam in de strijd gooit.
Langzamerhand ontstaat er een mysterieuze onderstroom in de voorstelling: soms staat iemand plotseling stil en staart voor zich uit, alsof het dansen een ontsnapping is aan een onverdraaglijke realiteit, waarmee ze soms toch weer worden geconfronteerd. In een plotselinge verstilling zijgen de spelers samen neer en laten ze het omgevingsgeluid tot zich doordringen – een vertrekkende trein, gebons op de trappen, vogels op de soundtrack – waarna ze toch weer aan het dansen slaan. Heel subtiel maakt Brüggen zo een droevig portret van de moderne mens, die zijn wanhoop over de wereld liever laat overstemmen door pompende beats dan dat hij contact maakt met wat er buiten zijn blikveld afspeelt.
Lees ook Met een verwarde spreker in een taxi op theaterfestival Karavaan
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data115910272-3c2602.jpg|https://images.nrc.nl/2mnKCiuTDajV7x1T56n9SsiBols=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data115910272-3c2602.jpg|https://images.nrc.nl/JiHXh40rjKIKMuJjNZrPwbJBQj4=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data115910272-3c2602.jpg)
