Voor het eerst in jaren gaat India weer de bevolking tellen. En dit kan deze keer weleens het land ‘voor altijd veranderen’

Als tiener was Ritanjan Das alleen thuis in Calcutta toen de medewerker van de volkstelling aan de deur kwam. Voor zijn zes gezinsleden moest Das antwoord geven op ellenlange vragenlijsten. Wie woonden er op deze locatie, wat was hun inkomstenbron, religie, hoeveel kamers had het huis, had het gezin een auto, een televisie, een toilet?

In zijn jeugd was het „gebruikelijk” dat elke tien jaar de hele Indiase bevolking in kaart werd gebracht via een census, herinnert Das zich. De volkstelling die begin dit jaar door het ministerie van Binnenlandse Zaken werd aangekondigd, voelt „minder regulier”. Alleen al omdat de tienjaarlijkse regelmaat is doorbroken, zegt Das, die als universitair docent hedendaagse politiek in Zuid-Azië verbonden is aan de Universiteit Leiden. Ook inhoudelijk heeft de telling volgend jaar een ander karakter: voor het eerst sinds 1931 zal de kaste waar iemand toe behoort, worden vastgelegd. Vooral dat laatste houdt sinds de aankondiging in mei de gemoederen in India bezig.

Schattingen

De telling die had moeten plaatsvinden in 2021 werd uitgesteld vanwege de coronapandemie. Dat de census in de jaren daarna niet werd georganiseerd, gaf voeding aan allerlei theorieën. Vragen over het uitstel zijn door de regering nooit goed beantwoord, zegt Das. Regeringspartij BJP zou het niet willen omdat ook de effecten van beleid meetbaar worden door de tellingen. Zo beloofde premier Narendra Modi in zijn eerste termijn de Indiërs meer toegang tot sanitaire voorzieningen. Wat als uit de tellingen in zijn derde termijn blijkt dat nog steeds heel weinig huishoudens een toilet hebben? Ook voor sociale bijstand kunnen de gevolgen groot zijn als meer mensen daar recht op blijken te hebben.

Das denkt dat er naast politieke motieven een praktische reden voor het uitstel was. „Toen corona echt voorbij was, stonden in India de algemene verkiezingen van 2024 voor de deur.” Ook die zijn een immense operatie in dit land. „Twee van zulke evenementen kunnen niet te dicht op elkaar worden georganiseerd.”

Volgend jaar is het dan zover. De telling begint in 2026 en loopt door tot voorjaar 2027. Dan zal blijken of de Indiase schattingen over de eigen bevolkingsomvang correct zijn. Op basis van die schattingen concludeerden de VN dat de bevolking van India die van China in 2023 in aantal is voorbijgestreefd met 1,4 miljard inwoners.

De telling bestaat uit twee delen: het vaststellen van het aantal woningen, daarna het tellen van bewoners en hun kenmerken zoals leeftijd, beroep en religie

Net als voorgaande keren zullen voor deze editie miljoenen overheidsmedewerkers naar alle uithoeken van het land reizen. Antwoorden die zij krijgen worden niet meer met pen en papier opgeschreven, maar digitaal ingevoerd. Burgers met toegang tot elektronische apparaten kunnen zelf via een app gegevens invoeren.

De telling bestaat uit twee delen. Allereerst wordt het aantal woningen vastgesteld, variërend van appartementen tot lemen hutten. Daarna het aantal bewoners en hun kenmerken zoals leeftijd, beroep en religie.

Kaste bepaalt rechten

De meeste discussie in India gaat over het besluit van de BJP om te noteren tot welke kaste iemand behoort – iets waar door de oppositie al lang om werd gevraagd. Hindoes worden geboren in een hiërarchisch sociaal systeem dat hen specifieke rollen, rechten en beperkingen toebedeelt. Dat in de grondwet is vastgelegd dat discriminatie op basis van kaste niet is toegestaan, heeft die in het dagelijks leven niet uitgebannen.

De registratie van kaste in de census is omstreden, omdat de verwachting is dat lagere kasten een veel groter deel van de bevolking uitmaken dan nu wordt aangenomen. Dat zou betekenen dat zij een grotere aanspraak op sociale voorzieningen en banen kunnen maken. De leider van oppositiepartij Congress, Rahul Gandhi, zei dat als de lagere kasten hun omvang leren kennen „het land voor altijd zal veranderen.”

