Terugleveren van zonnestroom gaat huishoudens geld kosten. Hoe zit dat?

Energiebedrijf Vandebron gaat eigenaren van zonnepanelen een extra heffing opleggen wanneer zij overtollige stroom aan het net leveren. Volgens de stroom- en gasleverancier gaat het voor de gemiddelde klant om 10 tot 20 euro per maand. De precieze kosten hangen af van de hoeveelheid zonnestroom die de klant teruglevert, met een maximum van 46 euro in de maand, aldus Vandebron dinsdag.

Voor nieuwe klanten gaat de kostenverhoging van Vandebron direct in, voor bestaande klanten gebeurt dat bij de eerste herziening van hun contract, in veel gevallen op 1 oktober. Vier vragen over de kostenverhoging, die mogelijk door meer energiebedrijven gekopieerd gaat worden.

1 Waarom neemt het relatief kleine Vandebron juist deze stap?

Veel klanten van dit dochterbedrijf van marktleider Essent hebben zonnepanelen op hun dak liggen. Van de 180.000 afnemers van energie bij Vandebron beschikken er 70.000 over zonnepanelen. Dat is 40 procent en daarmee veel meer dan gemiddeld. In heel Nederland liggen op ruim een kwart van de acht miljoen woningen panelen. Dat betekent dat Vandebron meer dan zijn concurrenten last heeft van de extra kosten (waarover later meer) als gevolg van de explosieve groei van klanten met zonnepanelen.

Volgens vergelijkingssite keuze.nl brengen inmiddels meer leveranciers indirect extra kosten voor zonnepanelen in rekening. Dat gebeurt bijvoorbeeld door mensen met zonnepanelen geen ‘cashback’ (een welkomskorting van 150 tot 200 euro) te geven. Volgens de energievergelijker gaat het onder meer om Coolblue en Budget Energie.

2 Waar bestaan die extra kosten voor zonnepanelen uit?

Zonnestroom wordt vaak geproduceerd op momenten dat de tarieven op de groothandelsmarkt laag zijn omdat zon en wind voor een hoge productie zorgen. Op sommige momenten kunnen de prijzen zelfs negatief zijn.

De energiebedrijven krijgen op zonnige dagen goedkope stroom van hun klanten en vervolgens zijn zij verplicht om diezelfde hoeveelheid stroom terug te leveren als de klant – de eigenaar van de zonnepanelen – daar later om vraagt. Bijvoorbeeld als er ’s avonds in een verlicht huis televisie wordt gekeken en de vaatwasser zijn werk doet. Die elektriciteit kan op dat moment voor het energiebedrijf duurder zijn, omdat die stroom bijvoorbeeld afkomstig is van een gascentrale. Die verplichting om de stroom op een later moment ‘terug te geven’, komt voort uit de zogeheten salderingsregeling, die al langer ter discussie staat.

Daarnaast zorgen dreigende stroomoverschotten voor een extra kostenpost. De elektriciteit die niet wordt gebruikt, wordt teruggeleverd op het net, dat in balans moet worden gehouden. Dat leidt tot zogeheten onbalanskosten die het energiebedrijf op zijn bordje krijgt en in de praktijk doorgeeft aan al zijn klanten. Dus ook aan de mensen die geen zonnepanelen hebben en daarmee de panelen van anderen subsidiëren.

„Het is belangrijk dat we in deze transitie transparant zijn over welke kosten waar gemaakt worden, en ook over wat klanten zelf kunnen doen om zo efficiënt mogelijk te verbruiken”, zegt financieel bestuurder Kim Verdouw in een toelichting. Ze sluit niet uit dat mensen bij Vandebron hierom vertrekken. „Het kan dat mensen hierdoor overstappen, maar elke energieleverancier treft op een bepaalde manier maatregelen tegen dit probleem.”

3 Komt deze stap onverwacht?

Niet helemaal, energieleveranciers proberen al langer de kosten door het terugleveren te beperken. Vorig jaar schroefden bijvoorbeeld veel bedrijven de zogeheten terugleververgoeding al terug. Zo ging die wettelijke vergoeding bij Eneco van 56 naar 9 cent per kilowattuur. Eigenaren van zonnepanelen krijgen die vergoeding op het moment dat zij in een jaar meer stroom produceren dan zij afnemen. Dat gaat niet om veel huishoudens, maar het was wel weer een illustratie van het feit dat energiebedrijven kritischer naar de kosten van zonnestroom kijken.

In de politiek ligt de genoemde salderingsregeling al jaren onder vuur. De saldering – het wegstrepen van zonnestroom tegen de stroom die wordt geleverd als de zon niet schijnt – is in de praktijk een subsidieregeling, omdat er over die stroom geen belasting wordt geheven. Doordat de panelen sterk in prijs zijn gedaald, is de terugverdientijd korter geworden en daarom willen veel politici de saldering afbouwen. Begin dit jaar stemde de Tweede Kamer voor een afbouw en een volledige beëindiging in 2031, maar het is onduidelijk of ook de Eerste Kamer hiermee akkoord gaat.

4 Loont het nu nog wel om zonnepanelen te nemen?

Volgens Vandebron wel, ondanks deze nieuwe heffing, die tot wel 240 euro per jaar kan oplopen. „Mensen met zonnepanelen krijgen inderdaad iets minder voordeel”, zegt Verdouw. „Maar zij zijn nog altijd een heel stuk beter uit dan mensen zonder.”

Dat laatste is ook afhankelijk van ontwikkelingen die nu moeilijk te voorspellen zijn. Door de recente energiecrisis is de gemiddelde stroomprijs gestegen, waardoor panelen alleen maar aantrekkelijker zijn geworden. Maar de groei van duurzame energie kan op termijn op meer momenten van de dag voor lagere prijzen zorgen, waardoor de kosten van de energiebedrijven alleen maar groter worden. Vorige maand was in Nederland volgens energieopwek,nl al 60 procent van de stroom duurzaam, tegen 46 procent een jaar eerder. Daarnaast is zoals gezegd nog niet zeker of de salderingsregeling wordt afgebouwd.

Verder is het voor de bezitter van zonnepanelen nog onduidelijk hoe hoog de kosten van het terugleveren van zonnestroom in zijn geval worden. Vandebron spreekt van gemiddeld 10 tot 20 euro. Een jaar geleden berekende Milieu Centraal dat zonnepanelen zichzelf – ook als de salderingsregeling op termijn wordt afgeschaft – in zeven jaar terugverdienen, wat nog altijd lucratief is. Het onafhankelijke voorlichtingsbureau ging bij tien panelen op het zuiden uit van een gemiddelde jaaropbrengst van 510 euro, over 25 jaar.

Verder hangt het rendement van zonnepanelen ook af van de hoeveelheid zonnestroom die direct wordt afgenomen door de klant, zonder dat die op het net komt. „Vroeger probeerden mensen juist ’s nachts te gebruiken door de lagere tarieven, maar tegenwoordig is door zonnestroom juist midden op de dag goedkoper”, zegt Verdouw. „De elektrische auto opladen is het meest effectief, maar ook de afwas of de wasmachine op het juiste moment aanzetten is goed.”