‘Vrouwenvoetbal en mannenvoetbal maken een andere ontwikkeling door. Laten we ophouden met die vergelijking’

De een is manager vrouwenvoetbal bij Ajax, de grootste en best betalende voetbalclub van Nederland bij de vrouwen. De ander is hoofd vrouwenvoetbal bij Excelsior, de club met de kleinste begroting in de Eredivisie. De derde maakte onlangs bekend dat ze een gooi doet naar het voorzitterschap van de KNVB.

NRC nodigde drie toonaangevende vrouwen uit voor een gesprek over de stand van zaken in het Nederlandse vrouwenvoetbal. Waar is de afgelopen jaren progressie geboekt? Tegen welke obstakels lopen ze aan? Wat hopen ze de komende jaren te bereiken?

Jeanet van der Laan (44) komt als eerste het restaurant aan het Amsterdamse Bos binnen. De voormalig international en oud-Tweede Kamerlid voor D66, heeft het druk sinds ze eind maart bekendmaakte dat ze de eerste vrouwelijke KNVB-voorzitter wil worden. Ze moest tien handtekeningen zien te verzamelen van vertegenwoordigers van zestig prof- en amateurclubs, om zich aan de bondsvergadering, in mei, te mogen presenteren. Dat is haar gelukt. Ze heeft ze deze week bij de KNVB ingediend.

Van de twee vrouwen met wie ze straks aan tafel zit, kent ze er één persoonlijk: Daphne Koster. „We hebben samen voor het Nederlands elftal gespeeld en bleven elkaar ook daarna opzoeken bij geboortes en een huwelijk. Ik beschouw haar als een goede sportvriendin.”

Nicole Deurholt (33) schuift even later aan. Ze vertelt dat ze stage liep bij Excelsior toen ze een opleiding sportmarketing & management volgde aan de Hogeschool in Rotterdam. Daarna deed ze een master in marketing aan de Erasmus Universiteit en inmiddels volgt ze een opleiding technisch-directeur bij de KNVB. Sinds anderhalf jaar heeft Deurholt de vrouwentak van Excelsior onder haar hoede. Ze is algemeen directeur én technisch directeur.

Terwijl we wachten op Koster stellen we vast de eerste vraag: hoe staat het vrouwenvoetbal in Nederland ervoor?

„Best goed”, zegt Van der Laan. „Al moet je wel een onderscheid maken tussen het Nederlandse team en het clubvoetbal. Op het internationale toneel doet Nederland goed mee, maar de clubs hebben nog een aantal stappen te zetten. En binnen de Eredivisie moet je weer een onderscheid maken tussen grote clubs als Ajax en de kleintjes als Excelsior en Telstar. Hoe kun je die twee dichter bij elkaar brengen? Ik vind dat een belangrijke vraag.”

‘Het vrouwenvoetbal valt onder het betaald voetbal. Het is niet afhankelijk van het mannenvoetbal’

Jeanet van der Laan wil de eerste vrouwelijke KNVB-voorzitter worden

Van der Laan brengt de protestactie van de speelsters in de Vrouwen Eredivisie, vorige maand, in herinnering. Ze beklaagden zich over de slechte betaling en sommigen droegen een shirt met de boodschap: ‘Betaald voetbal = betaald worden.’ Met dat soort acties kan je de (te) grote verschillen tussen grote en kleine clubs onder de aandacht brengen, zegt ze. Tegelijkertijd moet je wel blijven luisteren naar wat clubs te zeggen hebben. „Er is nu sprake van een schijntegenstelling. Beide partijen – clubs en speelsters – moeten als volwassenen met elkaar in gesprek en de KNVB zou daar ook een rol in moeten spelen.”

Deurholt: „Mijn droom is alle speelsters en stafleden van Excelsior onder contract te krijgen, maar ik ben ook realistisch. Wij zijn volledig afhankelijk van commerciële inkomsten. Het is een uitdaging om een grote commerciële partij binnen te halen.”

Koster, net gearriveerd, haakt soepeltjes aan. „Ik denk dat er heel veel potentie is, maar dat clubs die niet altijd weten te benutten. Hoe maak je de volgende stap? Ook bij Ajax weet niet iedereen daar het antwoord op. Op sommige fronten doen we het best aardig, op andere laten we kansen liggen. Ik probeer verder te kijken dan de belangen van Ajax. Ik onderken óók het belang van een sterke competitie. Het zou mooi zijn als PSV, Twente of Feyenoord ook in de Champions League gaan spelen.”

Het vrouwenvoetbal is nog altijd sterk afhankelijk van het mannenvoetbal. De tv-rechten van de Vrouwen Eredivisie zijn meeverkocht met de ‘mannenrechten’, zonder dat vrouwenteams daar een vergoeding voor krijgen.

Van der Laan: „Ik zou het anders willen formuleren: het vrouwenvoetbal valt onder het betaald voetbal. Het is niet afhankelijk van het mannenvoetbal.”

Koster: „Zo voel ik het ook. Al geef ik toe dat er niet altijd naar gehandeld wordt.”

