Terwijl scholen en universiteiten in Syrië zondag weer openden en Syrische christenen onder de nieuwe islamitische machthebbers zonder problemen naar de kerk gingen, is de situatie daar na de val van president Assad inzet van druk diplomatiek overleg.
Op een conferentie zaterdag in Jordanië riepen Jordanië, Irak, Saoedi-Arabië, Egypte, Libanon, de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein en Qatar gezamenlijk op tot een „vreedzame machtsoverdracht”. Syrië mag niet „in chaos vervallen”, schreven ze na afloop. Ze uitten hun zorg over de voortdurende militaire acties van Israël en pleitten voor vrije verkiezingen onder toezicht van de Verenigde Naties.
Bij het overleg was geen vertegenwoordiging uit Syrië zelf aanwezig. Rusland en Iran, bondgenoten van het gevallen regime van president Bashar al-Assad, waren niet uitgenodigd. Wel schoven EU-buitenlandchef Kaja Kallas, de VN-gezant voor Syrië Geir Pedersen, en de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken aan.
Pedersen vloog zondag naar Damascus en riep daar op tot beëindiging van de internationale sancties die de economie lamleggen. We moeten snel komen tot „samenwerking rond de opbouw van Syrië”, zei hij.
Pedersen zal in Damascus praten met de nieuwe interim-regering. Die zou tot maart regeren, maar heeft nog niet duidelijk gemaakt via welk proces een nieuwe permanente regering haar zal vervangen. „We moeten het politieke proces op gang brengen dat alle Syriërs omvat”, zei Pedersen. „Dat proces moet uiteraard door de Syriërs zelf worden geleid.”
‘Valse voorwendselen’
Israël bleef intussen afgelopen weekend doorgaan met aanvallen op Syrisch grondgebied. Daarbij zijn vliegvelden, havens en militaire schepen het doelwit. Israël wil voorkomen dat wapens in handen vallen van de nieuwe Syrische machthebbers. Vlak nadat Assad was afgezet, was Israël al de bufferzone tussen de Golanhoogvlakte en Syrië binnengetrokken. Die door Israël geannexeerde zone is ingesteld in 1974 na de Jom Kippoer-oorlog.
Ahmed al-Sharaa, de leider van de islamistische groep die de macht heeft overgenomen, zei in een tv-interview dat Syrië „niet geïnteresseerd” is in nieuwe conflicten en dat Israël „valse voorwendselen gebruikt” om de aanvallen te rechtvaardigen.
Hij zei dat de Israëlische operaties in Syrië een risico vormen op „ongewenste escalatie in de regio”. Syrië is volgens hem „uitgeput” en wil zich niet mengen in conflicten die tot „verdere verwoesting kunnen leiden”, maar zich richten op wederopbouw.
De Israëlische minister van Defensie Israel Katz toonde zich in een reactie sceptisch over de „milde toon” die rebellenleiders sinds de verdrijving van Assad aanslaan.
De Israëlische regering heeft zondag een plan goedgekeurd om het aantal nederzettingen in de illegaal geannexeerde Golan uit te breiden. Doel is het aantal Israëliërs in het gebied te verdubbelen. Momenteel wonen er zo’n 31.000. „Het versterken van de Golan is een versterking van de staat Israël”, zei premier Netanyahu. Volgens hem zijn „Syrische dreigingen” met de val van Assad toegenomen.
Scholen en kerken
De leiders van HTS (Hayat Tahrir al-Sham, de islamistische rebellengroep die de macht heeft overgenomen) hadden verordonneerd dat de scholen zondag, het begin van een nieuwe werkweek, weer open moesten gaan. Op de meeste plaatsen gebeurde dat, al hielden sommige ouders hun kinderen thuis, zo melden persbureaus, omdat ze de situatie te onzeker vonden.
Ook universiteiten gingen op zondag open. Op beelden is te zien hoe honderden studenten feestvieren tijdens de opening van universiteiten in Damascus en Aleppo.
Het islamistische HTS heeft de religieuze minderheidsgroepen in Syrië bezworen dat hun geloofsuitoefening niet in gevaar komt. Op verschillende plaatsen gingen Syrische christenen zondag zonder incidenten naar de mis. Maar kerkgangers zeiden tegen verslaggevers dat het te vroeg is om zich helemaal veilig te voelen onder de nieuwe machthebbers.
Inmiddels zijn sinds de val van het Assad-regime 7.500 Syrische vluchtelingen die in Turkije verbleven naar Syrië teruggekeerd, zo schreef Ali Yerlikaya, de Turkse minister van Binnenlandse Zaken, zaterdag op X. (NRC)
