N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
ZAP Trots openden de veehouder, de veehandelaar en de veeverwerker hun deuren voor de Keuringsdienst van waarde. Waarom werken ze mee aan het programma?
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data98974724-112162.jpg)
Foto: KRO-NCRV
De stunt van de eeuw zou het worden, dinsdagavond. Op ESPN voetbalde Spakenburg namelijk tegen PSV. Zouden de ‘blauwen’ uit Spakenburg weer zo spelen als ze eind februari deden tegen Utrecht – ze wonnen met 4-1 – dat zou een bravourestuk wezen. Tegelijkertijd speelde zich op CNN een ander kaliber stunt af. Voor het eerst werd een voormalige Amerikaanse president strafrechtelijk vervolgd. De halve dag werden al beelden uitgezonden van de Trump Tower, waar Donald Trump overnachtte, en die hij op enig moment verlaten zou om zich zelf te melden bij de rechtbank in New York. Steeds werd er vanuit de studio geschakeld naar verslaggevers ter plaatse die meldden dat er weinig, om niet te zeggen niets, loos was. En toen er eindelijk wel wat gebeurde bij de rechtbank, was het voorbij zonder dat je er erg in had. Tussen mannen in pak en uniform piepte een plukje geelblond haar. Dat was alles. De arrestatie en voorgeleiding speelden zich vervolgens op last van de rechter af achter gesloten deuren.
Konden we in alle rust de stunt op het andere net ook in rook zien opgaan. Je kunt dan, zoals voetbalsite VI deed, wel koppen dat ‘Spakenburg geschiedenis schrijft met een wereldgoal’ tegen PSV. Maar met de twee doelpunten tegen die ze al hadden, maakt dat nog geen gewonnen wedstrijd.
Anderhalf miljoen kalveren in stukken
Bij Keuringsdienst van waarde (KRO-NCRV) belandde ik in een skybox. Van daaruit heb je bij de VanDrie Group prachtig uitzicht op de uitbeenderij. Het familiebedrijf uit Uddel snijdt daar per jaar anderhalf miljoen kalveren in stukken. Alle kalveren die overblijven uit de Nederlandse melkveehouderij eindigen in Uddel. Dat zijn er 900.000. De overige 600.000 komen uit Denemarken en Duitsland. Na ‘verwerking’ gaat 95 procent van hun vlees naar Italië en Frankrijk. Nederlanders houden niet van kalf.
Presentator Ersin Kiris doopt het stiertje dat hij bij een melkveehouder geboren ziet worden Ersin. Het wankelt op z’n pootjes, sabbelt aan vingers. Na drie weken in een box koopt de kalverhandelaar voor honderd euro. Meer krijgt de boer niet voor een zwart bont kalf met „niet erg dikke billen”. Ersin gaat door naar de ‘kalververzamelplaats’, waar wekelijks duizend kalfjes uit heel Nederland samenkomen om van eigenaar te wisselen. Iedereen met een kind op de crèche weet hoe dat afloopt. Ook baby-koeien krijgen diarree, luchtweginfecties, koorts. Ersin bezweek aan een longontsteking.
De meeste zieke kafjes (89 procent) knappen op na een ‘kuurtje’ en gaan door naar de kalvermesterij. Daar krijgen ze of droog voer – stro en maïs. Dan kleurt hun vlees rosé. Of ze drinken tot aan de slacht melk, ze slobberen via een fop-uier zo veertien liter op een dag. Hun vlees blijft licht van kleur. Dat oogt jong en mals, maar is het gevolg van een ijzergebrek in hun bloed. De kunst is om de kalfjes net ijzerrijk genoeg te voeden dat ze niet lusteloos worden.
De veehouder, de veehandelaar en de vee-verwerker openden de deuren van hun stal, de veemarkt en de fabriek voor de Keuringsdienst om, trots, te laten zien wat ze doen. Het verhaal van ziektes, antibiotica en sterfte werd ondertussen verteld door een dierenarts, een dierenactivist en een wetenschapper. En dat pakt natuurlijk lullig uit voor de boer, de mester en de slachter. Je vraagt je af waarom ze meewerken aan het programma.
Teun van der Keuken, mister Keuringsdienst schreef eerder in een column hoe hij zo’n bedrijfsbezoek altijd aanpakte. „Rustig beginnen. Laat ze eerst alles vertellen over het eigen product.” Verbazing tonen, kritische vragen stellen, enthousiasme voorwenden, wat „speldenprikjes”. En dan helemaal aan het eind „eventueel nog een genadeklap”. De klap kwam en de boodschap luidde: aan melk kleeft ijzerarm kalverbloed. Je hoorde de kloof tussen stad en land kraken.
