NLTODAY

De bevolkingsonderzoeken voor borstkanker, darmkanker en baarmoederhalskanker voorkomen jaarlijks duizenden sterfgevallen en besparen de samenleving per jaar netto 60 miljoen euro aan toekomstige zorgkosten. Dat is de conclusie van een onderzoek van het Erasmus MC naar de kosteneffectiviteit van de drie bevolkingsonderzoeken. De besparing die onderzoek naar darmkanker oplevert is zelfs groter dan de totale kosten van het bevolkingsonderzoek.

Per honderdduizend mensen kunnen de bevolkingsonderzoeken ruim tweeduizend gevallen van darm- en baarmoederhalskanker voorkomen, blijkt uit het onderzoek. Borstkanker is niet te voorkomen, omdat het geen opspoorbaar voorstadium heeft. Screening kan wel het aantal sterfgevallen door de ziekte voorkomen. Bij elkaar opgeteld voorkomen de drie onderzoeken ruim 2.500 sterfgevallen per 100.000 mensen. Screening op borstkanker voorkomt de meeste sterfgevallen per honderdduizend vrouwen.

Iedere vier jaar wordt berekend hoe kosteneffectief de drie bevolkingsonderzoeken zijn. Dit keer beschikten de onderzoekers van het Erasmus MC over extra accurate data. Ze konden een dataset raadplegen die alle kosten bijhoudt die zorgverzekeraars hebben vergoed. „Daardoor konden we alle zorg in kaart brengen die patiënten met één van deze drie soorten kanker gebruiken, niet alleen de kosten van de kankerbehandeling zelf”, zegt hoofdonderzoeker Iris Lansdorp-Vogelaar, hoogleraar in modellering van vroegopsporing van kanker bij het Erasmus MC.

Lansdorp-Vogelaar: „We konden bijvoorbeeld meenemen hoeveel extra zorg bij de huisarts of fysiotherapeut zij gebruikten ten opzichte van mensen zonder die vormen van kanker. Op die manier stelden we nauwkeurig vast wat de zorg voor deze patiënten kost, en hoeveel zorgkosten het voorkomen daarvan de samenleving bespaart.”

Kosteneffectief

De onderzoekers bootsten de hele route na die iemand met de screening doorloopt. Daarin zijn alle kosten meegenomen, van het versturen van de uitnodigingen en de analyse van de resultaten tot de kosten van vervolgonderzoek en eventuele behandeling na een ongunstige testuitslag. Die totale kostenpost, zo’n 155 miljoen euro, legden de onderzoekers langs de meetlat van de prijs die in Nederland wordt gehanteerd voor één gewonnen levensjaar. Voor preventieve ingrepen, zoals een screening, is die grens onlangs verschoven van 20.000 naar 50.000 euro.

„Alle drie de screenings zijn kosteneffectief, ze overschrijden niet die grens van 50.000 euro en kosten dus niet méér dan we bereid zijn uit te geven aan een bevolkingsonderzoek”, zegt Lansdorp-Vogelaar. „Screening voor darmkanker en een deel van baarmoederhalskanker (de groep die geen vaccin tegen baarmoederhalskanker heeft gehad) levert zelfs geld op. Door een voorstadium van deze kankers vroeg op te sporen worden in de toekomst meer zorgkosten bespaard dan het testen kost.”

Onderaan de streep is onze conclusie voor deze drie onderzoeken dat de voordelen opwegen tegen de nadelen

Fout-positief

Afgelopen april kwam de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) nog met een alarmerend rapport over de „forse nadelen” van vroegtijdige screenings en diagnoses in de zorg. RVS-voorzitter Jet Bussemaker bepleitte in NRC dat de voordelen van de bevolkingsonderzoeken voor kanker te hoog worden ingeschat, en de nadelen te laag, mede omdat in veel gevallen uit zo’n screening een fout-positieve uitslag komt, een vals alarm dus. „Dat zorgt voor angst, stress en onzekerheid”, aldus Bussemaker.

