Trumpisten voeren een cultuuroorlog over jeugdboeken. In Idaho vinden andere Republikeinen dat ze te ver gaan

Melissa Rivers is bibliothecaresse, maar voelt zich een uitsmijter. „Dit is toch wel het laatste wat ik verwachtte, toen ik hier kwam werken”, zegt ze cynisch vanachter haar bureautje op de volwassenenafdeling van de gemeentelijke bibliotheek in het Amerikaanse stadje Idaho Falls. Een rood stopbord aan het begin van haar leeszaal waarschuwt dat je achttien jaar moet zijn om dit deel van de collectie te raadplegen – of een ouder of voogd bij je moet hebben, of hun schriftelijke goedkeuring.

De bibliotheek voert dit toegangsbeleid omdat afgelopen juli een wet van kracht werd in de noordwestelijke staat Idaho. De door Republikeinen gedomineerde volksvertegenwoordiging nam die aan om minderjarigen te „beschermen tegen schadelijke inhoud”. Zaken als: masturbatie, homoseksualiteit, geslachtsgemeenschap, naaktheid, seksueel gedrag, sadomasochistisch misbruik, billen, (opgezwollen) geslachtsdelen, vrouwenborsten en seksuele opwinding, somt Idaho Code §18-1517B op.

„Niet alleen de bibliotheek kan worden aangeklaagd, maar ook wij als individuele medewerkers”, vertelt bibliothecaresse Rivers. Per vastgestelde overtreding kunnen ouders in een civiele rechtszaak 250 dollar schadevergoeding eisen als hun kinderen „willens en wetens” zijn blootgesteld. Voor alle zekerheid wordt daarom nu iedereen tot dertig jaar om een ID-kaart of bibliotheekpas gevraagd. „Laatst was hier een jongeman met een prachtige snor. Die is wel in de twintig, dachten we. Hij bleek pas veertien.”

De wet in Idaho past in een landelijke trend. Overal in de VS vallen de Republikeinen van president Donald Trump openbare en schoolbibliotheken aan door subsidies in te trekken, bepaalde ‘woke’ titels te verbieden, besturen over te nemen of directeuren te ontslaan. Zo willen ze, zeggen ze, „kinderen beschermen tegen de transgenderideologie en de seksualisering van onze kinderen”.

Hailea Bundy, die deze middag met haar vijftienjarige dochter Elsie Shaw een boek uitzoekt op de volwassenenafdeling, vindt de wet maar niks. „Ik moet nu met haar mee, anders kan ze bepaalde boeken niet lenen”, zegt de moeder. Ook het populaire young adult-genre, voor veertien tot achttien jaar, staat in dit deel van de bieb.

Elsie Shaw las recent ‘It Ends With Us’, dat draait om partnergeweld. „Veel beter dan de verfilming”, vond ze het. Het meest ‘ondeugende’ boek dat ze tot nu toe las, was Icebreaker van Hannah Grace, over twee ijshockeyende tieners die verliefd worden en dat ook enkele expliciete seksscènes kent. „Maar het is maar gewoon een boek hè. Je léést het.”

Bundy is allang blij dat haar puber graag leest. „Ik denk dat het nooit een goed idee is de toegang tot kennis in te perken.” Bovenal vindt ze dat ouders over dit soort opvoedkwesties gaan. „Ik heb het liefst dat als ze een boek leest dat haar ongemakkelijk maakt, ze naar mij toe komt. Dat kan juist een goede manier zijn om ergens een gesprek over te beginnen.”

Cultuurstrijd ook federaal

Met Trumps herovering van het Witte Huis wordt de cultuurstrijd rond jeugdboeken ook federaal gevoerd. Begin mei ontsloeg de president de directeur van de prestigieuze Library of Congress omdat ze „ongepaste boeken in de kinderbibliotheek plaatste”. En dit lijkt pas het begin. Project 2025, het conservatieve beleidsdocument dat een gedetailleerde blauwdruk blijkt voor de regering-Trump II, bepleit dat „docenten en openbare bibliothecarissen” die ‘woke’ les- of leesmateriaal verstrekken „als geregistreerde zedendelinquenten worden aangemerkt”.

Idaho had de herverkiezing van Trump niet nodig om deze strijd vorig jaar al te ontketenen. De Republikeinen zijn oppermachtig in de landbouwstaat. Toch kwam de bibliotheekwet er niet zonder slag of stoot. Sociaal-conservatieve voorstellen van trumpistische Republikeinen stuiten er regelmatig op verzet van meer gematigde partijgenoten, die het maar puriteinse scherpslijperij vinden.

