Zijn naam zal voor altijd verbonden zijn aan die van Yvonne Barr. Het herpesvirus dat Sir Anthony Epstein samen met zijn student ontdekte, kreeg hun beider naam. De Britse patholoog Anthony Epstein is op 6 maart overleden. Hij werd 102. Hij overleefde Yvonne Barr (1932-2016).
Het Epstein-Barr-virus, een veelvoorkomend virus uit de herpesfamilie dat 90 procent van de wereldbevolking bij zich draagt, veroorzaakt de ziekte van Pfeiffer en verschillende soorten kanker. Het is recent in verband gebracht met multiple sclerose en kwam ook bij Covid-19 om de hoek kijken. Mensen die Pfeiffer hebben gehad, kregen vaker longcovidklachten. Eenmaal besmet blijft het virus altijd bij de drager, meestal onopgemerkt. Aan een vaccin wordt nog steeds gesleuteld.
Het begon allemaal in 1961, toen Tony Epstein hoorde dat kinderen in Oeganda een mysterieuze vorm van kanker kregen, veelal rond hun kaak. En het kwam vooral voor in gebieden waar het veel regende. Meteen vermoedde hij dat een virus in het spel was, misschien had het iets met malaria te maken. Het lukte om biopten uit tumoren van Kampala naar Manchester te krijgen. De monsters waren er slecht aan toe. Maar de troebele vloeistof waarin het monster dreef, bleek losse kankercellen te bevatten die Epstein wist op te kweken. Onder de elektronenmicroscoop, toen nog een vrij nieuw apparaat, herkenden Epstein en Barr meteen een virus. Een nieuw virus, en het leek verdacht veel op herpes.
Kippenvirussen
In 1964 presenteerde Epstein met collega’s in The Lancet het bewijs voor het eerste menselijke virus in een tumor, hoewel de link met kanker nog niet voetstoots door collega’s werd aangenomen. Snel daarna lieten anderen zien dat het EB-virus ook Pfeiffer veroorzaakte.
Tony Epstein, geboren in Londen, was de zoon van een schrijver/vertaler en een moeder die actief was als vrijwilliger. Hij studeerde medicijnen, ging als dienstplichtige naar India en ging daarna als patholoog aan de slag met kippenvirussen. Die brachten hem al op het idee dat er een link was met kanker. Van 1968 tot 1985 was hij hoogleraar pathologie aan de universiteit van Bristol.
Epstein werd veelvuldig gelauwerd voor zijn biomedisch onderzoek. Nadat hij in 1991 door koningin Elizabeth geridderd was, was hij nog tot 2001 verbonden aan het Britse Wolfson College.