Volgens Lansdorp-Vogelaar spreekt het onderzoek van het Erasmus MC die conclusie niet tegen. „Het doel van dat rapport was ook om een kritisch tegengeluid te laten horen. Ook wij vinden dat je niet zomaar moet screenen voor alle soorten kanker. Maar onderaan de streep is onze conclusie voor deze drie onderzoeken wel dat de voordelen opwegen tegen de nadelen.”

In het onderzoek nam Lansdorp-Vogelaar ook de ongunstige aspecten van screening mee, zoals fout-positieve uitslagen en de impact die dat op mensen kan hebben. Dat verlies aan kwaliteit van leven trokken de onderzoekers af van de gezonde levensjaren die een screening kan opleveren. Zo corrigeerden ze voor de negatieve aspecten van een bevolkingsonderzoek.

„Wellicht heeft de RVS anders beoordeeld dan wij hoe zwaar een te voorkomen sterfgeval weegt ten opzichte van een overdiagnose of een onterecht positieve testuitslag”, zegt Lansdorp-Vogelaar. „Dat soort dingen is heel moeilijk meetbaar te maken, omdat het subjectief blijft.” Wel benadrukt ze dat het kritische rapport van de RVS een onderscheid maakt tussen de overdaad aan testen en screenings in het ziekenhuis enerzijds, en de drie bevolkingsonderzoeken anderzijds. „Die laatsten komen daar positiever uit.”

Delen

Mail de redactie

Burgemeester Renze Bergsma van Coevorden „stond voor een duivels dilemma” toen hij besloot om het plan voor de opvang van veertien minderjarige vluchtelingen in zijn gemeente af te blazen na een week van geweld, brandstichting en intimidatie door boze bewoners van de wijk waar de jonge vrouwen onderdak zouden krijgen.

Dat zegt Mark Boumans (VVD), burgemeester van Doetinchem en voorzitter van de commissie asielzaken van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). „Het is absurd dat je in een land als Nederland moet zeggen dat je de veiligheid van veertien pubermeiden niet kunt garanderen en dat ze dus niet kunnen komen. Waar zijn we in hemelsnaam in beland?”

Het bredere signaal is: de overheid zwicht voor geweld.

„Toen de spreidingswet [in januari 2024] werd aangenomen was er onder gemeentebesturen breed draagvlak. Omdat de asielketen niet functioneerde, leek die wet een oplossing te bieden voor opvang, op maat voor verschillende locaties. Gemeenten gingen enthousiast aan de slag en er kwamen extra plekken. Maar sinds het aantreden van het kabinet-Schoof in juli 2024 en nu demissionair, heeft met name minister Faber [Asiel, PVV] alleen maar geprobeerd die wet onderuit te schoffelen om de uitvoering onmogelijk te maken.

„Sinds dit voorjaar is er een domino-effect van opstanden in gemeenten, aangewakkerd door de situatie in Den Haag. We koersen af op de situatie waarbij contracten voor bestaande opvang eindigen en er geen nieuwe locaties bijkomen. Zwolle [waar de gemeenteraad maandag toestemming gaf voor de komst van een nieuw azc] is de uitzondering, ben ik bang.”

Daar verscheen Wilders om te zeggen dat ‘heel Nederland een azc’ dreigde te worden.

„Eerst in Helmond, met [FvD-voorman] Baudet, en daarna in Zwolle. Wilders ondermijnt zo het lokaal bestuur, nota bene over een wet die is aangenomen door het parlement waarin hij de grootste fractie vertegenwoordigt.”

Wilders deed in Zwolle de oproep om een democratisch genomen besluit over dat azc niet te accepteren.

„Ja, dat is superondermijnend. In Nederland hebben verschillende overheden dankzij Thorbecke eigen bevoegdheden. Het is ongepast dat een parlementslid zo democratische besluitvorming ter discussie stelt. En een vreemd signaal naar burgers dat ze de wet niet hoeven na te leven.

„Dit leidt tot chaos en onrust op een dossier waar het onnodig is. Als de politiek zich als verstandig uitgangspunt eens een jaar niet zou bemoeien met asiel en migratie – dan kun je de hele keten prima organiseren én tegemoet komen aan wat het overgrote deel van het land graag wil: regulering van de instroom en een goede inburgering.”

