Slechts kwart van Nederlandse drankenkartons gerecycled

Slechts een kwart van de drankenkartons – zoals pakken melk, yoghurt of sap – werd vorig jaar gerecycled, terwijl de wettelijke doelstelling voor het recyclingspercentage 34 procent was. De cijfers worden dinsdag bekendgemaakt door Verpact, een stichting die namens verpakkingsbedrijven en supermarkten aan de wettelijke plicht moet voldoen. Tientallen miljoenen kilo’s aan drankenkartons werden vorig jaar verbrand. Of er wordt opgetreden tegen Verpact hangt van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) af.

Nederlanders zijn Europees gezien grootverbruikers van drankenkartons. Sinds juli 2023 kent Nederland als eerste land een wettelijk recyclingpercentage voor drankenkartons, zoals er ook al zulke doelstellingen zijn voor de recycling van bijvoorbeeld plasticverpakkingen, petflesjes, glas, papier en sommige metalen. Aangezien de wettelijke plicht geldt sinds juli 2023, gaat het cijfer over de laatste zes maanden van vorig jaar. Deze wettelijke doelstelling was toen 34 procent, is dit jaar 37 procent en loopt geleidelijk op naar 55 procent in 2030.

Het huidige resultaat van 24 procent is opvallend, omdat uit onderzoek van de Wageningen University & Research over 2020 bleek dat destijds 31 procent van de drankenkartons werd gerecycled. Hoewel dat cijfer met een flinke onzekerheidsmarge kwam, lijkt het recyclingspercentage van drankenkartons dus te dalen en niet te stijgen.

„2023 was een ongelukkig jaar”, zegt Hester Klein Lankhorst van Verpact. Een van de Duitse recyclingbedrijven die Nederlandse drankenkartons recyclede, stopte ermee vanwege de hoge energiekosten en teruglopende papierafzet. „We vonden een alternatief in Spanje, maar het duurde heel lang voor alle vergunningen op orde waren. Daardoor werden tijdelijk veel meer drankenkartons naar de verbrandingsoven gestuurd.” Ook speelde volgens Verpact mee dat er een grote brand was bij een Nederlandse nascheider van afval.

‘Kwetsbare stroom’

In Nederland wordt jaarlijks ongeveer 55 kiloton aan drankenkartons op de markt gebracht. Het meeste wordt voor koelverse producten gebruikt, zoals melk en 45 procent voor langer houdbare producten, zoals sappen. Er zit geen statiegeld op drankenkartons. In de meeste gemeenten moeten mensen ze in hun PMD-bak gooien. In grote steden als Amsterdam, Rotterdam en Utrecht worden de pakken nagescheiden uit het restafval.

Klein Lankhorst noemt drankenkartons een „kwetsbare stroom”, met „veel uitval in het recyclingproces”. Ook is er weinig recyclecapaciteit in Europa om uit te wijken als er iets misgaat. „We zien hier dat recycling echt niet vanzelf gaat. Ergens is dat ook wel logisch. Drankenkartons bestaan uit allerlei laagjes. Dat maakt het recyclen een heel lastig proces.”

Een typisch drankenkarton is opgebouwd uit verschillende materialen. De basis is papier, met aan de binnen én buitenkant een laagje plastic folie. Bij veel pakken zit ook nog een laagje aluminium in het pak, om de inhoud donker te houden en te beschermen tegen zuurstof. De dop is weer van een ander type plastic.

Zo bestaat de recycling van drankenkartons uit drie ‘stromen’. Papier, een mixfractie van plastic en aluminium (in jargon PolyAl) en hardplastic doppen. Eigenlijk worden de doppen nog niet gerecycled, zegt Klein Lankhorst, en de meeste PolyAl ook nog niet. Wordt papier gerecycled, dan krijgt het meestal een nieuw leven als onderdeel van een kartonnen doos of wc-papier. In Nederland staan geen bedrijven die drankenkartons recyclen, dat gebeurt met name in Duitsland.

De verschillende laagjes maken recyclen heel lastig

Bovendien speelt nog iets anders mee. „Typisch Nederlands is dat we dikke zuivelproducten in drankenkartons verpakken”, zegt Klein Lankhorst. Yoghurt, kwark en vla zijn dik en er blijft altijd wat van in een pak zitten. „Dat maakt recyclen lastiger”, zegt Klein Lankhorst. „Het zorgt ervoor dat deze verpakkingen niet te lang kunnen blijven staan, omdat ze dan niet meer bruikbaar zijn. We hebben in deze branche de uitspraak dat als een drankenkarton ergens in voorraad staat, je niet lang moet wachten, want op een gegeven moment loopt-ie zelf weg.”

Dwangsommen

Hoewel Verpact de eerste doelstelling voor het recyclingpercentage dus bij lange na niet haalde, denkt Klein Lankhorst toch dat het percentage over 2024 – 37 procent – haalbaar is. „De eerste maanden zien er goed uit. Maar voor mij is er nog geen jubelstemming. Het percentage moet echt nog veel verder omhoog.”

De recyclingpercentages voor glas, papier, plastic verpakkingen, metalen en hout werden vorig jaar wel gehaald door Verpact. De wettelijke inzamelpercentages voor petflesjes (zoals flesjes Coca-Cola) waar statiegeld op zit, werden bij lange na niet gehaald. Daar werkt Verpact aan verbetering, zoals het uitbreiden van het aantal statiegeldautomaten. Ze worden daarin aangespoord door de ILT die met honderden miljoenen euro’s aan dwangsommen dreigt.

Delen





Mail de redactie