Waarom AZ de top van de KNVB zo hard aanvalt

Zes kantjes telt de brief. De toon is hard en confronterend, zeldzaam in de betrekkelijk kleine voetbalwereld waar men elkaar vaak weer tegenkomt. Bondsbestuurders worden beschuldigd van onbehoorlijk bestuur en hun integriteit wordt in twijfel getrokken. Hij is gericht aan de top van de KNVB, afzender is de directie en raad van commissarissen van AZ. Dagtekening: 10 maart 2023. De brief, uitgelekt via Vandaag Inside, wordt gezien als een aanval op de KNVB-top. De bond zal AZ naar verwachting deze vrijdag een reactie sturen, waarop mogelijk een gesprek volgt.

1 Wat zijn de belangrijkste verwijten in de brief?

Rode draad is de irritatie bij AZ over hoe besluiten bij de KNVB tot stand komen en de voorkeursbehandeling die de drie topclubs zouden krijgen. Op belangrijke punten handelt de bond volgens AZ vooral naar de belangen van PSV, Ajax en Feyenoord – kortweg ‘PAF’ genoemd. AZ, de huidige nummer vier van de Eredivisie, voelt zich op meerdere dossiers niet serieus genomen door ‘Zeist’ en stelt dat er niet gereageerd wordt op eerdere brieven.

„Een grens” is volgens AZ „overschreden” door Jan Albers, voorzitter van de raad van commissarissen betaald voetbal van de KNVB. Dat draait om het plan voor de NL League, waar in juni 2021 dertig van de 34 profclubs mee instemden. De nieuw op te tuigen organisatie moet zeggenschap krijgen over bijna alles wat de Eredivisie en Eerste Divisie aangaat, van commercie tot reglementen, speelkalender en arbitrage. Dat mandaat ligt nu nog bij de KNVB. Clubs zijn enthousiast over de NL League, mede omdat er grote frustratie bestond over hoe de bond in april 2020 de door corona vroegtijdige beëindigde competities afhandelde. PSV, waar Albers tot september 2020 president-commissaris was, is vóór. Ajax en Feyenoord stemmen om uiteenlopende redenen tegen.

AZ stelt dat Albers, nadat hij september 2021 is begonnen als commissaris bij de KNVB, het initiatief neemt om „in gesprek te gaan” met de president-commissarissen van Ajax, Feyenoord en PSV. Dit „met als doel het frustreren van de invoering van de NL League”. PSV is volgens AZ „niet geheel toevallig” van standpunt veranderd over het plan. Albers heeft „via de welbekende achterkamertjes” geprobeerd een initiatief „doelbewust te traineren omwille van zowel de belangen van de KNVB zelf als die van een beperkt aantal betaaldvoetbalorganisaties”.

AZ vindt dat Albers hiermee „binnen de governancestructuur van de KNVB zijn bevoegdheden overschreden” heeft. De club „constateert” dat er een „directe informele communicatielijn is tussen de KNVB en PAF, daar waar die voor andere betaaldvoetbalorganisaties niet bestaat”.

AZ vraagt de bond onafhankelijk onderzoek te laten doen naar het handelen van Albers én naar de verhoudingen tussen de KNVB en PAF. Een gang naar de rechter sluit AZ niet uit.

„Een forse open wond” bij AZ is de afwikkeling van het door de pandemie eerder beëindigde seizoen 2019-2020. AZ staat in punten gelijk met Ajax, maar op basis van doelsaldo is Ajax koploper en krijgt daarom een Champions League-ticket voor de groepsfase, die minimaal zo’n 35 miljoen oplevert. In een hectische vergadering op 24 april 2020 neemt het bestuur betaald voetbal, toenmalig KNVB-directeuren Eric Gudde en Jean-Paul Decossaux, dit besluit. AZ verzet zich, de club vindt onderling resultaat (ze wonnen twee keer van Ajax) objectiever dan doelsaldo. In hun optiek moeten zíj dus het Champions League-ticket krijgen.