Als de politiek zich eens een jaar niet zou bemoeien met asiel en migratie, dan kun je de hele keten prima organiseren

Wilders’ verkiezingsthema voor 29 oktober lijkt: weg met de spreiding.

„De PVV heeft belang bij chaos, dus wordt die gecreëerd, in plaats van het eerlijke verhaal te vertellen. Nee, niet wegkijken bij de problemen die er óók zijn. Maar dit slaat nergens op en maakt mensen onnodig ongerust en hitst groepen tegen elkaar op. Niemand die wil dat er op dit dossier iets gebeurt is hiermee geholpen.”

Heeft u signalen dat raadsleden of wethouders bedreigd worden?

„De burgemeester van Zwolle zei maandag dat het bestuur zich niet bedreigd voelt, maar insprekers in het raadsdebat ten gunste van vluchtelingen zijn wel degelijk bedreigd. Ik hoor ook collega’s die de sfeer intimiderend vinden. Niet vreemd als voor jouw stadhuis brand wordt gesticht en zwaar vuurwerk wordt afgestoken en leuzen hangen als ‘Eigen volk eerst’. Dat je je daardoor belaagd, beledigd, bedreigd voelt, snap ik.

„En óók dat dat keuzes beïnvloedt. Het is triest, want als ik de ambtseed afneem bij nieuwe raadsleden of wethouders zeg ik altijd dat ze ‘zonder last of ruggenspraak moeten oordelen’. Maar als je je niet meer vrij voelt om je mening te vormen, is dat erg zorgelijk.”

Helpt het om azc’s te zetten waar ze minder weerstand oproepen?

„Het mooie van de spreidingswet was juist dat die maatwerk mogelijk maakte; precies het instrument dat nu om zeep wordt geholpen. Wat je krijgt, is dat je dan uitkomt bij gemeenten waar van oudsher al veel opvang is, maar ook daar worden de bakens verzet. Zutphen is de meest progressieve stad in mijn deel van Gelderland met al decennia opvang. Daar zou een klein dienstencentrum komen voor mensen die net in Nederland zijn, en dat gaat nu ook niet door. Het is ook niet eerlijk, want de spreidingswet ging erom dat iedereen fair share levert aan de oplossing van dit vraagstuk.”

Zoom in

De politie en uw VNG noemen de aangenomen asielnoodmaatregelen zoals die er nu zijn „onwerkbaar en onuitvoerbaar”. Wat te doen?

„Rust, reinheid en regelmaat. Ze maken elkaar in Den Haag gek en niemand spreekt de ander daar nog met gezag op aan. De [demissionair] premier en minister van Binnenlandse Zaken [Judith Uitermark, NSC] zouden zich eens moeten uitspreken over een vooraanstaand parlementslid dat op deze manier actie voert in Zwolle. Zeggen: dat doen wij hier niet in Nederland. Het ondermijnt het gezag. De wetgeving van vorige week is rommelig aangenomen, en daarna nam het halve kabinet er afstand van – dat is toch voor de meeste Nederlanders niet meer te volgen?

„Dat doet iets met het vertrouwen in de politiek en als het nog verder daalt zijn we heel ver van huis. Veel gemeentebesturen doen met en tussen de mensen netjes hun werk, maar vóór alles moeten we een goed functionerend parlement en een regering hebben die in elk geval de basisregels kennen.”

Delen

Mail de redactie

Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag heeft aanhoudingsbevelen uitgevaardigd tegen de hoogste leider van de Taliban in Afghanistan, Haibatullah Akhundzada, en opperrechter Abdul Hakim Haqqani. Ze worden verdacht van betrokkenheid bij de vervolging van vrouwen en meisjes sinds de machtsovername van de Taliban, vier jaar geleden.

Het Hof verwijt het Talibanbewind „ernstige schendingen van fundamentele rechten en vrijheden” van de Afghaanse bevolking, zo valt te lezen in een dinsdag gepubliceerde verklaring van het Strafhof. Akhundzada en Haqqani worden in verband gebracht met onder meer moord, marteling en verkrachting.

