Oud-generaal Ben Hodges: ‘We laten het Kremlin het NAVO-beleid dicteren’

General Ben, zoals Ben Hodges zich op Twitter noemt, heeft zich sinds de Russische invasie in Oekraïne ontpopt als voorvechter van alle mogelijke militaire steun aan Kyiv die het Westen te bieden heeft. Omdat het recht moet zegevieren, omdat Oekraïne recht heeft zijn grenzen te herstellen, inclusief de Krim, en omdat de agressor verslagen moet worden. Generaal buiten dienst Ben Hodges (65), tussen 2014 en 2018 commandant van de Amerikaanse strijdkrachten in Europa, staat bekend om zijn ongezouten mening over de Russische oorlog, maar ook over de angst die het Westen in zijn ogen uitstraalt richting het Kremlin. Vooral over zijn eigen land is Hodges kritisch. „Het ontbreekt de regering-Biden aan politieke wil”, zegt hij vanuit zijn woonplaats Frankfurt.

Het Oekraïense tegenoffensief is een maand oud. Kunt u een oordeel geven?

„Uiteraard zou iedereen willen dat het sneller ging, maar het is veel te vroeg voor conclusies. De Oekraïners zijn bezig barsten te forceren in de Russische verdedigingslinies. Het grootste deel van de Oekraïense legermacht is nog niet ingezet. Ondertussen bestoken ze de Russische artillerie, logistiek en commandocentra achter de linies – een heel belangrijk onderdeel van het tegenoffensief. De Russen, dat moet je ze nageven, hebben geen tijd verspild bij het verstevigen van hun verdedigingslinies, met het leggen van landmijnen. Daar kun je niet zomaar doorheen.

„Maar ik ben echt teleurgesteld dat mijn eigen land, de Verenigde Staten, geen precisieraketten voor de lange afstand wil sturen, zoals de ATACMS, met een bereik van driehonderd kilometer. Daarmee zou Oekraïne nog effectiever kunnen optreden. En ze zouden daarmee een einde kunnen maken aan de Krim als veilige haven voor de Russen. De Zwarte Zeevloot zou niet in Sevastopol kunnen blijven onder een regen van ATACMS. Op dat vlak ben ik het compleet oneens met de regering-Biden. Ik denk dat ze niet eerlijk zijn over de redenen waarom ze geen raketten willen sturen.”

Waarom denkt u dat de westerse bondgenoten telkens wachten met het sturen van de wapens? Vanwege de nucleaire dreigementen?

„De Britten leveren nu Storm Shadow-kruisraketten, dus zij hebben blijkbaar niet dezelfde zorgen of excuses als de regering-Biden. Washington wil dat Oekraïne geen doelen aanvalt op Russisch grondgebied, uit angst voor escalatie. Oekraïne heeft toegezegd dat niet te doen. Die angst voor escalatie is dus een verzonnen excuus. Ik hoor Washington ook spreken over onvoldoende voorraden, maar ook dat is een excuus. Volgens de baas van Lockheed, de ATACMS-producent, is hij nooit benaderd met de vraag of ze meer konden produceren. Bovendien exporteren ze ook naar Polen. Het is dus een gebrek aan politieke wil. Het afgelopen jaar hebben de VS nooit gezegd: wij willen dat Oekraïne de oorlog wint. Ze zeggen ook niet dat Oekraïne terug moet naar de grenzen van 1991. Ze zeggen dat ze willen dat Oekraïne een sterke onderhandelingspositie krijgt.”

Ik neem de nucleaire dreiging van Moskou zeer serieus

Vanwaar die onwil in Washington?

„Ik kan het niet bewijzen, maar ik denk dat China duidelijk heeft laten weten aan de regering-Biden dat het absoluut niet wil dat de Russische Federatie instort. Misschien bestaat in Washington een overdreven angst dat als Rusland de oorlog verliest en gedwongen wordt de Krim te verlaten, dat zal leiden tot de ineenstorting van de Russische Federatie. Volgens mij zou dat goed zijn. Maar China zal bezorgd zijn over hun toegang tot goedkope brandstof. In het algemeen houden zij graag vast aan de status quo. Uit eigenbelang ziet president Xi Jinping niet graag dat een ander autocratisch regime kwetsbaar is.

