Tijd van gratis lunchen en massages is voorbij bij Big Tech

De dag beginnen met een gratis ontbijt van de cateraar en een latté macchiato van de barista. Dan een ochtend vol meetings met de Macbook van de zaak. Om 12.00 uur ruim een uur lunchen – met keuze uit verse sushi, Thaise curry of een poké bowl. In de loop van de middag langs bij de kantoormasseur (Google), tussendoor even de bonte was afgeven (Meta) en daarna gratis met de taxi naar huis (Uber).

Het kon lange tijd niet op bij de Amerikaanse kantoren van grote techbedrijven. Om jong talent te verleiden, probeerden de techreuzen zich van elkaar te onderscheiden met perks – extraatjes om personeel te lokken. Zo is Meta het meest flexibel met thuiswerken en verzorgt het bedrijf de beste lunches. Apple geeft de beste personeelsfeesten, plus grote kortingen op de nieuwste apparaten. Netflix heeft – naast verwarmde wc-brillen – in het hoofdkantoor op de campus in Los Gatos, Californië, ook een eigen bioscoop met ruim tweehonderd stoelen.

Die tijden van overvloed zijn voorbij. In de aanloop naar de jaarcijfers van de grote techbedrijven – die deze week werden gepresenteerd – hebben vrijwel alle grote techbedrijven flinke bezuinigingsrondes aangekondigd. Ook wordt er stevig in het personeelsbestand gesnoeid: Twitter was de eerste (3.750 ontslagen), niet veel later volgden Meta (11.000), Alphabet (12.000), Microsoft (10.000), Amazon (18.000) en Spotify (600). Ook bij softwarebedrijf Salesforce vielen 8.000 ontslagen.

Uit de jaarcijfers bleek de afgelopen week wat de redenen zijn voor de maatregelen. Door tegenvallende advertentie-inkomsten, terugvallende consumentenbestedingen en productieproblemen in China werd 2022 het slechtste financiële jaar voor de grote techbedrijven sinds de financiële crisis van 2008. Ook beleggers verloren massaal hun vertrouwen: bij elkaar krompen Meta, Alphabet, Amazon, Apple en Microsoft grofweg 3.900 miljard dollar aan beurswaarde.

De tegenvallende resultaten van de grote techbedrijven hebben elk hun eigen verklaring. Zo werd Alphabet, het moederbedrijf van Google en YouTube, hard geraakt door tegenvallende advertentie-inkomsten. Topman Sundar Pichai moest voor het vierde kwartaal op rij een winstdaling bekendmaken. De advertentie-inkomsten via YouTube vielen met 8 procent terug ten opzichte van een jaar geleden.

Apple werd op zijn beurt geplaagd door leveringsproblemen. Als gevolg van de strenge lockdowns konden fabrieken in China minder leveren, en moesten klanten soms maanden wachten op hun nieuwe iPhone 14. Het zag de totale iPhone-verkoop met 8 procent inzakken; voor het eerst in vier jaar tijd moest topman Tim Cook een omzetdaling rapporteren voor het laatste kwartaal.

En hoewel in diezelfde periode de omzetdaling van Meta (min 4 procent, 32,2 miljard dollar) minder heftig was dan analisten verwachtten, was het oprichter Mark Zuckerberg die de toon zette. Bij de presentatie van de kwartaal- en jaarcijfers kroonde Zuckerberg het jaar 2023 tot het ‘jaar van efficiëntie’. Om die boodschap kracht bij te zetten, kondigde hij aan voor 5 miljard dollar in de kosten te willen snijden. Het woord ‘efficiëntie’ kwam meer dan dertig keer terug in de call met analisten.

‘Wat geven we eigenlijk uit?’

Wat is er de afgelopen jaren misgegaan? De techbedrijven komen uit een tijd van exploderende vraag. Door de lockdownperiodes lieten consumenten meer pakketjes bezorgen, streamden ze meer tv-programma’s en kochten ze voor de thuiswerkplek een Macbook, omdat de vakantie toch niet doorging. Om de vraag bij te kunnen houden, namen bedrijven als Apple, Amazon, Meta, Twitter en Spotify alleen maar nieuwe mensen aan. De factor ‘personeel’ is naast de draaiende computerservers immers de belangrijkste pijler van groei voor tech-bedrijven.

Het personeelsbestand van Microsoft groeide met ruim 50 procent tot 221.000 werknemers in de afgelopen drie jaar – Amazon en Meta verdubbelden gedurende die periode bijna in omvang (respectievelijk 1,5 miljoen en 87.000).

Meta-oprichter Mark Zuckerberg was afgelopen zomer de eerste die het gevaar hiervan inzag en dat hardop benoemde. „Realistisch gezien”, zei Zuckerberg tijdens het wekelijkse vraaggesprek voor het Meta-personeel, „zou een aantal van jullie hier misschien niet moeten werken.”

Ook topman Daniel Ek van Spotify deed dit deze week, toen hij in een memo bekende „te ambitieus” te hebben geïnvesteerd – zonder de benodigde omzetgroei. In hetzelfde memo kondigde hij het ontslag van 6 procent van de Spotify-medewerkers aan.

Volgens analist Jan Frederik Slijkerman van ING lijkt er aan de eeuwige groei van techbedrijven, nu zij topzwaar en steeds minder productief zijn geworden, een einde te zijn gekomen. „Je merkt het bij de presentaties van jaarcijfers. Er worden andere vragen gesteld”, zo zegt Slijkerman. „Voorheen was alles gericht op ‘hoe hoog is het groeicijfer’. Nu klinkt ineens de vraag: wat geven we eigenlijk uit?”

Met de snelheid waarmee er werd aangenomen, worden de techmedewerkers nu ook weer ontslagen. Volgens Slijkerman komt het momentum ook goed uit voor slechtnieuwsgesprekken. „Voor al deze bedrijven is het een mooi moment om schoon schip te maken. Met tegenvallende jaarcijfers kun je een ontslagronde een stuk beter verkopen dan als alles economisch goed gaat.”

Geen gratis lunches meer

Voor wie na de saneringsronde nog een baan in de techsector behoudt, staat een versobering van de werkweek te wachten. Bij zijn aantreden als Twitter-topman schafte Elon Musk de gratis lunches af en verplichtte het personeel weer om vijf dagen per week naar kantoor te komen.

Spotify en Google voerden een strenger declaratiebeleid in: personeel mag alleen nog bij hoge uitzondering reizen voor werk. De maandelijkse ‘welzijn-dag’, een vrije dag voor personeel om te ontspannen, werd bij Salesforce maar afgeschaft. Te duur.

Je vuile was laten doen op kantoor bij Meta kan inmiddels ook niet meer. En de ontslagronde bij Alphabet (het moederbedrijf van Google) trof volgens het Amerikaanse CNBC ook een opvallende groep werknemers. De 27 masseurs die op het hoofdkantoor in Mountain View dagelijks de schouders van de tech-millennials losmaakten, moeten op zoek naar nieuw werk.