Van der Laan: „Van oudsher is voetbal een door mannen gedomineerd bolwerk. Binnen dat bolwerk heb je nu een volwaardige tak: de vrouwentak. Beide takken maken een andere ontwikkeling door. Laten we ophouden met het vergelijken van mannen en vrouwen.”

Je kunt ook redeneren: het moeten twee zelfstandige takken worden. Alleen zó kan het vrouwenvoetbal floreren.

Deurholt: „Partijen zouden moeten investeren in een club, niet in een mannen- of vrouwentak. Zo maken die takken elkaar sterker.”

Koster: „Bij Ajax hebben de vrouwen hun eigen hoofdsponsor: ABN Amro. Wij inspireren, net als de mannen, duizenden jongens en meisjes. Die kopen ook allemaal een vrouwenshirtje. Als de vrouwen bij Ajax wegvallen zal geen sponsor meer bij de club willen aanhaken.”

Je moet het systeem van binnenuit veranderen?

Koster: „Ja.”

Van der Laan: „We moeten het doen met de structuur die we hebben. De vraag is hoe je voor gelijkwaardigheid binnen die structuur zorgt.”

‘Mijn droom is alle speelsters en stafleden van Excelsior onder contract te krijgen, maar ik ben ook realistisch’

Nicole Deurholt, hoofd vrouwenvoetbal Excelsior

Recent werd een nieuwe club voor alleen vrouwen opgericht: Hera United. In de strijd om budget, aandacht, faciliteiten en begeleiding, leggen de vrouwen het altijd af tegen de mannen. Op deze manier, denken de oprichters, komen speelsters beter tot hun recht.

Van der Laan: „Ik vind dat een hele interessante discussie, ik snap de gedachte. Tegelijkertijd denk ik: we zijn al járen bezig dat mannenbolwerk open te breken. Wat doet dit met dat proces?”

Deurholt: „Het is mooi dat grote partijen willen investeren in het vrouwenvoetbal. Ik probeer het al anderhalf jaar en het vergt heel veel tijd en energie om grote investeerders zo ver te krijgen. Terwijl we prachtige faciliteiten hebben en goede speelsters. Waarom kiezen ze dan niet voor een bestaande club die met funding direct impact heeft in de Eredivisie? Ik weet het niet. Het mooie is wel dat die investeerders er dus blijkbaar wel zijn, we moeten elkaar alleen nog zien te vinden.”

Koster: „Ik geloof in clubs waar mannen, vrouwen, meiden en jongens rondlopen. Toch vind ik Hera United een goed initiatief. Omdat ze daar bewijzen: als je een goed verhaal hebt en je draagt dat volmondig uit, komen die investeerders vanzelf. Ik ken ook clubs waar ze niet uitdragen dat ze trots zijn op hun vrouwen. Laatst was ik bij Heerenveen, de club waar Vivianne Miedema, Lieke Martens en Sherida Spitse zijn begonnen. Waarom hangen daar geen foto’s van deze vrouwen?”

Nou?

Koster: „Óf ze beseffen dat niet, óf ze vinden het eng om zoiets uit te dragen. Want daarmee zeg je ook: we willen niet alleen ons mannenelftal op een bepaald niveau krijgen, maar ook ons vrouwenelftal. Dat vergt geld en andere keuzes. En dus ook lef. Maar als je naar de maatschappij kijkt, hoe die zich ontwikkelt, de kansen die vrouwen krijgen, hun beslissingsbevoegdheid, dan kun je daar als club maar beter naar gaan handelen. Uiteindelijk zorgt dat voor je bestaansrecht in de voetballerij.”

Maar hoe zorg je ervoor dat vrouwenvoetbal echt onderdeel wordt van het clubbeleid?

Deurholt: „Dat begint bij draagvlak. Als dat er niet is, kom je nergens. Het moet geborgd zijn. Ik merk dat het draagvlak in de afgelopen anderhalf jaar enorm gegroeid is bij ons. Bij events voor businessclubleden worden mannelijke en vrouwelijke spelers uitgenodigd. Op de covers van onze magazines staan altijd een man en een vrouw. Het personeel dat de wedstrijdorganisatie aan de mannenkant doet, doet de vrouwenkant er nu bij.”

Mooi, maar financieel lost dat niets op. Deze maand maakte Tessa Wullaert, sterspeelster bij Fortuna Sittard, bekend dat ze aan het eind van het seizoen vertrekt omdat de club veel speelsters niet meer kan betalen.

Van der Laan: „Die ongelijke betalingen blijven een probleem in het vrouwenvoetbal. Om dat op te lossen is moreel leiderschap nodig. Het is toch niet meer van deze tijd dat we organisaties hebben waar vrouwen en mannen lijnrecht tegenover elkaar staan? We hebben mensen in bepaalde posities nodig die beide kanten begrijpen. Want het is toch gek dat ik van meerdere kanten kritiek krijg als ik zeg dat ik Hera een fantastisch initiatief vind, maar dat ik er óók kanttekeningen bij plaats? De ene groep zet me weg omdat ik me niet genoeg zou uitspreken voor het vrouwenvoetbal, de andere omdat ik alleen maar over vrouwenvoetbal zou praten. Het ontbreekt aan een zekere luchtigheid.”