„Ondanks alle goede dingen die de Amerikaanse regering heeft gedaan voor Oekraïne denk ik dat de VS overdreven voorzichtig zijn. De Russen dreigden te escaleren toen wij Javelins en Stingers stuurden. Nu plaatsen ze kernwapens in Wit-Rusland. Maar dat draagt precies nul bij aan de effectiviteit van de inzet van die wapens. Het is bedoeld om de dreiging van kernwapens in het publieke bewustzijn te houden. Moskou ziet dat het Westen doorgaat zichzelf af te schrikken door onze zorgen over hun escalatie. In de praktijk zijn de Russische kernwapens dus het meest effectief wanneer ze die niet gebruiken. Als ze dat wel doen, is het gedaan met Rusland. De regering-Biden heeft duidelijk gemaakt dat dat catastrofale consequenties zal hebben. En ik denk dat de Russen dat geloven. Dus blijven ze ermee dreigen, en wij blijven onszelf afschrikken.”

In het Westen wordt een Oekraïense aanval op de Krim vaak gezien als een ‘rode lijn’ voor Moskou.

„Opnieuw een uiting van zelf-afschrikking. We zijn als de dood; de Krim zou een soort heilig land zijn voor de Russen, maar dat is absolute B.S. Waarom gingen ze vorige zomer allemaal op de vlucht bij de Oekraïense aanval op de militaire basis Saky? Toen Moskou een mobilisatie afkondigde verliet een half miljoen Russen het land. Voor Poetin is het belangrijk, maar de mensen om hem heen? Wat gaat hij doen, een nucleair wapen inzetten? Ik neem de nucleaire dreiging van Moskou zeer serieus. Het maakt ze niet uit hoeveel onschuldige slachtoffers ze maken. Maar we moeten de Russen niet het signaal geven dat wij stoppen als zij dreigen met nucleaire wapens. Dat is een heel slecht signaal, naar hen, maar ook naar Noord-Korea of Iran. Verder moeten wij communiceren met de mensen rond Poetin dat zij ter verantwoording zullen worden geroepen als ze een ramp veroorzaken bij de kerncentrale Zaporizja, of als ze een tactisch kernwapen inzetten. De inzet van zo’n wapen is een heel complexe keten van commando’s. Poetin heeft geen rode knop op zijn bureau. Als ik zie wat er gebeurde tijdens de muiterij van Prigozjin, denk ik niet dat iedereen rond Poetin hem zomaar zal steunen in zo’n beslissing.”

U hamert al maanden op de bevrijding van de Krim.

„De Zwarte Zeevloot in Sevastopol, de luchtmachtbasis Saky en de logistieke basis Dzjankoj zijn nu buiten bereik van de Oekraïners. Als de Zwarte Zeevloot kan worden aangevallen met ATACMS, dan zal die moeten verhuizen naar Novorossiysk, 400 kilometer naar het oosten. Dan wordt het veel moeilijker om Oekraïne te bestoken met raketten, maar ook om de graanroutes te verstoren. Daarnaast gebruikt Rusland de bezette havens om gestolen Oekraïens graan en andere producten te exporteren. Als je de kaart van de Zwarte Zee bestudeert, zie je dat het onmogelijk wordt voor Oekraïne om hun economie opnieuw op te bouwen zolang de Russen op de Krim zitten. De handel vanuit Odesa en Mykolaiv zal altijd verstoord worden. Niemand zal willen investeren in Oekraïne zolang de kans bestaat dat Rusland het land aanvalt.”

Oekraïne is dit tegenoffensief begonnen zonder luchtoverwicht. Is dit soort wapens compensatie?

„Dat kan inderdaad helpen. Amerikanen, Britten of Nederlanders zouden nooit een grondoffensief beginnen als ze niet volledig de baas waren over het luchtruim. Als mensen vragen waarom het Oekraïense tegenoffensief niet sneller gaat, is het antwoord: omdat wij hen de wapens niet geven om het sneller te doen.”

Hoe doet Oekraïne het op het slagveld, zonder luchtoverwicht?

„Op de eerste plaats is het heel moeilijk te bepalen wat er precies gebeurt aan het front. De Oekraïense strijdkrachten slagen er op een geweldige manier in hun operaties en plannen geheim te houden. Ze maken waarschijnlijk langzaam vorderingen, werken systematisch, ze hebben geen reden om te overhaasten om westerse toeschouwers tevreden te houden. In tegenstelling tot de Russen doen zij er alles aan de levens van hun soldaten te beschermen. Gegeven de enorme taak die ze hebben, zonder luchtsteun, denk ik dat ze het heel goed doen. Maar we willen allemaal heel graag een doorbraak zien.”

