N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Ophef Een Russisch bedrijf is de kwade genius achter de frauduleuze praktijk.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data96031014-f6835a.jpg)
Voor wie te lui of te dom is om fatsoenlijk onderzoek te doen, bestaan er tijdschriften die ongecontroleerd wetenschappelijke nonsens uitgeven. Voorbeeld: een artikel over het verband tussen Latijns-Amerikaanse dans en veranderingen in de atmosfeer in kustgebieden, dat in 2021 verscheen in een tijdschrift van de gerenommeerde uitgever Springer. De werkschuwe wetenschapper hoeft dit soort nonsens niet eens zelf te produceren. Zogeheten paper mills, bureautjes die tegen betaling neppapers schrijven, klaren dit soort klussen graag.
Voor de frauderende onderzoeker die eens wat anders wil, is er nu een nieuwe optie bijgekomen om het cv op te poetsen, zo blijkt uit een artikel in Nature vorige week. Tegen betaling is het mogelijk je naam toe te voegen aan de lijst van auteurs van een artikel. Zo’n lijst is vaak ellenlang, dus dan valt een extra naam vast niet op, moeten de bedenkers van deze oplichterstruc gedacht hebben.
Artikelen teruggetrokken
Er gaan, aldus Nature, miljoenen dollars om in deze bedrijfstak. Tijdschriften hebben inmiddels tientallen artikelen teruggetrokken omdat het vermoeden bestaat dat er namen van auteurs boven prijken die niks met het onderzoek te maken hebben gehad. Het gaat ook hier nogal eens om journals van vooraanstaande uitgevers als Elsevier en Springer.
Hoe werkt het? Online zijn honderden advertenties te vinden – vaak op Facebookpagina’s en in Telegram-groepen – van ondernemers die deze dienst aanbieden. Er staat keurig vermeld waar het artikel over gaat, in welk tijdschrift het gepubliceerd zal worden en welke auteursposities er te koop zijn. Een derde plek is uiteraard duurder dan de twaalfde. De prijzen voor zo’n plaatsje verschillen van enkele honderden tot duizenden dollars. Het lijkt erop dat deze namen worden toegevoegd nadat de eerste ronde van peerreview is geweest.
Een flink deel van de frauduleuze activiteit lijkt zijn oorsprong te hebben in Oost-Europa. Econoom Anna Abalkina, afkomstig van de Freie Universität in Berlijn, telde tussen 2019 en 2021 meer dan duizend aanbiedingen voor auteursposities op een Russische website. In totaal moesten die plekjes 6,5 miljoen dollar kosten. Abalkina achterhaalde 460 aldus van extra auteurs voorziene artikelen die ook daadwerkelijk gepubliceerd zijn. Ze deelde haar bevindingen op de pre-printserver Arxiv.
In het vizier
Kwade genius achter deze praktijk lijkt het Russische bedrijf International Publisher Ltd. Deze onderneming heeft ook een vestiging in Iran, waar regelmatig voor auteursposities wordt geadverteerd. International Publisher Ltd is al langere tijd in het vizier van fraudejagers. De website Retraction Watch deed in 2019 een eerste onthulling. Toen claimden de mensen achter de site 123mi.ru meer dan 10.000 auteurs aan een publicatie te hebben geholpen.
Inmiddels zijn uitgevers actief op jacht naar dit soort artikelen, maar dat is geen eenvoudige klus, zegt Tim Kersjes, research-integrity manager bij Springer in Dordrecht tegen Nature. „Het is heel moeilijk te bewijzen.” Springer heeft desondanks inmiddels elf artikelen in vijf tijdschriften teruggetrokken.
