N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Licentie TV Rain trok eerder weg uit Rusland onder druk van de militaire censuur na de Russische invasie in Oekraïne. Het onafhankelijke kanaal probeerde uit te zenden vanuit Letland, maar werd ook uit dat land geweerd.
Voor de Russische invasie in Oekraïne was de redactie van TV Rain gevestigd in Moskou.
Foto Evgenia Novozhenina/Reuters
De Russische onafhankelijke nieuwszender TV Rain (in het Russisch Dozjd) mag de komende vijf jaar uitzenden vanuit Amsterdam, waar de redactie sinds oktober is gevestigd en al uitzond voor YouTube. Het Nederlandse Commissariaat van de Media heeft een uitzendvergunning van vijf jaar afgegeven. Dat op 22 december gepubliceerde besluit heeft dinsdag bekendheid gekregen dankzij het Amerikaanse persbureau Reuters. Het Russischtalige TV Rain vluchtte vanwege de censuur vanuit Moskou naar Letland, maar moest daar na een aantal maanden vertrekken.
In maart vorig jaar staakte TV Rain zijn werkzaamheden in Rusland, mede omdat lokale autoriteiten bepaalden dat de zender op zwart moest als gevolg van censuur in de oorlogsverslaggeving. Na de Russische invasie in Oekraïne staat de persvrijheid in Rusland onder grote druk. De redactie trok naar Letland, en bleef ondertussen uitzenden via YouTube. Aanvankelijk kreeg de zender een licentie om uit te zenden via de kabel in Letland. Vorige maand bepaalden de Letse autoriteiten echter dat TV Rain ook uit dat land moest vertrekken vanwege meerdere overtredingen.
Zo toonde de zender een kaart met de geannexeerde Krim als geografisch deel van Rusland. Ook wekte de zender Oekraïense woede toen een presentator de hoop uitsprak te kunnen „helpen, bijvoorbeeld met apparatuur of elementaire basisvoorzieningen aan het front” voor de Rusissche troepen in Oekraïne. Sinds oktober zendt TV Rain uit voor YouTube vanuit een pand in Amsterdam-Oost, waar ook de redactie van de Russiche krant The Moscow Times is gevestigd.
Een kast van een huis met een kastje ervoor blijkt in Baarn geen uitzondering. Soms is de boekenbeschutting gemaakt van hout uit de bossen in de buurt, soms is de inhoud thematisch (met een pollepel als deurknop om dat te accentueren) en soms getuigt het geheel van een breed uitwaaierend leesleven, van het slot van de Vijftig tinten-trilogie van E.L. James tot het absolute begin van de loopbaan van Harry Mulisch (1927-2010): archibald strohalm.
Er zijn van die boeken waar je het een en ander over kunt vertellen, maar die je nooit hebt gelezen. Over archibald strohalm weet ik bijvoorbeeld dat de jonge Mulisch zijn roman naar de in 1951 al legendarische uitgever Geert van Oorschot stuurde. Die was verrukt over het begin, liet hij Mulisch weten, om vervolgens maandenlang te zwijgen. Dat begreep Mulisch wel, hij vond zijn boek „goed en slecht tegelijk”, al wilde hij ook weer niet te lang wachten wegens „het program, dat ik mijzelf voor mijn leven heb opgelegd”. Dus weigerde hij zijn manuscript te ontdoen van de „irritante kitsch” die Van Oorschot erin had ontdekt en verscheen archibald strohalm bij De Bezige Bij, volgens Van Oorschot met een karrenvracht aan door hém gesuggereerde verbeteringen – een verhaal waarvoor nog geen verder bewijs is gevonden.
De Baarnse strohalm – een zesde druk uit 1970 als ‘darboek’ – is inderdaad te lezen als een boek dat goed en slecht tegelijk is, maar vooral is het een zeer wonderlijke vertelling. De titelheld is een jonge man met een kantoorbetrekking die een diepe haat ontwikkelt voor de wekelijkse poppenvoorstelling op het plein voor zijn deur. Hij verstoort de poppenkast en verklaart luidkeels zelf met iets beters te komen. Dus zegt hij zijn baan op om zich aan het schrijverschap te wijden, nu ja, aan het veranderen van de wereld vanachter zijn schrijftafel.
Nu kom je in het universum van Mulisch wel vaker een zelfbenoemd genie tegen, maar de onophoudelijke twijfel van archibald strohalm (hij werpt ook de hoofdletters van zijn naam af) leidt tot een bijzonder intrigerend resultaat. Zo stelt hij zich, wanneer hij een telegram van zijn zuster krijgt, voor dat de tijd van richting verandert: „De besteller neemt het telegram weer aan, achteruit fietst hij naar het postkantoor […] zijn zuster schrijft de woorden achterstevoren van het papier weg.”
Hier geeft een jonge auteur zichzelf volledig vrij baan, inclusief rare ontmoetingen in het café, een uit de gracht gered hondje dat Mozes heet en de held overal volgt en een tandarts die strohalm aan de tand voelt (ik heb het idee dat dit geen toeval is) over zijn redenen om te schrijven en die hem gekscherend een genie noemt. Daar kan strohalm de scherts niet van inzien, waarna de tandarts verbijsterd concludeert: „U zegt zelf dat u een genie bent.” Strohalm: „Als ik u vraag of u tandtechniker bent, zult u er toch ook niet om liegen?”
Voeg daarbij de reeks moppen op pagina 129 en 130 en je geeft je gewonnen. Die moppen eindigen bij de vraag of hij in een hiervoormaals gelooft. Ergens anders filosofeert Mulisch over het wonder van het uitbroeden van een ei – er vallen veel eieren uit de lucht in de roman: „Het is een, buiten het verstand om plaatsvindende, sublimatie van grote onbegrijpelijkheid en schoonheid.” Misschien is dat wat archibald strohalm uiteindelijk wil zijn: een uitdrukking van het wonderlijke proces waarin een ei een haantje wordt.
