Het is de komende drie dagen alle hens aan dek voor de politie in de Oost-Duitse stad Dresden. Drie omliggende Bundesländer sturen hulptroepen om ervoor te zorgen dat de herdenking van de tachtigste verjaardag van het bombardement op de Saksische hoofdstad netjes verloopt.
Alleen deze donderdag al zijn er drie manifestaties van extreem-rechtse organisaties gepland waar tegendemonstranten op af zullen komen. Vooral rondom de kranslegging op de Altmarkt door een vertegenwoordiger van de partij Alternative für Deutschland worden er confrontaties verwacht, ook omdat er volgende week verkiezingen zijn in Duitsland waarbij de AfD hoge ogen lijkt te gaan gooien. De landelijke AfD geldt als radicaal-rechts, maar de partij-afdeling in Saksen is door de binnenlandse veiligheidsdienst zelfs als ‘extreem-rechts’ aangemerkt, wat betekent dat ze geweld niet schuwen.
Tapijtbombardemtenten
Het bombardement op Dresden is op de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki na de beruchtste luchtaanval uit de Tweede Wereldoorlog. Tussen 13 en 15 februari 1945 wierpen 1.300 Britse en Amerikaanse bommenwerpers in meerdere golven in totaal zo’n 3.750 ton bommen af boven de stad die tot dan toe de oorlog ongeschonden was doorgekomen.
De gevolgen van deze aanval waren catastrofaal, mede omdat Dresden vol zat met vluchtelingen die aan het oprukkende Sovjetleger wilden ontkomen. De consensus onder historici is dat ongeveer 25.000 mensen omkwamen in de vuurzee. Van monumentale gebouwen als de Frauenkirche, de Semper Opera en de Zwinger bleven slechts ruïnes over.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127959271-edea61.jpg|https://images.nrc.nl/Hgwqrf4Uk_wzqab767ipKz1ZkB0=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127959271-edea61.jpg|https://images.nrc.nl/a_qPC28iIYw3Ac_pJ5CrGJqzXbE=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127959271-edea61.jpg)
De inwoners van Dresden verkeerden in een hel. Hans-Joachim Dietze, in 1945 vijftien jaar oud, vertelde later over wat hij had gezien. „Voor ons werd een moeder met een kind op haar arm omhoog geheven. Ik zag hoe het asfalt brandde, hoe ze door de vuurstorm werd opgepakt en door de lucht geslingerd werd. Ze was verdwenen. Ik heb het later wel eens zo gezegd: ik zag een brandende engel wegzweven.”
Joseph Goebbels, Hitlers minister van propaganda, beweerde dat er bij deze ‘terreuraanval’ 200.000 burgers waren gedood. Dat klopte bij lange na niet, maar toen de omvang van de verwoesting van het ‘Florence aan de Elbe’ duidelijk werd, ontstonden er ook bij sommige geallieerde leiders twijfels over de juistheid van de aanval. De Britse premier Winston Churchill, in principe een voorstander van tapijtbombardementen op Duitse steden, schreef in maart 1945 aan zijn chef-staf: „De vernietiging van Dresden zorgt voor serieuze vraagtekens over de manier waarop [we] bombarderen.”
Slachtofferrol
De discussie of het bombardement een legitieme oorlogshandeling was of niet, wordt sindsdien niet alleen gevoerd door historici. Dresden lag tot 1990 in de DDR, maar vanaf de hereniging gaan extreemrechtse demonstranten in steeds grotere getale de straat op om een Duits slachtofferschap te claimen. Vorig jaar deden aan hun Trauermarsch ongeveer duizend mensen mee. Vijfduizend tegendemonstranten trachtten hen te overstemmen .
De herdenking van de luchtaanval op Dresden is sinds de opkomst van de AfD politiek gezien een stuk brisanter geworden. In 2017 hield Björn Höcke, fractievoorzitter van de AfD in de Landdag van Thüringen, een lezing waarin hij het bombardement „een oorlogsmisdaad” noemde, bedoeld om „ons van onze collectieve identiteit te beroven” en „ons te ontwortelen”.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127959525-32706d.jpg|https://images.nrc.nl/9itNkiPa7mvqoAGhzXveyScOxRA=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127959525-32706d.jpg|https://images.nrc.nl/yrYkWotnDtBE2VdmS1hWmmaqGqI=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127959525-32706d.jpg)
De vraag is of de AfD in dit verkiezingsjaar weer zo fel uit de hoek zal komen. De binnenlandse veiligheidsdienst houdt in ieder geval rekening met een grotere groep rechtse demonstranten dan in voorgaande jaren. Zij zullen onder meer actiegroepen Weltoffenes Dresden, Herz statt Hetze, de Flüchtlingsrat en Omas gegen rechts tegenover zich vinden.
Hoogtepunt van de in totaal zeventien aangemelde demonstraties voor vrede en verdraagzaamheid wordt een menselijke keten van vijf kilometer lang die donderdagavond om zes uur gesloten moet worden. (Vorig jaar deden aan deze actie ongeveer 13.000 mensen mee.) De manifestatie is aangemeld door Ursula Staudinger, rector van de TU Dresden. Zij verwacht dat niemand zich aan de „symbolische kracht” van de ketting kan onttrekken. Hoe meer mensen er meedoen, aldus Staudinger, hoe duidelijker „de kracht wordt getoond van de gemeenschap die onze verlichte democratie beschermt”.