Ajax heeft vorige week Alex Kroes geschorst, de nieuwe directeur. Hoe stond hij tegenover de vrouwentak?

Koster: „Hij stond er héél positief in. Ik was dan ook positief over Alex. Ik dacht: dat is een man die begrijpt wat de club nodig heeft. Niet alleen de vrouwen, maar ook de mannen. Met Marijn Beuker [directeur voetbalzaken] is het contact gelukkig ook goed. We zitten op één lijn als het om de ontwikkeling van vrouwenvoetbal gaat.”

De serveerster meldt zich voor een nieuwe koffieronde. Sommigen werpen een snelle blik op hun telefoon.

‘Vivianne Miedema, Lieke Martens en Sherida Spitse zijn begonnen bij Heerenveen. Waarom hangen daar geen foto’s van deze vrouwen?’

Daphne Koster, manager vrouwenvoetbal bij Ajax

Wat zou de KNVB anders moeten doen als het om vrouwenvoetbal gaat?

Van der Laan: „Daar is niet één antwoord op te geven, maar als je de sport verder wil professionaliseren, zal de KNVB niet alleen met strategische plannen moeten komen, maar ook met een inspanningsverplichting. Je wil niet ‘jij moet dit’ en ‘jij moet dat’ zeggen, maar alleen een plan is wat mij betreft niet genoeg. Dat zal ik niet verbergen.”

Koster: „Het is ook een taak voor speelsters om te zeggen: hé clubs, wakker worden, jullie moeten aan de slag. Als wij in 2019 bij Ajax niet de keuze hadden gemaakt om speelsters fulltime te gaan betalen, dan hadden we niet bereikt wat we nu bereikt hebben.”

Kunnen jullie je voorstellen dat speelsters zeggen: wij gaan staken voor betere betaling?

Deurholt: „Ik zie de protestactie van laatst niet als een actie tegen onze club. De speelsters zeiden vooraf tegen me dat ze bewustwording in Nederland wilden creëren. In gesprekken met potentiële sponsoren heb ik gezegd: dit is wat de meiden willen. Dat komt sterker over dan als ik het zelf zeg. Maar het gaat om veel meer dan alleen betere betaling van speelsters. Ook de technische staf – die grotendeels uit vrijwilligers bestaat – moet je erbij houden. In de hele vrouwentak moet geïnvesteerd worden.”

Moet het geld van de mannentak komen?

Van der Laan: „Ik denk van meerdere partijen: de KNVB, clubs en internationaal zal er ook geld vrijkomen. De KNVB moet niet naar de clubs wijzen onder het mom dat vrouwenvoetbal nu nog geen verdienmodel is. Het draait om veel meer dan geld. Het draait ook om maatschappelijke verandering, om de ontwikkeling van meisjes en vrouwen.”

Vraagt dit om moedige beslissingen aan directietafels?

In koor: „Ja!”

Koster: „Maar ook van sponsoren en raden van commissarissen.”

Van der Laan: „We komen van ver. Toen Daphne van haar dochter was bevallen [in 2014] mocht ze niet meer terugkeren bij het Nederlands elftal. Terwijl ze de beste verdediger van de afgelopen twintig jaar is! Om dan nu te zeggen: het moet zo en zo, alsof het hapklare brokken zijn, nee, dat werkt niet. Je moet balanceren tussen duwen en geduld hebben.”

Voetballende vrouwen zijn lang door mannen uitgesloten. Je verwacht meer strijdbaarheid.

Koster: „In 2012 kwam ik bij Ajax spelen. In het begin ervoer ik veel weerstand. Veel mensen – mannen – waren anti-vrouwenvoetbal. Diezelfde mensen nemen nu posities in die ik toen niet voor mogelijk hield. Omdat ze contact hebben met speelsters. Omdat we het sportief goed doen. Omdat hun kleindochter voetbalt…”

Hoe hopen jullie dat het Nederlandse vrouwenvoetbal ervoor staat over drie jaar?

Deurholt: „Ik hoop dat we dan iedereen bij Excelsior op z’n minst parttime kunnen betalen.”

Koster: „Ik hoop dat veel meer vrouwen dan bestuursfuncties hebben, zowel in het amateurvoetbal als het betaald voetbal. Vrouwen zien de beperkingen beter dan mannen. Ze weten waar het wringt. Voelen aan waar vooruitgang kan worden geboekt. Díe ontwikkeling zou wel eens de grootste versneller kunnen blijken te zijn.”

Misschien reden om op een vrouw te stemmen bij de bondsvergadering?

Ze lachen, grijpen naar hun telefoon, en werpen elkaar een veelbetekenende blik toe. Het is tijd voor de volgende afspraak in hun druk bezette agenda’s.

Delen





Mail de redactie