Wilt u het besproken exemplaar van archibald strohalm hebben? Mail dan naar [email protected]; het boek wordt onder inzenders verloot, de winnaar krijgt bericht.
Vrijdagochtend 9 mei. De dag van de ‘echte’ start van het Mahler Festival 2025 en ook het begin van de eindexamens van onze dochter. Ontbijt met z’n drieën. We wensen haar veel succes met de laatste loodjes en herinneren haar er aan dat we de komende tien dagen elke avond en dikwijls ook ‘s middags in het concertgebouw zitten. Haar reactie: „Tien dagen lang elke dag Mahler? Dan doe ik nog liever eindexamen.”
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Ik moet eerlijk zeggen dat ik vooraf wat sceptisch was. 133 (ouwe) mannen die samen hun nieuwe opvolger moeten benoemen. Ik had er een hard hoofd in. Maar kijk eens. Amper twee daaggies vergaderd en er is al witte rook. Als ik dat gepruts in Nederland zie, waar in al meer dan 14 jaar nog geen enkel dossier is opgelost – stikstofcrisis, asielcrisis, toeslagenschandaal, woningcrisis, Gordon, het Groningse compensatieschandaal, Willem II in of uit de eredivisie – dan doen die knarren in het Vaticaan het toch een stuk beter. Ik kijk daar met grote bewondering naar.
Dat zouden we hier in Den Haag ook eens moeten proberen. Dan zetten we ze met z’n allen in een hok met een mooi plafond , en moet je eens opletten hoe snel de witte rook dan ook hier zal kringelen.
Vroeger werden tijdens het conclaaf zelfs de toiletten niet geleegd tot er een besluit was, en stond de kist met het lichaam van de vorige paus pontificaal naast de vergadertafel, zo las ik in m’n eigen krant – nóg beter!
Doen we hier in plaats van een kist met een lichaam een portret van Pieter Omtzigt aan de muur, en dan halen we het toiletpapier, de mobieltjes en de Smintjes weg. Ik durf te wedden dat al onze problemen binnen een week zullen zijn opgelost.
Tuurlijk, er ging in het verleden ook weleens een conclaafje wat minder soepel. Zo duurde de langste drie jaar – een soort bedrijfsuitje from hell – werd er soms gevochten en vielen er zelfs weleens doden.
Maar zelfs dat heeft toch nog wel iets? Dat je moet vechten, of nog mooier: dat je stérft tijdens de besluitvorming. Dat stukje commitment mis ik toch wel een beetje bij het huidige kabinet.
Ik vind het ook mooi dat alleen mannen mogen beslissen in het Vaticaan. Dat scheelt zo een paar weken geneuzel over kinderopvang en work-life balance. En dan ook nog eens mannen tussen de 70 en de 80 jaar, zodat je er ook weer niet te lang aan vast zit mochten de besluiten en de benoemingen tegenvallen. Zou het eigenlijk sowieso niet veel beter zijn als hier in Nederland ook één oude (witte) man de baas zou zijn? Gewoon één oude witte man die álles regelt. Scheelt ook een hoop andere oude witte mannen.
Maar het grootste voordeel van het Vaticaanse model is toch wel: al die besluiten kunnen nemen zonder inspraakavonden, zonder dialoogtafels en zonder Raad van State die weer iets moet zeggen over de verstoring van het paringsgedrag van de blauw-wit gestreepte mestkever. Dat er niet eerst een beleidsnota of aantekeningen wie een functie elders moet krijgen, hoeven te worden geformuleerd, geen kardinalen die in talkshows alvast hun standpunt gaan toelichten, en geen moties en amendementen. En niks remote werken op Bali, maar gewoon allemaal wonen op kantoor. Dat zou hier toch ook een verademing zijn?
Die poppenkast ook – prachtig. De rook, de gewaden, de koorzang – iedereen kijkt ademloos naar die schoorsteen, en niemand weet wat er gebeurt. In Nederland proberen we nog altijd uit te leggen hoe een stikstofkaart werkt of hoe je je nieuwe pensioen moet invaren – stop daar toch mee.
Organiseer gewoon een jaarlijkse processie voor de woningmarkt of het nieuwe pensioenstelsel. Laat Mona Keijzer en Dick Schoof door een straat lopen met een maquette van een Vinexwijk, een spaarvarken en een rijtje stemmige mannen erachteraan, en het volk zal geloven dat er iets zal gaan gebeuren.
Resumerend. Nederland blijft maar prutsen met coalities, oppositie, en fractiediscipline. En ondertussen bewijst het Vaticaan dat je met één ouwe man en een tweeduizend jaar oud verhaal prima een miljoenenorganisatie kunt aansturen met wereldwijde invloed. Zonder tegenmacht, zonder sorry te zeggen voor misbruikschandalen, zonder debat, en geen gezeik over inclusie. En als het écht misgaat? Gewoon wierook branden en alles ruikt weer lekker fris.
Eigenlijk het enige minpuntje dat ik heb: de bedrijfskleding. Misschien wordt het eens tijd voor een andere outfit? Maar dat heeft geen haast, hoor. Kan ook prima als het over twee-, drieduizend jaar per ongeluk tóch een keer, God verhoede, een vrouw wordt, die nieuwe paus. Gewoon in een broek, in plaats van zo’n jurk?
Jullie?
Heb je een vraag van de week, taboe, of ‘kwestie’ voor deze rubriek? Mail dan naar [email protected]
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2023/01/web-1001buidozdh.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data94311128-eb6ec0.jpg)
