Ruben Schilt lekte geheime raadsdocumenten over vervuilende fabriek Chemours

Waar moeten we Ruben Schilt van kennen?

Gaat Chemours nu dan écht dicht? Woensdag besloten de Provinciale Staten van Zuid-Holland om de juridische mogelijkheden van zo’n sluiting nog eens goed te onderzoeken. Ze vinden dat het wel lang genoeg geduurd heeft, de manier waarop de chemische fabriek sinds eind jaren zestig de omgeving vervuild en vergiftigd heeft. De druk op het bedrijf is recent flink toegenomen. Dat kwam mede door publicaties van Zembla, waaruit bleek dat Chemours al decennia wist dat het gevaarlijke stoffen uitstootte. En door een publicatie van NRC die aantoonde dat ook eieren in de omgeving zwaar vervuild zijn, en daarmee bijdragen aan de ongezond hoge PFAS-waarden in het bloed van omwonenden.

Maar het komt ook door een actie van Ruben Schilt (22). Schilt was eerder dit jaar namens de PvdA aangetreden als commissielid in de gemeenteraad van Dordrecht en had vlak voor het zomerreces op de agenda de ‘besloten vergadering dagvaarding Chemours’ zien staan. Interessant, dacht hij, en hij schoof aan. Daar bleek dat het bedrijf een schikkingsvoorstel had gedaan aan Dordrecht en drie andere omliggende gemeentes: in ruil voor een miljoenenbedrag moesten de gemeenten afzien van hun lopende civiele zaak tegen het bedrijf, én van toekomstige rechtszaken tegen het bedrijf. Ondemocratisch, dacht Schilt. Maar over het aanbod praten mocht niet: de vergadering was immers besloten. Dat zo’n belangrijk onderwerp zo weinig aandacht kreeg, zei hij recent in de Volkskrant, maakte hem „fokking boos” – en hij besloot de geheime notulen van de vergadering naar televisieprogramma Zembla te lekken. (Omdat hij nog bijkomt van alle reacties wilde hij geen vragen van NRC beantwoorden).

Lekken politici niet veel vaker stukken?

Zeker, en ook de lokale politiek kan een vergiet zijn. Maar het lekken van geheime stukken is verboden, op straffe van maximaal een celstraf van een jaar. Dus kort nadat Zembla het schikkingsvoorstel van Chemours openbaarde, kondigde burgemeester van Dordrecht Wouter Kolff een extern onderzoek aan naar het lek. Ook deed hij aangifte. Schilt voelde nattigheid, wellicht was hij de enige die de notulen had gedownload. Bovendien: de aandacht van de gemeenteraad verschoof van de schikking naar het lek. „Dus toen heb ik maar gewoon gezegd dat ik het was.”

Gaat Schilt straks de cel in?

Dat kan. Maar de daadwerkelijke straffen voor lekkende politici vallen doorgaans lager uit. Zulke strafrechtelijke vervolgingen vinden vooral plaats rondom burgemeestersprocedures: een raadslid hoort wie het wordt (of niet) en lekt de naam naar de media. De gemeente doet aangifte, de Rijksrecherche doet onderzoek en achterhaalt de dader (of niet) en later komt het raadslid voor de rechter. In 2017 werd bijvoorbeeld raadslid Sjef van Creij opgepakt omdat hij de naam van de nieuwe burgemeester van Den Bosch had gelekt. Ook oud-wethouder Jos van Son werd daarvoor vervolgd. Zij kregen uiteindelijk taakstraffen van respectievelijk zestig uur waarvan twintig voorwaardelijk, en veertig uur. Het Openbaar Ministerie had boetes van duizend euro geëist.

En dan nog, zei Schilt eerder: „Als die schikking erdoor zou komen en ik niks had gedaan, dan had ik me slechter gevoeld dan wanneer ik een jaar in de cel zit.” Als een Daniel Ellsberg (de oerklokkenluider van de Pentagon Papers) langs de Merwede, wordt Schilt in Dordrecht inmiddels op handen gedragen. Behalve dan door politici. Burgemeester Kolff benadrukte eerder al dat Dordrecht veel werk maakt van de zaak tegen Chemours en die ook uitgebreid besproken is in de raad, in het openbaar. Hij „herkende zich niet in het beeld” dat Schilt in de Volkskrant had geschetst van een raad die het allemaal maar op z’n beloop liet. Schilt zal zich over die onvrede niet druk maken. Politici, zei hij, „vinden principes heel tof, maar niet als die consequenties hebben. Politici zijn de enige mensen die ik hoor zeggen dat ik niet had moeten lekken.”