Dit voorjaar debatteerden Huis en Senaat er over een lawine aan Republikeinse wetsvoorstellen, die critici vooral „oplossingen op zoek naar een probleem” noemden. Zo werd een zedelijkheidswet aangescherpt die het publiekelijk tonen van vrouwenborsten reeds verbood: ook trans vrouwen die nog in transitie zijn mogen hun bovenlijf niet meer tonen. Verder werden zogenoemde ‘truck nuts’ – plastic testikels die onder de trekhaak van pick-ups hangen – verboden. En is ivermectine – een veterinair ontwormingsmiddel dat tijdens de coronapandemie door Trump-fans werd omarmd als (onbewezen) wondermedicijn – voortaan zonder recept verkrijgbaar in de apotheek.

En net als met de bibliotheekwet moeten veel voorstellen de jeugd van Idaho „beschermen”. Zoals de zogenoemde opt-in wet voor seksuele voorlichting. Hieronder moeten leraren aan ouders twee weken van tevoren schriftelijk toestemming vragen om het over seksualiteit te hebben, ook bij de biologieles over menselijke voortplanting. Tot nu toe gold een opt-out wet.

Waarom moet De vliegeraar van Khaled Hosseini op school behandeld worden?

De Republikeinse afgevaardigde Barbara Ehardt diende dit voorstel de afgelopen jaren herhaaldelijk in, maar het stuitte steeds op verzet. Tegenstanders maakten lang „een karikatuur” van haar voorstel, vertelt Ehardt in een Mexicaanse restaurant in Idaho Falls waar de politica vaker kantoor houdt. „Ze deden alsof we het straks niet eens meer over het [het naakte] David-standbeeld van Michelangelo zouden kunnen hebben, of The Scarlet Letter [de klassieke roman over een affaire tussen een jonge vrouw en een geestelijke in puriteins Boston].”

Volgens Ehardt proberen progressieven stiekem overal „gender en genderideologie” in het curriculum te proppen. Niet alleen bij biologie of seksuele voorlichting, meent ze. „Maar ook door in verhaalsommen vragen te stellen over homostellen.” Ze noemt nog een „extreem” voorbeeld. „‘De vliegeraar’ van Khaled Hosseini met daarin een man die een jongen verkracht. Wat is daar het doel van? Waarom moet dat op school behandeld worden?”

Een officiële lijst met titels die ‘schadelijk’ zouden zijn voor minderjarigen is er niet in Idaho. Elke bibliotheek moet zelf bepalen welke boeken het hier wel en niet onder schaart en welke het in de volwassenenafdeling op de plank zet. Vooral in veel kleinere vestigingen zorgt dit voor praktische problemen: op het platteland zijn bibliotheken soms veredelde schuurtjes.

Suikerbietendorp

De openbare bibliotheek van Sugar City, een suikerbietendorp met 1.715 inwoners, heeft een andere complicatie. Ze zit vast aan de plaatselijke middelbare school: leerlingen kunnen er door de klapdeuren zo binnenlopen. Voordat de wet vorig jaar van kracht werd, kreeg de bieb amper klachten van ouders, vertelt directrice Chambrae Thornburgh. „Ik werk hier nu vijf jaar en misschien zijn er twee keer ouders geweest, die zeiden: dit young adult-boek kan beter in de volwassenensectie staan.”

Die afdeling beslaat nu ongeveer de helft van het bibliotheekje en ook kinderen uit de jongste klassen mogen daar komen. „Wij hebben het personeel niet om ze daar weg te houden”, zegt Thornburgh. „Je hoort wel eens kinderen giechelen, omdat ze een bepaald boek hebben gevonden. Dan moet ik er heen om te zeggen: als je dat niet gaat lenen, moet je het terugzetten. En om het te lenen, moeten je ouders het toestemmingsformulier hebben ingevuld.” Op boeken die als ‘schadelijk’ kunnen gelden, zit geen 18+-sticker. „We gebruiken ons gezond verstand. Of zoeken online even op of er niet te veel geweld of seks inzit.”

in een bibliotheek wil je informatie met iedereen kunnen delen, al moeten we neutraal zijn

Op federaal niveau vaart onder anderen minister Pete Hegseth van Defensie een strengere koers. Hij liet dit jaar uit de bibliotheken van militaire opleidingen honderden titels verwijderen, waaronder klassiekers als ‘I Know Why the Caged Bird Sings’ van Maya Angelou of ‘To Kill a Mocking Bird’ van Harper Lee. Beide boeken bevatten verkrachtingsscènes én gaan in op de rassenscheiding in het Diepe Zuiden, begin vorige eeuw.