Welke lessen leert u van deze oorlog?

„Het lijkt heel erg op wat we zagen tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Verbonden wapens’ met artillerie, tanks en infanterie, mijnenvelden, aanvallen van logistieke doelen. Het leert ons dat je ook in 2023 nog grote hoeveelheden pantservoertuigen moet hebben, veel artillerie, veel soldaten die erop voorbereid zijn in zo’n omgeving te vechten. Het is lang niet allemaal digitaal, geen lasergames, maar veel wrede staal-op-staal-gevechten. Sommige wijsneuzen denken dat het einde van de tank nabij is, dankzij de drones. Absoluut niet. Commandanten op de grond zullen altijd een mobiel, gepantserd wapen willen hebben.

„De schaal waarop drones worden ingezet is nieuw, net als de manier waarop Oekraïne ze heeft ingevlochten in hun oorlogvoering. Met vrij simpele software werken drones samen met artillerie, mortieren en andere wapens. Dat maakt enorme indruk op me. Het is op deze schaal nog niet eerder gedaan. Het is een manier waarop zij het gebrek aan luchtsteun compenseren. Toen ik in actieve dienst was, moesten vier houwitsers 24 keer schieten op een doel, omdat ze precisie ontbeerden. Dat doe je nu met één granaat, omdat je door de drones een nauwkeurig doel hebt.

„Ook de Oekraïense luchtafweer verrast mij positief. Rusland heeft meer en betere vliegtuigen, maar zij kunnen niet boven Oekraïens grondgebied vliegen, ze worden neergehaald. Dat is een ongelooflijke prestatie. De Russen hebben nooit één wapentransport of trein kunnen raken die uit Polen kwam en door Oekraïne naar de frontlinies reed.”

Wat zou de NAVO van deze oorlog moeten leren?

„Heel veel. Wij zijn niet voorbereid op de raket- en droneaanvallen van de Russen. We hebben niet genoeg systemen, we hebben niet genoeg mensen getraind. Ik had niet gedacht dat de Russen raketten van miljoenen dollars zouden inzetten tegen appartementencomplexen of ziekenhuizen. Dat betekent dat wij in Europa onze geïntegreerde lucht- en raketverdediging sterk moet uitbreiden. We moeten niet alleen de haven van Rotterdam en andere strategische doelen beschermen, maar een half miljard Europese burgers. Je zult op grote schaal moeten oefenen om al die systemen met elkaar te laten communiceren. Je hebt wapensystemen en sensoren uit verschillende landen in een omgeving die zwaar wordt gehinderd door elektronische oorlogvoering. Dat zul je moeten oefenen, en dat hebben we in geen jaren gedaan.”

Wat zegt de muiterij van Prigozjin over het Russische leger en Poetins positie?

„Het is moeilijk in te schatten, we weten niet precies wat er gebeurd is. Het Kremlin zal nadenken over een zuivering onder de mensen die niet hebben opgetreden tegen Prigozjin. De vraag is alleen: creëert Poetin dan niet een nieuwe opstand? Dat weten we niet. Er zal veel onzekerheid zijn over wie loyaal is aan wie. Ook aan het front. Als je in een loopgraaf zit en je weet niet wie je kunt vertrouwen van je commandanten, heeft dat invloed op de troepen. Het is een wrede samenleving. Het leger haat de huurlingen, ze haten Tsjetsjenen, ze haten de FSB.”

U schreef vorige week dat de NAVO-landen Oekraïne een duidelijk pad moeten bieden naar het lidmaatschap.

„De Amerikaanse regering is het belangrijkste obstakel. Zij willen Oekraïne geen duidelijk pad naar het lidmaatschap geven, hoor ik in Europa. Ik denk niet dat het zal gebeuren, in Vilnius. En dat is een overwinning voor het Kremlin, omdat we het opnieuw doen uit angst voor hun reactie. Zo laten we het Kremlin het NAVO-beleid dicteren. Ik denk ook niet dat het verstandig is te zeggen dat Oekraïne NAVO-lid wordt zodra de oorlog is beëindigd. Dan zullen de Russen een keer per week een serie raketten blijven afschieten op Oekraïense steden, zodat de oorlog nooit voorbij is. Ik ben niet optimistisch over een oplossing. Ik weet vrij zeker dat China hier op de achtergrond ook een rol speelt.”