Steeplechase is voor paarden gevaarlijker dan vlakke races

Drie dode paarden en 118 arrestaties: het iconische Britse paardenfestival Grand National heeft een roerige editie achter de rug. Al jaren kan het evenement in Liverpool op aanzwellende kritiek rekenen, maar dit jaar was het rond de gelijknamige hoofdrace wel erg onrustig. Terwijl bezoekers binnenliepen, passeerden ze demonstranten van Animal Rising met borden als ‘You bet, they die’.

Later lukte het een deel van de demonstranten om zich aan een hindernis vast te klinken. Met een kwartiertje vertraging ging de race zaterdag alsnog van start. De wedstrijd werd één paard fataal, wat de ‘eindstand’ (inclusief twee eerdere races) op drie bracht.

Wat is dat precies, de Grand National?

De Grand National is razend populair in het Verenigd Koninkrijk. De wedstrijd op Aintree, de racebaan van Liverpool, werd dit jaar voor de 175ste keer georganiseerd. Bezoekers komen er – opgedost met hoedjes, pakken en hoge hakken – om een glaasje te drinken en een gokje te wagen.

Maar de Grand National is ook ver buiten het VK populair: dit jaar keken wereldwijd naar schatting 600 miljoen mensen naar het evenement. De prijzenpot is royaal: 1 miljoen pond (ruim 1,1 miljoen euro), waarvan meer dan de helft voor de winnaar. Dit jaar was de winst voor jockey Derek Fox met het paard Corach Rambler. En dan zijn er nog alle weddenschappen die op de race worden afgesloten. Er zijn alleen al 13 miljoen Britten die gezamenlijk zo’n 250 miljoen pond inzetten op de Grand National.

Dit jaar kwamen er drie paarden om. Hoe gevaarlijk is deze race?

De Grand National is een zogeheten steeplechase, een wedstrijd waar op hoge snelheid hindernissen van verschillende formaten worden gesprongen.

De start is vaak chaotisch, met verschillende paarden die op een kluitje zitten. Bij de eerste hindernis vielen dit jaar al drie ruiters van hun paard. Die paarden lopen dan vaak in hun eentje door, wat weer gevaarlijke situaties oplevert. Zo kwam een paard mét ruiter bij hindernis negen in botsing met een paard zonder.

Daarnaast worden paarden steeds vermoeider – het parcours bestaat uit een kleine acht kilometer met dertig hindernissen – wat het springen steeds gevaarlijker maakt.

Paarden krijgen tijdens de race ook nog extra gewicht te dragen, een zogeheten ‘handicap’, tussen de 64 en 74 kilo. Dat is om de strijd gelijkwaardiger te maken: hoe beter het paard, hoe meer gewicht (inclusief jockey).

Dit jaar kwam het paard Hill Sixteen ernstig ten val, nadat op Aintree bij eerdere races de paarden Envoyé Spécial en Dark Raven al ernstig gewond waren geraakt. Alledrie werden ingeslapen.

Races waarbij gesprongen wordt, zijn voor paarden gevaarlijker dan vlakke races. Toezichthouder British Horseracing Authority (BHA) houdt dodelijke ongevallen met racepaarden bij en daaruit blijkt dat het percentage paarden dat sterft tijdens races mét hindernissen al jaren rond de 0,43 procent ligt (bij vlakke races is dat eerder 0,1 procent).

Maar de Grand National zit flink boven dat gemiddelde: daar ligt het percentage ‘fatale starts’ op 1,12, meldt The Guardian.

Wat zegt de racewereld hierover?

Dat er de afgelopen jaren heel veel is gebeurd om paardenraces, die in het VK op 59 locaties worden gehouden, veiliger te maken. En dat het aantal dodelijke ongelukken in twintig jaar ook iets is gedaald. Vorig jaar waren er in het VK volgens toezichthouder BHA 169 sterfgevallen, dat is 0,2 procent van het startveld.

Of dat veel of weinig is, is een kwestie van perspectief. Veel dierenwelzijnsorganisaties vinden dat er überhaupt niet met paarden geracet moet worden, steeplechases voorop.

Bij de Grand National werd in 2012 een hele serie aanpassingen gedaan: zo werd het skelet van hindernissen voortaan van ‘vergevingsgezinder’ rubber gemaakt en werd de ondergrond van de racebaan aangepast. Een tijdlang waren er daarna geen dodelijke ongelukken meer, maar de editie van 2019 maakte daaraan een einde toen het paard Up For Review bij de eerste hindernis zijn nek brak.

Het is natuurlijk ook de vraag hoe veilig een race als de Grand National uiteindelijk zal worden. Voor veel kijkers is spektakel en onvoorspelbaarheid de aantrekkingskracht van de race – maar dat maakt ’m ook gevaarlijk.

En hoe zit het in Nederland?

Paardenracen is in Nederland een heel kleine sport. Er is maar een handvol banen, de bekendste is Duindigt in Wassenaar, waar voornamelijk met dravers gereden wordt. Sinds dit jaar is ‘overbodig’ zweepgebruik in de drafsport verboden. Steeplechase vindt in Nederland niet plaats.

Maar de paardensector als geheel – van maneges tot topsport – trekt wel steeds meer aandacht van dierenwelzijnsorganisaties. Zo voert Dier&Recht campagnes tegen zogeheten eventing-wedstrijden, zoals die in Boekelo, waar zo nu en dan ook fatale ongelukken gebeuren.