Spaanse conservatieven zijn wanhopig op zoek naar een meerderheid

De Spaanse conservatieven zijn in paniek. Eind juli haalde hun Partido Popular de meeste stemmen bij de parlementsverkiezingen, maar de partij van leider Alberto Núñez Feijóo kan geen meerderheidsregering vormen. De zittende sociaal-democratische premier, Pedro Sánchez, heeft nipt verloren van Feijóo, maar kan dat waarschijnlijk wél.

Voorlopig geeft Feijóo nog niet op. De PP-leider wil zo graag een regering vormen dat het hem niet meer uitmaakt met wie of hoe hij dat voor elkaar krijgt. Vorige week heeft hij zelfs – tot verbazing van velen – de socialisten verzocht om samen een regeringspact te sluiten. In Spanje is een zogenoemde Gran Coalición, tussen de centrum-linkse PSOE van Sánchez en Feijóos PP, hoogst ongebruikelijk.

Dat Feijóo een dergelijke stap toch overweegt, komt op veel Spaanse commentatoren over als een wanhoopsactie. Een dergelijk pact zou betekenen dat Feijóo zijn rivaal Sánchez om een gunst moet vragen, ook al had hij tijdens de verkiezingscampagnes nog aan de kiezers beloofd om „een einde te maken aan het sánchisme”. Volgens Feijóo vertegenwoordigt het ‘sánchisme’ alles wat er mis is met Sánchez en de coalitieregering die hij de afgelopen jaren vormde met het uiterst linkse Podemos.

Lees ook: PP-leider Feijóo wil gezien worden als eenvoudige man, maar wordt achtervolgd door een oude foto met een drugshandelaar

Het vertrouwen in Feijóo wordt ook steeds minder omdat hij niet in staat lijkt te zijn om te onderhandelen met andere partijen. Zowel binnen als buiten zijn partij lijkt hij zijn geloofwaardigheid kwijt te raken. Als Sánchez het verzoek van Feijóo verwerpt, schaadt dat zijn imago nog verder.

Interne coup

Tijdens de overwinningsspeech van Feijóo werden de eerste barsten al zichtbaar. Terwijl de leider van de Partido Popular de winst triomfantelijk claimde en de achterban van de partij bedankte voor het vertrouwen, hadden veel aanwezigen alleen maar oog voor Isabel Díaz Ayuso, partijgenoot en president van de regio Madrid. Het publiek onderbrak Feijóos speech door haar naam te scanderen en inmiddels klinkt haar naam ook in de wandelgangen van het hoofdkwartier van de partij.

Spaanse media speculeren volop over een mogelijke machtsovername, maar Ayuso zelf blijft loyaal aan de partijleider. Toen haar naam gescandeerd werd, klapte ze ongemakkelijk terwijl ze knikte naar Feijóo. Haar loyaliteit bleek ook toen ze tijdens een persconferentie de vraag kreeg of zij misschien niet de partij moet gaan leiden. „Het kan niet zo zijn dat we donderdag tijdens de partijvergadering voor Feijóo applaudisseerden en onze steun betuigden en dat we hem een paar dagen laten van een brug gooien. Zo werkt dat niet.”

Ondertussen is Pedro Sánchez volgens partijwatchers achter de schermen bezig met het sluiten van pacten om aan de macht te blijven. De demissionaire premier was de afgelopen dagen enorm stil in de media. Hij ging niet in op officiële verzoeken van andere partijen die wilden onderhandelen en liet ook niets los over de vervolgstappen die zijn PSOE wil nemen. Experts zeggen dat hij dat bewust deed: zijn stilte vestigt alleen maar meer aandacht op de worstelingen van Feijóo.

Maandagmiddag doorbrak Sánchez de stilte met een video waarin hij zijn intentie uitspreekt om opnieuw een coalitie te vormen. „Ik ben ervan overtuigd dat er een brede maatschappelijke meerderheid is die wil dat ik doorga. Ik ben er zelfs van overtuigd dat die groep groter wordt, omdat mensen de intense propaganda van Partido Popular en [de uiterst rechtse partij] Vox beu zijn.”

Stemming

Op 17 augustus stemt het parlement over de nieuwe leider van het land. De partijleider die minimaal 176 van 350 zetels achter zich weet te scharen, wint. Maar het lijkt er sterk op dat Feijóo noch Sánchez die meerderheid zal behalen bij de eerste stemronde. Dat betekent dat er binnen 48 uur wéér een stemming moet plaatsvinden. Bij die tweede stemming hoeft een partijleider geen 176 zetels te halen, als hij maar geen meerderheid tégen zich heeft.

In de praktijk betekent dit dat de PP en de PSOE afhankelijk zijn van Junts, de Catalaanse onafhankelijkheidspartij van de voortvluchtige Carles Puigdemont. Als die partij zich met haar zeven zetels van stemming onthoudt, zouden er nog maar 172 zetels nodig zijn om een coalitie te vormen.

Lees ook: Puigdemont: van banketbakkerszoon tot zelfverklaard president

Junts heeft al duidelijk gemaakt dat aan steun of onthouding een prijskaartje hangt. Zo wil de partij amnestie voor Puigdemont en andere veroordeelde separatisten en een bindend referendum over de Catalaanse onafhankelijkheid. De partij van Sánchez heeft al laten weten dat er alleen afspraken gemaakt kunnen worden als die stroken met de grondwet. De partij van Feijóo was altijd een felle tegenstander van de onafhankelijkheidsbewegingen en hoeft niet te rekenen op steun van Junts.

Als er uit de tweede stemronde evenmin een winnaar komt, dan volgen er rond Kerst nieuwe verkiezingen. De opties voor de 61-jarige Feijóo worden steeds beperkter. Zijn partij maakt nog kans om te regeren na nieuwe verkiezingen. Maar het is onzeker of Feijóo dan nog de partijleider is.