Sinds de Amerikanen zich in de zomer van 2021 na twintig jaar teruggetrokken uit Afghanistan, is de bewegingsvrijheid van vrouwen steeds verder verkleind. Hoewel het strenge bewind van de Taliban zich op de gehele bevolking richt, worden volgens het Strafhof vooral de rechten van vrouwen aanzienlijk ingeperkt.

Zo hebben vrouwen nauwelijks toegang tot onderwijs en mogen ze alleen volledig bedekt over straat. Mensenrechtenorganisaties stellen dat in Afghanistan een ‘gender-apartheidsregime’ heerst, waarin vrouwen amper mogen deelnemen aan het openbare leven. Het Strafhof spreekt van „systematisch en geïnstitutionaliseerd” geweld tegen vrouwen.

Begin dit jaar deed de openbaar aanklager van het ICC het verzoek tot het indienen van een aanhoudingsbevel. De rechters die daarmee instemden, beroepen zich op het Statuut van Rome; het verdrag op basis waarvan het ICC mensen kan veroordelen. Het Talibanregime deed het verzoek van de aanklager destijds af als politiek gemotiveerd.

Delen

Mail de redactie

Het Europees Openbaar Ministerie (EOM) doet onderzoek naar het vermeende misbruik van EU-gelden door Identiteit en Democratie (ID), een voormalige groep van radicaal-rechtse fracties waar ook de PVV en het Franse Rassemblement National van Marine Le Pen toe behoorden. Dat bevestigt een woordvoerder van het EOM, na berichtgeving van de Europese nieuwssite Euractiv.

Vorige week bracht onder andere Le Monde naar buiten dat partijen die bij de ID-familie hoorden, worden beschuldigd van financiële onregelmatigheden. Tussen 2019 en 2024 zou ruim 4,3 miljoen euro aan EU-gelden misbruikt zijn. Dat schrijft de Franse krant op basis van een vertrouwelijk onderzoek van het directoraat-generaal Financiën van het Europees Parlement (DG FINS), inmiddels ook in handen van NRC. Meerdere partijen van ID, waaronder RN van Marine Le Pen, zouden volgens dit onderzoek bevriende organisaties contracten hebben toegespeeld of donaties hebben gegeven.

De PVV was tot 2024 lid van Identiteit en Democratie, maar stapte over naar de radicaal-rechtse fractie Patriotten voor Europa van onder anderen de Hongaarse premier Viktor Orbán. Dinsdagmiddag was er geen PVV-woordvoerder bereikbaar om vragen over de beschuldigingen aan hun voormalige Europese fractie te beantwoorden.

Bevriende organisaties

Vooral het geld dat Unanime en e-Politic ontvingen, bedrijven die bekend staan om hun banden met RN, is opvallend. Tezamen kregen zij meer dan drie miljoen euro, aldus het onderzoek van DG FINS. Unanime ontving 1,43 miljoen voor het ‘printen’ van campagnemateriaal, terwijl het hier niet de technische capaciteit voor zou hebben. Communicatiebureau e-Politic, eigendom van voormalig RN-activist Paul-Alexander Martin, zou via veelal onjuiste procedures 1,7 miljoen euro hebben gekregen voor het sturen van nieuwsbrieven en socialemediaberichten.

De nieuwe bevindingen van het DG FINS kwamen op een gevoelig moment voor Le Pen. Eind maart werd de Franse politica schuldig bevonden aan het verduisteren van EU-geld. Haar partij betaalde medewerkers met geld bestemd voor assistenten, terwijl zij niet of nauwelijks werkzaamheden uitvoerden die bij die functie hoorden. De rechtbank sloot haar onder andere uit van de presidentsverkiezingen en legde haar een geldboete op. Een hoger beroep volgt nog.

Of de nieuwe beschuldigingen tot vervolging zullen leiden moet nog blijken. Het Europees Openbaar Ministerie, belast met het onderzoek naar fraude met EU-geld, wil tegenover NRC geen verdere uitspraken doen over het onderzoek. Philip Claeys, voormalig secretaris-generaal van ID, ontkende eerder tegenover Le Monde alle beschuldigingen.

Met medewerking van Rik Rutten.

Delen

Mail de redactie