Wel. Niet. Of toch weer wel? De parlementaire enquête naar de aanpak van de coronacrisis lijkt een nieuwe kans te krijgen, nu de Tweede Kamer woensdag een motie van de PVV voor een herstart steunde. Zijn alle struikelblokken ineens verdwenen?
Eind 2021 stemde de Tweede Kamer unaniem, met 150 tegen 0, voor een enquête. Een tijdelijke voorbereidingscommissie ging aan de slag, en kwam mei van dit jaar met een voorstel. Maar toen bleek het draagvlak in de Kamer verdwenen. Alleen de PVV, FVD, Wybren van Haga, JA21, Pieter Omtzigt en Liane den Haan wilden Kamerleden afvaardigen. De andere fracties wachtten af of wilden niet; formeel werd als reden genoemd dat het derde – en laatste – rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) over de corona-aanpak van het kabinet moest worden afgewacht.
Informeel speelde er veel meer. Al sinds de voorbereidende commissie met haar werkzaamheden begon, was er gedoe. Partijen bleken het oneens over welke vragen en onderwerpen onderzocht moesten worden. In de commissie zaten corona-sceptische Kamerleden als Pepijn van Houwelingen (FVD) en Wybren van Haga, die in mediaoptredens en debatten de corona-aanpak afbrandden, en Kamerleden die zich afvroegen of de maatregelen wel ver genoeg waren gegaan.
Voorstel aanpassen
Een impasse dus. Tot afgelopen woensdagavond. Toen bleek de Kamer weer net zo unaniem als eerst. Binnen vier weken moeten de partijen – als ze dat willen – een Kamerlid aanwijzen voor de commissie. De druk is hoog: in veel andere landen is al onderzoek naar het coronabeleid gedaan – of het loopt nog, zoals in het Verenigd Koninkrijk.
De vraag is: wat is er sinds de kritiek in mei veranderd? Het antwoord: weinig. Weliswaar is het derde, omvangrijke onderzoeksrapport van de OVV inmiddels gepresenteerd en zijn Van Houwelingen en Van Haga verdwenen uit de Kamer (al kan FVD een ander Kamerlid afvaardigen), maar het onderzoeksvoorstel zelf is nog ongewijzigd. Wel zijn de politieke verhoudingen gewijzigd na de verkiezingen. Partijen als de PVV, BBB en NSC, die voor onderzoek zijn, wonnen fors.
Om ook van andere partijen steun te krijgen nam de PVV in haar motie daarom op dat „beperkte wijzigingen/inkortingen van het onderzoeksvoorstel” besproken kunnen worden. De grote vraag is hoe verschillende partijen dat interpreteren. Gaat het om kleine wijzigingen of moet het voorstel behoorlijk herschreven worden? Moet het juist uitgebreid worden?
Sommige partijen vrezen dat onderzoek op basis van het huidige voorstel „alleen een afrekening met het kabinet” wordt en willen flinke aanpassingen. Toch is er „geen goed argument meer om geen enquête te doen”, zegt Kamerlid Pieter Grinwis van de ChristenUnie. „Kijk goed naar hoe je de opdracht precies gaat invullen en laat het er dan maar van komen.”
Lees ook
Kritisch rapport verwijt kabinet eenzijdige blik tijdens coronacrisis: alleen de IC-bedden telden
Opknippen
Volgende week woensdag wordt in de procedurevergadering van de Kamercommissie zorg verder gesproken over de enquête. Een van de mogelijkheden is opknippen: eerst kijken hoe en waar het onderzoeksvoorstel aangepast moet worden, daarna mensen aanwijzen voor de echte enquêtecommissie. Maar dat kost veel tijd, terwijl PVV, NSC en BBB er juist vaart achter willen zetten. NSC heeft zelfs expliciet in haar verkiezingsprogramma opgenomen dat „de parlementaire enquête over corona snel start”.
Zelfs als dat lukt, is er nog een probleem: een enquête zal veel tijd vergen en veel fracties zijn klein. De vraag is welke fracties voldoende mensen hebben om iemand af te vaardigen. De ChristenUnie (drie zetels), laat Grinwis weten, slaat in elk geval een keertje over.
Leeslijst