Foto Nathalie Behring

In de schoolbibliotheek van Sugar City zou directrice Thornburgh ze gewoon uitlenen aan leerlingen, zegt ze. „Ik begrijp dat ouders hun kinderen willen beschermen. Dus we moeten voorzichtig balanceren. Maar in een bibliotheek wil je informatie met iedereen kunnen delen, al moeten we neutraal zijn.”

De bibliotheekwet van 2024 en de opt-in wet voor seksuele voorlichting van dit jaar, werden pas aangenomen nadat eerdere pogingen faalden. Dat deze en andere voorstellen het haalden, tekent de radicalisering van de Republikeinen in Idaho. Democraten zijn er sterk in de minderheid, waardoor in veel districten sowieso een Republikein wint. Belangrijker dan de algemene verkiezingen zijn daarom de Republikeinse voorverkiezingen: wie daar wint, is zeker van een zetel.

Radicalen van buiten

De afgelopen jaren werden meerdere gematigde oudgedienden van de partij succesvol uitgedaagd door uiterst-rechtse nieuwkomers. Bij de primaries van begin 2024 veroverden zij in een klap tien zetels. Deze ‘nieuwe’ Republikeinen bepleiten vaak lagere belastingen en een kleinere overheid. Tegelijkertijd willen ze onder het mom van „vrijheid” diep ingrijpen in het publieke leven om de jeugd te „beschermen”. Zo moeten schoolkinderen in Idaho onder een dit jaar aangenomen wet voortaan verplicht naar de hartslag van een foetus luisteren – om ze later van abortus af te houden. Een ander belangrijk speerpunt is meer geld voor religieus (thuis)onderwijs ten koste van openbare scholen.

Cheyenne Dixon was een van de gematigde Republikeinen die hun zetel voorjaar 2024 verloren aan een radicale uitdager. Ze zat pas één termijn in het Huis, toen ze al werd uitgedaagd door een man die drie jaar eerder uit Californië naar Idaho verhuisde. „De nieuwkomers noemen zichzelf politieke vluchtelingen, omdat die staat zo verschrikkelijk ‘woke’ zou zijn. En zien zich door God gezonden om Idaho daarvan te redden. Terwijl we het hier altijd prima voor elkaar hadden”, vertelt Dixon op een terras buiten hoofdstad Boise.

Haar tegenstander had een machtige landelijke actiegroep achter zich, Make Liberty Win uit Virginia, duizenden kilometers van Idaho. Deze organisatie verstuurde voor haar rivaal op grote schaal folders die Dixons stemgedrag zwartmaakten. „Ze pikten er allerlei willekeurige dingen uit. Vaak niet eens correct of zelfs precies het tegenovergestelde van hoe ik gestemd had.”

Eén zo’n folder wreef haar aan dat ze had gestemd voor een verbod op het rapen van hertengeweien. Dit is een populair tijdverdrijf en een kleine industrie op zich in Idaho. In werkelijkheid had Dixon een voorstel gesteund waardoor mensen van buiten de staat hier nu een jachtvergunning voor moeten aanvragen – iets dat veel lokale bewoners toejuichen, omdat het vreemden van hun land afhoudt. „Maar ik kreeg plots de ene na de andere boze kiezer aan de telefoon, die vroeg of ik gek geworden was.”

Het draait alleen nog maar om de zogenaamde ‘rechten van ouders’ en om seks, seks, seks

Dit soort actiegroepen opereren landelijk en kopiëren wetsvoorstellen en tactieken uit andere staten. Wat in één staat aanslaat, wordt al snel naar andere gekopieerd. Zo was Idaho in 2020 de eerste staat die transgenders in meisjessportcompetities verbood: inmiddels hebben zeker twintig staten dit overgenomen. Trump maakt er ook landelijk een speerpunt van.

Afgevaardigde Stephanie Mickelsen ziet hoe de „crazies” (gekkies) haar Republikeinse Partij overnemen, vertelt ze op het kantoor van haar aardappelverwerkingsbedrijf even buiten Idaho Falls. „Het draait alleen nog maar om de zogenaamde ‘rechten van ouders’ en om seks, seks, seks.”