„Het kastesysteem is dagelijkse realiteit in India”, zegt Das. Het bepaalt in de praktijk nog altijd waar je mag wonen en welk werk je mag doen. Voor een Dalit [de groep die nog onder de laagste kaste ‘hangt’] betekent het dat zij alleen ‘vies’ werk kunnen doen, zoals afval ophalen of rioolwerkzaamheden uitvoeren. Maar het gaat verder: zo komen politieagenten er in de praktijk mee weg als ze een aangifte van verkrachting door een Dalit-slachtoffer niet opnemen. Ook op scholen is de kaste bepalend: Das: „Buiten de steden worden kinderen van lagere kasten soms gedwongen op de grond te zitten tijdens de les, omdat ouders uit hogere kasten niet willen dat zij op dezelfde hoogte les krijgen als hun kinderen.”

Gereserveerde banen

Paradoxaal genoeg zijn het juist de overheidsprogramma’s die de nadelen van het behoren tot een lage kaste bestrijden, die de rangorde in de maatschappij levend houden. Zo wordt sinds de jaren negentig een deel van de overheidsbanen gereserveerd voor leden van de lagere kasten. Presentator Akshita Nandagopal van Business Today India noemde de „belangrijkste kritiek op de kastetelling” dat de vorming van een meritocratie erdoor stagneert. „Leden van achtergestelde kasten beroepen zich op hun kaste om een baan te krijgen, in plaats van op hun kwaliteiten.”

Op dit moment mag maximaal 50 procent van de overheidsbanen gereserveerd worden voor de achtergestelde kasten (en achtergestelde stammen). Door de volkstelling zal zichtbaar worden of dat niet veel te laag is.

De timing van deze volkstelling kan gunstig uitpakken voor de regerende BJP

Hoewel er sinds 1931 geen landelijk onderzoek naar de omvang van kasten is gepubliceerd, gebeurde dat wel op deelstaatniveau. Zo bleek in 2023 in Bihar dat de hoogste kastes niet 20 procent van de bevolking vormden, maar 15,5 procent. Op basis van de cijfers verhoogde de deelstaatregering het aandeel gereserveerde banen voor lagere kasten in Bihar tot 65 procent. Maar dat besluit hield geen stand bij het hooggerechtshof van de deelstaat, dat het als „ongrondwettelijk” typeerde.

Polariseren

Bij de vorige landelijke volkstelling, in 2011, is ook gevraagd naar kaste, maar de uitkomsten daarvan zijn nooit gepubliceerd omdat ze „inaccuraat” zouden zijn. Volgens de toenmalige regering waren kastenamen op duizenden verschillende manieren gespeld waardoor ze onbruikbaar werden om de omvang van een kaste vast te stellen. Das verwacht geen herhaling van 2011. „De oppositiepartijen hebben hier steeds op aangedrongen. Nu de BJP heeft gezegd dat ze dit gaat doen, is er niet meer echt een weg terug.”

De timing van deze volkstelling kan gunstig uitpakken voor de BJP, zegt Das, omdat het aantal inwoners het aantal parlementszetels per deelstaat bepaalt. De BJP is geliefder in het noorden en de verwachting is dat de bevolking daar sterker is gegroeid dan in het zuiden. Het zou kunnen leiden tot meer parlementszetels voor de deelstaten waar de BJP leidend is. Zeker omdat een herindeling van kiesdistricten is aangekondigd door de BJP, wat leidt tot verdere speculaties over politieke motieven.

Zoom in

De zichtbaarheid van de verschillende kasten kan nog een ander gevolg hebben. Zo zei politiek waarnemer Bhaskara Rao tegen persbureau Reuters dat er „meer op kaste gerichte politieke partijen zullen opkomen om aan de verlangens van een kaste tegemoet te komen. Dat zal het land verder verdelen en de politiek polariseren”. De BJP probeert als hindoenationalistische partij juist de eenheid van alle hindoes te benadrukken.

Das verwacht dat de Indiërs zeer bereid zijn hun kaste te delen met de medewerker van het bevolkingsonderzoek. „Dit gaat over vertegenwoordiging van jouw kaste, in de politiek en in het maatschappelijk leven.”

Delen





Mail de redactie