„AZ heeft concrete aanwijzingen” dat in de besluitvorming voorafgaand aan de vergadering „vanuit verschillende kanten druk is uitgeoefend” en dat „bepaalde personen” hier „gevoelig” voor zijn gebleken, staat in de brief. Er is volgens AZ geen „zorgvuldig, objectief, onafhankelijk en transparant besluitvormingsproces” geweest. Ook stelt AZ dat zij, in tegenstelling tot andere benadeelde clubs, financieel niet zijn gecompenseerd. Hoewel de „woede” van AZ bij de KNVB bekend was, is er geen initiatief voor een gesprek geweest. „AZ is op dit vlak door de KNVB simpelweg doodgezwegen.”

2 Wat klopt er van de beschuldigingen?

AZ wil niet toelichten waar deze op zijn gebaseerd en zegt de schriftelijke reactie van de KNVB af te wachten. Uit gesprekken met betrokkenen ontstaat op sommige punten wel een ander beeld dan in de brief wordt geschetst.

Bevestigd wordt dat Albers met de president-commissarissen van Ajax, Feyenoord en PSV heeft gesproken over de NL League. Maar het frustreren van de invoering was niet de intentie van Albers. Integendeel. Bedoeling was om Feyenoord en Ajax aan boord te krijgen en zo het moeizame proces rond de totstandkoming van de NL League vlot te trekken. „Er was een impasse, daar wilden we uitkomen”, zegt een bron. Wel wordt erop gewezen dat het onhandig is dat Albers AZ niet uitnodigde.

Albers wil niet reageren. Hij gaat op de brief in bij de eerstvolgende algemene vergadering betaald voetbal, op 27 juni.

Opvallend is wel dat PSV zich in navolging van Ajax en Feyenoord heeft gekeerd tegen onderdelen van het businessplan van de NL League. Voornaamste twistpunt is dat Europees spelende clubs – in de regel Ajax, Feyenoord, PSV en AZ – in de toekomst 5 procent van hun Europese inkomsten af moeten staan aan de andere clubs om de ‘competitieve balans’ te bevorderen. De drie topclubs zijn met een tegenvoorstel gekomen, een afdracht van 2,5 procent. Ook zijn er zorgen over de beperkte inspraak in het bestuursmodel van de NL League – de drie krijgen minder invloed dan in de oude structuur.

PSV is daarmee niet tegen de NL League, maar toont zich wel kritisch op de precieze invulling. De veranderende opstelling van PSV heeft er volgens VI mee te maken dat algemeen directeur Marcel Brands, opvolger van Toon Gerbrands, minder blij is met de plannen waarbij PSV geld en inspraak inlevert. Het businessplan voor de NL League is nog altijd niet rond, vorige week werd een presentatie gegeven met de laatste stand van zaken.

Over de vermeende beïnvloeding bij de afwikkeling van het seizoen 2019-2020, zegt Gudde nu desgevraagd: „Ik kan zonder met mijn ogen te knipperen zeggen dat wij met zijn tweeën [mededirecteur Decossaux] volledig onafhankelijk die beslissing hebben genomen.” Hij zegt in aanloop naar de vergadering wel „tien à twaalf brieven” te hebben ontvangen van clubs die hun belangen duidelijk maakten. „Daar heb ik allemaal niet op gereageerd. Bewust niet, om onze onafhankelijkheid ook goed te houden.”

Het klopt dat AZ financieel niet is gecompenseerd. Daar waar andere sportief gedupeerde clubs, zoals FC Utrecht (600.000 euro), wel een tegemoetkoming kregen.

3 Waarom heeft AZ deze scherpe brief gestuurd?

De club wil een signaal afgeven over professioneel, zuiver bestuur. Onlangs liet algemeen directeur Robert Eenhoorn, voorstander van de NL League, in Trouw blijken dat hij zich eraan stoort dat als een „grote club tegen is, het dan niet telt. Dan sta je stil.” Het zit de club hoog dat de traditionele topdrie in hun ogen een andere behandeling krijgt dan pakweg RKC Waalwijk of Fortuna Sittard én dat „de belangen van de sector” niet altijd voorop staan bij de bond. Persoonlijke voorkeur voor bepaalde clubs bij KNVB-bestuurders speelt hierin volgens AZ mee, blijkt uit de brief.

De KNVB laat weten dat „de genoemde feiten” in de brief „onjuist zijn”, zonder in detail te treden.