Mickelsen, wier familie al vele generaties in Idaho boert, ziet dat radicale partijgenoten vaak van buiten de staat komen, evenals hun donors. „Ze hebben groepen achter zich met namen als Young Americans for Liberty, The Wall Builders, Make Liberty Win, American Federation for Children. En er zit veel dark money achter”, zegt ze, verwijzend naar campagnefinanciering waarvan de herkomst niet duidelijk is, maar doorgaans van conservatieve miljonairs en miljardairs afkomstig is.

Zetel kost in Idaho niet zoveel

Wetgevende macht is in Idaho relatief goedkoop te veroveren, legt Mickelsen uit. „Een voorverkiezingsrace kostte hier normaal enkele tienduizenden dollars. Met vijftig- of honderdduizend dollar kan je dus al een zetel kopen.” De volgende verkiezingscyclus gaan ze dit trucje zeker herhalen, vreest ze. „Van onze gezond-verstand-factie blijft zo steeds minder over.”

En veel gematigde partijgenoten laten zich al intimideren. „Mij kunnen al die zogenaamde ‘sociale kwesties’ echt niets schelen. Ik los liever echte problemen op van Idahoans en laat lokale gemeenschappen de dingen zelf uitzoeken. Maar als je je er te vaak tegen uitspreekt gaan ze zeker een primary-uitdager van je steunen.” Zo is er de invloedrijke Idaho Freedom Foundation die van elke volksvertegenwoordiger een scorekaart bijhoudt of deze conservatief genoeg stemt.

Mickelsen hoopt dat haar partij zich met alle almaar radicalere punten uiteindelijk vervreemdt van kiezers. „Het gaat alleen nog maar om drag queens, homo’s, transgenders, bibliotheken. Over corona, terwijl dat al járen over is. Ik kan er gewoon niks mee.”

Omdat ze al meerdere termijnen in het Huis zit, heeft zij een stevig politiek en donornetwerk en is ze minder snel geïntimideerd. Maar ze kiest haar twistpunten wel selectief. Zo botste ze vorig jaar hard met partijgenoten toen ze zich uitsprak tegen een strenge anti-migratiewet, die het voor boeren nog moeilijker zou maken om personeel te vinden. Maar ze stemde dit jaar niet tegen de wet die ivermectine vrijgeeft, alhoewel ze het een idioot voorstel vindt: ,,Misschien is dat wel een goed idee, omdat het ons verlost van de gekkies”, zegt ze cynisch. ,,Zie het als sociaal darwinisme”.

Intimidatietactieken

Vooralsnog is Mickelsen niet uitgedaagd voor een primary. Maar met Trump terug in het Witte Huis hebben haar tegenstanders een machtige medestander, bleek begin januari. In de eerste dagen na Trumps beëdiging rakelde een lokale Republikeinse politicus op sociale media Mickelsens migratiestandpunt op. Deze trumpist riep volgers op haar aan te geven bij de vreemdelingenpolitie ICE. De „plantageminnares” Mickelsen, suggereerde hij, had op haar aardappelbedrijf vast zelf ook ongedocumenteerde migranten aan het werk als „boerderijslaven”.

Drie dagen na de eerste tweet stond de ICE bij Mickelsen op het erf voor een onaangekondigde inspectie. Nog een paar dagen later werd een Mexicaanse werknemer van haar aangehouden: hij had geen verblijfspapieren. „Die was hij verloren door een criminele veroordeling, maar hij was nog legaal toen ik hem voor het eerst inhuurde.”

Dat haar tegenstanders dit soort intimidatietactieken inzetten, is verontrustend, maar het verbaast haar niet, zegt Mickelsen. „We zien ze dit al langer doen: tegenstanders het leven zuur maken.” Ze vindt het ook ironisch: veel van de radicale Republikeinen zijn zelf gevlucht uit woke staten zoals Californië. „En nu introduceren ze hier op rechts precies de cancelcultuur die ze daar links altijd verwijten.”

Ook in de bibliotheek van Idaho Falls zijn moeder Hailea Bundy en dochter Elsie Shaw bang dat de Republikeinen hun boekenstrijd nog verder zullen opvoeren. Hoewel ze Democratisch stemt, heeft Bundy zich zelfs geregistreerd als Republikein om in de voorverkiezingen mee te kunnen stemmen om de partij bij te sturen. Haar vrees: „Straks mogen bepaalde boeken helemaal niet meer worden uitgeleend aan minderjarigen, ook niet als de ouders toestemming hebben gegeven”. Shaw: „Dat zou echt klote zijn.”

Delen





Mail de redactie